Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorErten, Sinan
dc.contributor.authorYüzüak, Ahmet Volkan
dc.date.accessioned2017-03-29T06:52:04Z
dc.date.available2017-03-29T06:52:04Z
dc.date.issued2017
dc.date.submitted2017-01-12
dc.identifier.citationYüzüak, A. V. (2017). Fen bilimleri adaylarının sürdürülebilir davranışlarının planlanmış davranış teorisi temelinde değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.tr_TR
dc.identifier.other10137999
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/3315
dc.description.abstractWith the help of Theory of Planned Behaviour, which is a social-psychology theory, is possible to predict whether a behaviour occurs or not. According to theory “Intention”, that is directly related to “Behaviour”, is influenced by three factors: “Attitude Toward The Behaviour”, “Subjective Norm” and “Perceieved Behavioral Control”. Aim of the present study is to evaulate the elementary science teacher canditates’s sustainable behaviours in the context of Theory of Planned Behaviour. These behaviours are energy saving and using public transportation. The study was conducted in 2015-2016 academic year spring semester in 14 universities and Turkey’s six regions: Central Anatolia Region, Black Sea Region, Aegean Region, Marmara Region, Mediterranean Region and Eastern Anatolia Region. Relational screening model was used. In the study two scales (Energy Saving Scale and Using Public Transport Scale), depending on Theory of Planned Behaviour were developed by researcher. In the development process of scales, firstly literature was investigated and open ended questionnaires based on the Planned Behavior Theory were prepared. Prospective teachers’ opinions were determined through the form, item pools and draft scale forms were generated. After expert opinions were evaulated, the pilot implementation was applied and factor analysis was performed. For reliability, Cronbach Alpha reliability coefficients were calculated for all subscales of the scales and for all. To collect data, first scale was applied to 1947 science teacher canditates and second scale was applied to 1870 science teacher canditates at different times of spring semester. PASW Statistics 18 and AMOS 23 were used to analyze data. Collected data were analyzed by structural equation modeling. The Cronbach Alpha reliability coefficient of Energy Saving Scale’s subscales (N=1947) varies between .918 and .952. Energy Saving Scale’s Cronbach Alpha reliability coefficient was calcaluted as .944. The Cronbach Alpha reliability coefficient of Using Public Transport Scale (N=1870) varies between .860 and .948. Using Public Transport Scale’s Cronbach Alpha coefficient was calculated as .950. Findings of the study revealed that prospective science teachers’ attitudes toward energy saving behaviour were low, reference people and institutions were effective for explaining behaviour. “Intention” for energy saving behaviour was affected mostly by “Perceieved Behaviour Control”. Especially, data obtained from regions for using public transport indicated that the effect of “Attitude Toward The Behaviour” on “Intention” is generally moderate and high. In the study the beliefs were also evaulated. Normative people and institutions for energy saving behaviour are "Ministry of National Education", “Press publishing organizations”, “Political managers”, “Rulers of our country”, “School family union”. On the other hand, normative people or institutions for using public transport are "Municipal officials", "Traffic policemen", “Drivers”, “Pedestrians”, Political managers” and “Ministries”. Based on the obtained findings, increasing of researches related to environmental-friendly behaviour and behaviour development, evaulating factors affecting attitude and implementation of a standart environment curriculum are suggested.tr_TR
dc.description.tableofcontentsKABUL ve ONAY ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii ETİK BEYANNAMESİ iv ÖZ………………………………………………………………………………………… v ABSTRACT……………………………………………………………………………… viii TEŞEKKÜR x İÇİNDEKİLER xi TABLOLAR DİZİNİ xiv ŞEKİLLER DİZİNİ xvi SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ xviii 1. GİRİŞ………….. 1 1.1. Problem Durumu 1 1.1.1. Çevre Sorunları ve İlgili Konferanslar 1 1.1.2. Çevre Eğitimi 3 1.1.3. Sürdürülebilirliğe İlişkin Ülkemize Ait İstatistikler 4 1.1.3.1. Motorlu Kara Taşıtlarına İlişkin İstatistikler 4 1.1.3.2. Demir ve Hava Yollarına İlişkin İstatistikler 5 1.1.3.3. Seragazı Emisyon Envanterine İlişkin İstatistikler 7 1.2. Araştırmanın Önemi 8 1.3. Problem Cümlesi 11 1.3.1. Alt Problemler 11 1.4. Sayıltılar 12 1.5. Sınırlılıklar 12 1.6. Tanımlar 12 2. KURAMSAL ÇERÇEVE 14 2.1. Düşünülmüş Eylem Teorisi 14 2.2. Planlanmış Davranış Teorisi 16 2.2.1. PDT Modelinde Yer Alan Faktörler ve İnançlar 17 2.2.1.1. Davranışa Yönelik Amaç 17 2.2.1.2. Davranışa Yönelik Tutum 18 2.2.1.3. Öznel Norm 18 2.2.1.4. Algılanan Davranış Kontrolü 18 2.3. Planlanmış Davranış Teorisi ile İlgili Araştırmalar 19 2.3.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar 19 2.3.1.1. PDT ile İlgili Doktora Tezleri 19 2.3.1.2. PDT ile İlgili Yüksek Lisans Tezleri 21 2.3.2. Çevre ve PDT ile İlgili Araştırmalar 22 3. YÖNTEM……………………………………………………………………………… 27 3.1. Araştırmanın Modeli 27 3.2. Evren ve Örneklem 27 3.2.1. Araştırmanın Evreni 27 3.2.2. Örnekleme Türü ve Örneklem Büyüklüğünün Hesaplanması 28 3.3. Veri Toplama Araçları 31 3.3.1. Enerji Tasarrufu Davranış Ölçeği (ETÖ) 32 3.3.1.1. Madde Havuzu Oluşturma Aşaması 32 3.3.1.2. Uzman Görüşüne Başvurma Aşaması 36 3.3.1.3. Pilot Uygulama ve Faktör Analizi Aşaması 38 3.3.1.4. Güvenirlik Hesaplama Aşaması 42 3.3.2. Toplu Taşıma Araçlarını Kullanma Ölçeği (TTAKÖ) 43 3.3.2.1. Madde Havuzu Oluşturma Aşaması 43 3.3.2.2. Uzman Görüşüne Başvurma Aşaması 47 3.3.2.3. Pilot Uygulama ve Faktör Analizi Aşaması 48 3.3.2.4. Güvenirlik Hesaplama Aşaması 51 3.4. Verilerin Analizi 51 4. BULGULAR 56 4.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 57 4.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular 60 4.2.1. İç Anadolu Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 60 4.2.2. Karadeniz Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 63 4.2.3. Ege Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 67 4.2.4. Marmara Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 71 4.2.5. Akdeniz Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 74 4.2.6. Doğu Anadolu Bölgesinde Öğrenim Gören Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarına İlişkin Bulgular 79 4.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular 83 5. SONUÇ ve ÖNERİLER 84 5.1. Sonuçlar 84 5.1.1. Planlanmış Davranış Teorisi Çekirdek Modele Ait Sonuçlar 84 5.1.1.1. Enerji Tasarrufu Yapma Davranış Amacına Ait Sonuçlar 84 5.1.1.2. Toplu Taşıma Araçlarını Kullanma Davranış Amacına Ait Sonuçlar 86 5.1.1.3. Sürdürülebilir Davranışların Karşılaştırılması 88 5.1.2. Planlanmış Davranış Teorisi İnançlar Boyutuna Ait Sonuçlar 89 5.2. Öneriler 91 KAYNAKÇA 93 EKLER DİZİNİ 106 EK 1. ETİK KOMİSYONU ONAY BİLDİRİMİ 107 EK 2. ORİJİNALLİK RAPORU 108 EK 3. FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLİĞİ 2012-2015 KONTENJANLARI ve YERLEŞEN ADAY SAYILARI 110 EK 4. 2014 FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS DÜZEYİNDEKİ ÖĞRENCİ SAYILARI …………………………………………………………………….111 EK 5. 2015 FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS DÜZEYİNDEKİ ÖĞRENCİ SAYILARI 114 EK 6. ARAŞTIRMA UYGULAMA İZİNLERİ 118 EK 7. ARAŞTIRMA GÖNÜLLÜ KATILIM FORMU 127 EK 8. ENERJİ TASARRUFU ÖLÇEĞİ 128 EK 9. TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINI KULLANMA ÖLÇEĞİ 132 ÖZGEÇMİŞ…. 136tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherEğitim Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectfen eğitimitr_TR
dc.subjectenerji tasarrufutr_TR
dc.subjectfen bilimleri öğretmen adaylarıtr_TR
dc.subjectsürdürülebilirliktr_TR
dc.subjectPlanlanmış davranış teorisitr_TR
dc.subjecttoplu taşıma araçlarını kullanmatr_TR
dc.subjectyapısal eşitlik modellemesitr_TR
dc.titleFen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Davranışlarının Planlanmış Davranış Teorisi Temelinde Değerlendirilmesitr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetSosyal psikoloji teorisi olan Planlanmış Davranış Teorisi aracılığıyla bir davranışın ne derece gerçekleşip gerçekleşmeyeceği tahmin edilebilir. Planlanmış Davranış Teorisi’ne göre “Davranışı” açıklayan “Davranış Amacı” üç faktörün etkisindedir. Bu faktörler: “Davranışa Yönelik Tutum”, “Öznel Norm” ve “Algılanan Davranış Kontrolü”dür. Bu araştırmanın amacı fen bilimleri öğretmen adaylarının sürdürülebilir davranış amaçlarını Planlanmış Davranış Teorisi çerçevesinde değerlendirmektir. Araştırma kapsamında ifade edilen davranışlar “enerji tasarrufu yapma” ve “toplu taşıma araçlarını kullanma”dır. Araştırma 2015-2016 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Türkiye’nin altı coğrafi bölgesinde (İç Anadolu Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi) bulunan 14 üniversitede gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Fen bilimleri öğretmen adaylarının sürdürülebilir davranışlarına etki eden faktörleri ve inançları belirlemek amacıyla Planlanmış Davranış Teorisi’nin öngördüğü şekilde ve ölçek geliştirme basamakları dikkate alınarak araştırmacı tarafından iki ölçek [Enerji Tasarrufu Ölçeği (ETÖ) ve Toplu Taşıma Araçlarını Kullanma Ölçeği (TTAKÖ)] geliştirilmiştir. Ölçeklerin geliştirilme aşamasında öncelikle literatür taranmış ve Planlanmış Davranış Teorisi’nin temel alan açık uçlu soru formları hazırlanmıştır. Form aracılığıyla öğretmen adaylarının görüşleri belirlenmiş; madde havuzu ve taslak ölçek formları oluşturulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda gerekli değişiklikler yapıldıktan sonra pilot uygulama yapılmış ve faktör analizi yapılmıştır. Güvenirlik için ölçeklerin alt boyutlarının ve tümü için Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları hesaplanmıştır. Enerji Tasarrufu Ölçeği toplamda 1947 öğretmen adayına, Toplu Taşıma Araçlarını Kullanma Ölçeği ise toplamda 1870 öğretmen adayına farklı zamanlarda uygulanmıştır. Verilerin analizi için PASW Statistics 18 ve AMOS 23 programları kullanılmıştır. Ölçeklerden elde edilen veriler yapısal eşitlik modellemesi ile değerlendirilmiştir. ETÖ’nün (N=1947) alt boyutlarının Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .918 ve .952 aralığında değişmektedir. ETÖ’nün bütününe ait Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ise .944’tür. TTAKÖ’nün (N=1870) alt boyutlarının Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .860 ve .948 aralığında değişmektedir. TTAKÖ’nün Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ise .950’dir. Araştırma sonucunda, fen bilimleri öğretmen adaylarının enerji tasarrufu davranışına yönelik tutumlarının düşük olduğu; “Öznel Norm”un “Davranış Amacı”nı açıklamada etkili olduğu, “Davranış Amacı”nın en fazla “Algılanan Davranış Kontrolü” faktöründen etkilendiğini sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, toplu taşıma araçlarını kullanma davranış amacı için bölgelerden elde edilen veriler incelendiğinde; “Davranışa Yönelik Tutum”un “Davranış Amacı” üzerindeki etkisinin orta ve yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında “Davranış Amacı”nı etkileyen üç faktörü oluşturan inançlar da değerlendirilmiştir. Enerji tasarrufu davranışı için normatif inançları en iyi temsil eden kişi ve kurumlar: “Milli Eğitim Bakanlığı”, “Basın yayın kuruluşları”, “Siyasi yöneticiler”, “Ülkemizi yönetenler” ve “Okul aile birliğidir”. Toplu taşıma araçlarını kullanma davranışını etkileyen kişi ve kurumlara ise: “Belediye yöneticileri”, “Trafik polisleri”, “Trafikte araç kullananlar”, “Yayalar”, “Siyasi yöneticiler” ve “Bakanlıklardır”. Elde edilen bulgular ışığında; davranışı açıklayan ve davranış geliştirici çalışmaların artırılması, çevre dostu davranışlara yönelik tutuma etki eden faktörlerin değerlendirilmesi ve standart bir çevre öğretim programının uygulanması önerilmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentİlköğretimtr_TR
dc.contributor.authorIDTR103012tr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster