dc.contributor.advisor | Erçetin, Prof. Dr. Şefika Şule | |
dc.contributor.author | Özcan, Elif Gamze | |
dc.date.accessioned | 2017-03-22T12:45:32Z | |
dc.date.available | 2017-03-22T12:45:32Z | |
dc.date.issued | 2017 | |
dc.date.submitted | 2017-02-14 | |
dc.identifier.citation | ÖZCAN, E.G. (2017) Ortaöğretim Kurumlarının Diğer Örgütlerle Ortakyaşar İlişkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara. | tr_TR |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/3287 | |
dc.description.abstract | In this study, it is discussed that the concept symbiosis which is defined as the interactions between two different biological species in biology discipline, can be used as a tool to understand the relationships between formal organizations which are social subsystems. When we analyze the organizations biologically, we can see that these formal human communities are complex systems which process complex and organic inputs. As organizations have this liveliness features, in this thesis study, inter-organizational symbiosis is discussed, in terms of organization structure, organizational intelligence, co-evolution and mutual adaptations of organizations.
This doctoral thesis focuses on the schools which have great social importance among formal organizations. The way these schools and the organizations they interact with are affected by this symbiosis has dynamism and complexity and it is very important in all aspects. When the benefit and harm situation of schools and other external partners which they have symbiotic relationships is determined, especially the connections which include legal obligations may be criticized. Symbiotic relationship with an organization can create both benefit and harm for the school, which is valid for the other side. With this thesis study, Inter-Organizational Symbiosis Scale has been developed in order to analyze and interpret this complex symbiotic relationship for the schools.
The extent of the schools for research was limited to formal secondary schools and after interviewing with the managers of secondary schools, it is determined that with which organizations this level of schools have symbiotic relationship. These 13 organizations were categorized in three groups. state institutions and organizations, commercial partners and social partners. State institutions with which the schools have symbiotic relationship are District Municipality, the Ministry of National Education, District and Provincial Directorate of National Education. Commercial institutions were determined as salary-contracted bank, canteen, nearby markets, nearby package stores and nearby internet cafes. Social partners were determined as Parent-Teacher Association, the businesses to which students are sent for skills education in accordance with the Vocational Education Law no. 3308, nearby schools, nearby neighborhood residents and teachers’ unions. The inventory was developed with the interviews with the managers of pilot schools and the Symbiotic Relationship Scale for Schools was finalized after taking the opinions of thesis advisor.
Central districts of Eskisehir are the target population of the study. By year of 2016, this population includes 56 high schools in 7 types. Viewpoints of the managers in all of the schools to symbiosis concept were thought as homogeneous and it was sampled with Simple Random Sampling method by means of total number of managers in the population. As the levels of all types of schools were accepted as identical , this sampling scale was calculated with 95% reliability and ±0.10 error margin and it was determined that at least 63 manager were needed.
By the month of March of 2016, scale forming works were started and on June, 2016, which was the end of 2015-2016 education periods, Inter-Organizational Symbiosis Scale (Inorsyms) was finalized. The schools in the population of the study were started to be visited at the end of June, 2016. In this period, extensive social events occurred in Turkey and this caused the number of school managers to decrease. As a result of this, information couldn’t be obtained about the managers of one of the high school types of the study, Imam Hatip High Schools. 52 managers were reached from the other 6 types of high schools. On the basis of the fact that experienced teachers whose period of office is longer than 20 years are active interior partners who know about the school processes and operations, these types of teachers were consulted in order to reach the sampling sub-limit and 15 volunteers among these experienced teachers were asked to fill in research scale. Eventually, a total number of 67 participants were reached and the reliability and validity of the measurements were ensured with the analysis carried out. Data was processed and evaluated in SPSS program using appropriate analysis for nonparametric samples.
When the findings obtained from the processing of data coming from both optional and open-ended questions are considered as a whole, the result is that high schools get benefit and harm from the organizations they have symbiosis with. These relationships aren’t generally unilateral and they aren’t simple enough to be discussed within the context of cause and effect relationship. Because it has been understood that some symbiotic relationships stop the schools from making the moves which they use executive activities for and may be for the benefit of the schools.
It has been seen that obstacles against the functionality demanded by chaotic period may result from the prevention or inhibition of the other organization. Schools are the factors with which influence the organizations they have symbiotic relationships and these factors prevents the symbiotic relationships though they provide mutual benefit. These factors are the differences in social identities.
Although the school is affected negatively by the differences in social identities within or outside itself, it cannot be abstracted from these factors. Schools can be negatively affected by this factor within their symbiosis. The result is the same in their symbiotic relationships with teachers’ unions. Schools can’t participate in the symbiosis which may be for their benefit due to the same reason. District municipality has the same result. In school administrators' view, the benefits that their schools can gain from symbiotic relationships can be generalized as monetary contributions and additives that can increase the efficiency of the staff. In order to prevent the school from being affected negatively from social events which are outside the scope of the school administration but which have an effect on the functioning of the schools, a more flexible and transparent working area should be established especially in budgeting and staff evaluation processes.
With regard to the work of the staff, it should be established a working area in which the school can assess according to the standardization of competence, organizational productivity and effectiveness and by which it can carry out staff election or staff change. | tr_TR |
dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL ve ONAY ii
ETİK BEYANNAMESİ iv
TEŞEKKÜR v
ÖZ…………….. vi
ABSTRACT …………………………………………………………………………….….x
İÇİNDEKİLER xiii
TABLOLAR DİZİNİ xxi
ŞEKİLLER DİZİNİ xxviii
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ xxix
1. GİRİŞ………… 1
1.1. Problem Durumu 2
1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi 7
1.3. Problem Cümlesi 8
1.3.1. Alt Problemler 8
1.4. Sayıltılar 9
1.5. Sınırlılıklar 9
1.6. Tanımlar 10
1.7. Araştırmanın Kuramsal Temeli 11
1.7.1. Kaos ve Yeni Bilim Anlayışı 11
1.7.2. Biyolojide Ortakyaşam Kavramı: Simbiyoz/ Simbiyotik ilişki 12
1.7.2.1. Kommensalizm 12
1.7.2.2. Mutualizm 13
1.7.2.3. Parazitizm 14
1.7.3. Toplum Sistemlerinde ve Örgütlerde Ortakyaşarlık 14
1.7.4. Türkiye’de Ortaöğretim Kurumları 18
2. İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 22
2.1. Yönetim Bilimlerinde Ortakyaşam ile İlgili Çalışmalar 22
2.2. İlgili Çalışmalar Özet 25
3. YÖNTEM 27
3.1. Araştırmanın Yöntemi 27
3.2. Evren ve Örneklem 28
3.2.1. Evrenin Özellikleri ve Örneklem 28
3.2.2. Katılımcılarla İlgili Demografik Bilgiler 31
3.2.2.1. Katılımcıların Cinsiyete Göre Dağılımları 32
3.2.2.2. Katılımcıların Görevlerine Göre Dağılımları 32
3.2.2.3. Katılımcıların Görev Alanına Göre Dağılımları 32
3.2.2.4. Katılımcıların İdari Kıdemlerine Göre Dağılımları 32
3.2.2.5. Katılımcıların Bu Kurumdaki İdari Kıdemlerine Göre Dağılımları 33
3.2.2.6. Katılımcıların Öğretmenlik Kıdemlerine Göre Dağılımları 33
3.2.2.7. Katılımcıların Bu Kurumda Yapılan Öğretmenlik Süresine Göre Dağılımları 34
3.2.2.8. Katılımcıların Görevli Oldukları Okul Türüne Göre Dağılımları 35
3.2.2.9. Katılımcıların Görev Yaptıkları İlçeye Göre Dağılımları 35
3.3. Veri Toplama Araçları 35
3.3.1. Kişisel Bilgi Formu 37
3.3.2. Okullar için Ortakyaşarlık Ölçeği (OOÖ) 37
3.4. Veri Toplama Araçlarının Uygulanışı 38
3.5. Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi 39
3.6. Ölçümlerin Güvenirliği ve Geçerliği 39
3.6.1. Ölçümlerin Güvenirliği 39
3.6.1.1. A,B,E ve F Maddeleri İçin Elde Edilen Ölçümlerin Toplam Puan Korelasyonuna Dayalı Güvenirliği 39
3.6.1.2. Tek Madde Silindiğinde Ölçümlerin Korelasyonuna Dayalı Güvenirlik Analizi 40
3.6.1.3. Varyans Analizine Dayalı Güvenirlik Analizi 41
3.6.2. Ölçümlerin Geçerliği 41
4. BULGULAR VE YORUMLARI 42
4.1. Yöneticilerinin Algılarına Göre Okulların Diğer Örgütlerle Sürdürdükleri Ortakyaşar İlişkilerin Türünü ve Düzeyini Belirlemeye Yönelik Analizlerin Bulguları 42
4.1.1. Ortakyaşar İlişkiyi Okul Açısından Sorgulayan A Maddesine Kamu Kuruluşları İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 42
4.1.1.1. Okul Açısından Okul - İlçe Belediyesi Ortakyaşamına Dair Bulgular 42
4.1.1.2. Okul Açısından Okul-Milli Eğitim Bakanlığı Ortakyaşamına Dair Bulgular 43
4.1.1.3. Okul Açısından Okul - İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Ortakyaşamına Dair Bulgular 43
4.1.2. Ortakyaşar İlişkiyi Okul Açısından Sorgulayan A Maddesine Ticari İşletmeler İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 44
4.1.2.1. Okul Açısından Okul – Maaş Anlaşmalı Banka Ortakyaşamına Dair Bulgular 44
4.1.2.2. Okul Açısından Okul – Kantin Ortakyaşamına Dair Bulgular 44
4.1.2.3. Okul Açısından Okul –Çevredeki Marketler Ortakyaşamına Dair Bulgular 45
4.1.2.4. Okul Açısından Okul –Çevredeki Tekel Büfeleri Ortakyaşamına Dair Bulgular 45
4.1.2.5. Okul Açısından Okul – Çevredeki İnternet Kafeler Ortakyaşamına Dair Bulgular 46
4.1.3. Ortakyaşar İlişkiyi Okul Açısından Sorgulayan A Maddesine Sosyal Ortaklar İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 47
4.1.3.1. Okul Açısından Okul –Okul Aile Birliği Ortakyaşamına Dair Bulgular 47
4.1.3.2. Okul Açısından Beceri Eğitimi İçin Öğrenci Gönderilen İşletmeler Ortakyaşamına Dair Bulgular 47
4.1.3.3. Okul Açısından Okul – Çevredeki Okullar Ortakyaşamına Dair Bulgular 48
4.1.3.4. Okul Açısından Okul – Çevredeki Mahalle Sakinleri Ortakyaşamına Dair Bulgular 48
4.1.3.4. Okul Açısından Okul – Öğretmen Sendikaları Ortakyaşamına Dair Bulgular 49
4.1.4. Ortakyaşar İlişkiyi Karşı Kurum Açısından Sorgulayan B Maddesine Kamu kuruluşları İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 49
4.1.4.1. İlçe Belediyesi Açısından Okul-İlçe Belediyesi Ortakyaşamına Dair Bulgular 49
4.1.4.2. Milli Eğitim Bakanlığı Açısından Okul - Milli Eğitim Bakanlığı Ortakyaşamına Dair Bulgular 50
4.1.4.3. İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Açısından Okul- İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüklerinin Ortakyaşamına Dair Bulgular 50
4.1.5. Ortakyaşar İlişkiyi Karşı Kurum Açısından Sorgulayan B Maddesine Ticari İşletmeler İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 51
4.1.5.1. Maaş Anlaşmalı Banka Açısından Okul- Maaş Anlaşmalı Banka Ortakyaşamına Dair Bulgular 51
4.1.5.2. Kantin Açısından Okul- Kantin Ortakyaşamına Dair Bulgular 52
4.1.5.3. Çevredeki Marketler Açısından Okul- Çevredeki Marketler Ortakyaşamına Dair Bulgular 52
4.1.5.4. Çevredeki Tekel Büfeleri Açısından Okul- Çevredeki Tekel Büfeleri Ortakyaşamına Dair Bulgular 53
4.1.5.5. Çevredeki İnternet Kafeler Açısından Okul- Çevredeki İnternet Kafeler Ortakyaşamına Dair Bulgular 53
4.1.6. Ortakyaşar İlişkiyi Karşı Kurum Açısından Sorgulayan B Maddesine Sosyal Ortaklar İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 54
4.1.6.1. Okul-Aile Birliği Açısından Okul- Okul-Aile Birliği Ortakyaşamına Dair Bulgular 54
4.1.6.2. Beceri Eğitimi İçin Öğrenci Gönderilen İşletmeler Açısından Okul-Beceri Eğitimi İçin Öğrenci Gönderilen İşletmeler Ortakyaşamına Dair Bulgular 54
4.1.6.3. Çevredeki Okullar Açısından Okul-Çevredeki Okullar Ortakyaşamına Dair Bulgular 55
4.1.6.4. Çevredeki Mahalle Sakinleri Açısından Okul- Çevredeki Mahalle Sakinleri Ortakyaşamına Dair Bulgular 55
4.1.6.5. Öğretmen Sendikaları Açısından Okul- Öğretmen Sendikaları Ortakyaşamına Dair Bulgular 56
4.1.7. Ortakyaşamı Başlatan ya da Talep Eden Tarafın Hangisi Olduğunu Sorgulayan C Maddesine Kamu Kuruluşları için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 57
4.1.8. Ortakyaşamı Başlatan ya da Talep Eden Tarafın Hangisi Olduğunu Sorgulayan C Maddesine Ticari İşletmeler için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 58
4.1.9. Ortakyaşamı Başlatan ya da Talep Eden Tarafın Hangisi Olduğunu Sorgulayan C Maddesine Sosyal Ortaklar için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 60
4.1.10.Ortakyaşama Hangi Tarafın Daha Çok İhtiyaç Duyduğunu Sorgulayan D Maddesine Kamu Kuruluşları için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 61
4.1.11. Ortakyaşama Hangi Tarafın Daha Çok İhtiyaç Duyduğunu Sorgulayan D Maddesine Ticari İşletmeler için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 63
4.1.12. Ortakyaşama Hangi Tarafın Daha Çok İhtiyaç Duyduğunu Sorgulayan D Maddesine Sosyal Ortaklar için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 64
4.1.13. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Okul Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan E Maddesine Kamu kuruluşları için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 66
4.1.14. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Okul Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan E Maddesine Ticari İşletmeler için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 68
4.1.15. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Okul Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan E Maddesine Sosyal Ortaklar için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 70
4.1.16. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Karşı Kurum Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan F Maddesine Kamu Kuruluşları için Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 73
4.1.17. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Karşı Kurum Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan F Maddesine Ticari İşletmeler İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 74
4.1.18. Ortakyaşamın Bitmesi Halinde Karşı Kurum Açısından Nelerin Gerçekleşebileceği Sorgulayan F Maddesine Sosyal Ortaklar İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 76
4.1.19. Okul ile Kamu Kuruluşları Arasındaki Ortakyaşarlık İlişkisinin Gerekçelerini Sorgulayan G Maddesine Kamu Kuruluşları İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 78
4.1.20. Okul ile Kamu Kuruluşları Arasındaki Ortakyaşarlık İlişkisinin Gerekçelerini Sorgulayan G Maddesine Ticari İşletmeler İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 80
4.1.21. Okul ile Kamu Kuruluşları Arasındaki Ortakyaşarlık İlişkisinin Gerekçelerini Sorgulayan G Maddesine Sosyal Ortaklar İçin Verilen Yanıtlara Dair Sıklık ve Yüzde Analizleri Bulguları 81
4.1.22. G Maddesinin Açık Uçlu Sorusuna Verilen Cevaplara Yönelik İçerik Analizi Bulguları 83
4.1.23 Okulun ortakyaşar ilişki içine olduğu kurumlarla bu ilişkilerin hangi yönde ilerlemesi gerektiğini sorgulayan H Maddesine Yönelik Analizler 85
4.1.23.1. Kamu Kuruluşları 85
4.1.23.2. Ticari İşletmeler 86
4.1.23.3. Sosyal Ortaklar 87
4.1.24. Ortaöğretim Okullarının Diğer Örgütlerle Hangi Tür ve Düzeyde Ortakyaşar İlişkiler Sürdürdüğüne Dair Yönetici Algılarının Ortalama ve Standart Sapma Analizleri Bulguları 88
4.2. Okulların Ortakyaşarlık İlişkisi İçinde Olduğu Kamu kuruluşları, Ticari İşletmeler ve Sosyal Ortaklar Gruplarının Birbirlerine Göre Puanlarının Analizlerine Dair Bulgular 93
4.2.1. Okulların Ortakyaşarlık İlişkisi İçinde Olduğu Kurum Gruplarının Puanlarının İlişki, Sıklık ve Yüzde Analizlerine Dair Bulgular 93
4.2.1.1. Okulun Karşı Kurumla Olan Ortakyaşar İlişkiden Nasıl Etkilendiğini Sorgulayan A Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 94
4.2.1.2. Karşı Kurumun Okulla Olan Ortakyaşar İlişkiden Nasıl Etkilendiğini Sorgulayan B Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 94
4.2.1.3. Okullar ile Ortakyaşar İlişki İçinde Olduğu Düşünülen Kurumlar Arasındaki Ortakyaşamı Talep Eden Tarafı Sorgulayan C Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 95
4.2.1.4. Ortakyaşar İlişkiye İhtiyaç Duyan tarafı Sorgulayan D Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 95
4.2.1.5. Ortakyaşar İlişkinin Bitmesi Halinde Okulun Nasıl Etkileneceğini Sorgulayan E Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 96
4.2.1.6. Ortakyaşar İlişkinin Bitmesi Halinde Karşı Kurumun Nasıl Etkileneceğini Sorgulayan F Maddesi İçin Kurum Gruplarının Analizi 97
4.3.Katılımcıların Demografik Özelliklerine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 97
4.3.1. Okulun Karşı Kurumla Olan Ortakyaşar İlişkiden Nasıl Etkilendiğini Sorgulayan A Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 97
4.3.1.1. A Maddesi İçin Katılımcıların Cinsiyetlerine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 98
4.3.1.2. A Maddesi İçin Katılımcıların Görevlerine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 98
4.3.1.3. A Maddesi İçin Katılımcıların İdari Kıdemlerine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 99
4.3.1.4. A Maddesi İçin Bu Kurumda Yapılan İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 99
4.3.1.5. A Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 100
4.3.1.6. A Maddesi İçin Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 100
4.3.1.7. A Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 100
4.3.1.8. A Maddesi İçin Görevli Olunan İlçeye Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 101
4.3.2. Karşı Kurumun Okul ile Olan Ortakyaşar İlişkiden Nasıl Etkilendiğini Sorgulayan B Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 102
4.3.2.1. B Maddesi İçin Cinsiyete Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 102
4.3.2.2. B Maddesi İçin Görev Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 102
4.3.2.3. B Maddesi İçin İdari Kıdeme Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 103
4.3.2.4. B Maddesi İçin İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 103
4.3.2.5. B Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 104
4.3.2.6. B Maddesi İçin Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 104
4.3.2.7. B Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 105
4.3.2.8. B Maddesi İçin Görevli Olunan Okul İlçeye Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 105
4.3.3. Ortak Yaşamı Başlatan/Talep Eden Tarafı Sorgulayan C Maddesi Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 105
4.3.3.1. C Maddesi İçin Cinsiyete Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 105
4.3.3.2. C Maddesi İçin Görev Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 106
4.3.3.3. C Maddesi İçin İdari Kıdeme Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 106
4.3.3.4. C Maddesi İçin İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 107
4.3.3.5. Ortak Yaşamı Başlatan/Talep Eden Tarafı Sorgulayan C Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 107
4.3.3.6. C Maddesi İçin Bu Kurumdaki Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 108
4.3.3.7. C Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 108
4.3.3.8. C Maddesi İçin Görevli Olunan İlçeye Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 109
4.3.4. Ortak Yaşama Daha Çok İhtiyaç Duyan Tarafı Sorgulayan D Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 109
4.3.4.1. D Maddesi İçin Cinsiyete Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 109
4.3.4.2. D Maddesi İçin Görev Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 109
4.3.4.3. D Maddesi İçin İdari Kıdeme Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 110
4.3.4.4. D Maddesi İçin Bu Kurumdaki İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 110
4.3.4.5. D Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 111
4.3.4.6. D Maddesi İçin Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 112
4.3.4.7. D Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 113
4.3.4.8. D Maddesi İçin Görevli Olunan İlçeye Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 113
4.3.5. Ortakyaşarlık İlişkisinin Bitmesi Halinde Okulun Nasıl Etkileneceğini Sorgulayan E Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 113
4.3.5.1. E Maddesi İçin Cinsiyete Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 113
4.3.5.2. E Maddesi İçin Görev Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 114
4.3.5.3. E Maddesi İçin İdari Kıdeme Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 114
4.3.5.4. E Maddesi İçin İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 115
4.3.5.5. E Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 115
4.3.5.6. E Maddesi İçin Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 116
4.3.5.7. E Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 116
4.3.5.8. E Maddesi İçin Görevli Olunan İlçeye Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 116
4.3.6. Ortakyaşarlık İlişkisinin Bitmesi Halinde Karşı Kurumun Nasıl Etkileneceğini Sorgulayan F Maddesi İçin Elde Edilen Verilerin Demografik Değişkenlere Göre Analizleri 117
4.3.6.1. F Maddesi İçin Cinsiyete Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 117
4.3.6.2. F Maddesi İçin Görev Türüne Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 117
4.3.6.3. F Maddesi İçin İdari Kıdeme Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 118
4.3.6.4. F Maddesi İçin Bu Kurumdaki İdarecilik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 118
4.3.6.5. F Maddesi İçin Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 119
4.3.6.6. F Maddesi İçin Öğretmenlik Süresine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 119
4.3.6.7. F Maddesi İçin Görevli Olunan Okul Türü Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 120
4.3.6.8. F Maddesi İçin Görevli Olunan İlçeye Öğretmenlik Kıdemine Göre Ortakyaşarlık İlişkileri Puanlarına Dair Bulgular 120
4.4. Kurumlara Göre Bulgular ve Yorumları 121
4.4.1. Okulların Diğer Örgütlerle Sürdürdükleri Ortakyaşar İlişkilerin Türünü ve Düzeyini Belirlemeye Yönelik Analizlerin Bulguları 121
4.4.1.1. Okul ve İlçe Belediyesi Ortakyaşar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 121
4.4.1.2. Okul ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortakyaşar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 122
4.1.1.3. Okul ve İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri Ortakyaşar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 123
4.4.1.4. Okul ve Maaş Anlaşmalı Banka Ortakyaşar ilişkisine Dair Bulgular ve Yorum 124
4.1.4.5. Okul ve Kantin Ortakyaşar ilişkisine Dair Bulgular ve Yorum 125
4.1.4.6. Okul ve Çevredeki Marketler Ortakyaşar ilişkisine Dair Bulgular ve Yorum 125
4.1.4.7. Okul ve Çevredeki Tekel Büfeleri Ortakyaşar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 126
4.1.4.8. Okul ve Çevredeki İnternet Kafeler Ortakyaşar ilişkisine Dair Bulgular ve Yorum 127
4.1.4.9. Okul ve Okul Aile Birliği Ortakyaşar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 128
4.1.4.10. Okul ve Beceri Eğitimi için Öğrenci Gönderilen İşletmeler Ortakyaşar ilişkisine Dair Bulgular ve Yorum 128
4.1.4.11. Okul ve Çevredeki Okullar İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 129
4.1.4.12. Okul ve Çevredeki Mahalle Sakinleri İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 130
4.1.4.13. Okul ve Öğretmen Sendikaları İlişkisine Dair Bulgular ve Yorum 131
4.4.2.Okulların Kamu Kurumları, Ticari İşletmeler ve Sosyal Ortaklar ile Diğer Örgütlerle Sürdürdükleri Ortakyaşar İlişkilerin Birbirlerine göre Değişiklik Gösterip Göstermediğini Belirlemeye Yönelik Analizlerin Bulguları 132
4.4.3.Okulların Diğer Örgütlerle Sürdürdükleri Ortakyaşar İlişkilere dair Algıların Katılımcıların Demografik Özelliklerine göre Değişiklik Gösterip Göstermediğini Belirlemeye Yönelik Analizlerin Bulguları 135
5. SONUÇ ve ÖNERİLER 138
5.1. Sonuçlar ve Tartışma 138
5.2. Öneriler 148
KAYNAKÇA 150
EKLER DİZİNİ 154
EK 1. ETİK KOMİSYON ONAY BİLDİRİMİ 155
EK 2. MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ UYGULAMA İZNİ 156
EK 3. OKULLAR İÇİN ORTAKYAŞARLIK ÖLÇEĞİ 157
EK 4. ORJİNALLİK RAPORU 159
EK 5. ÖLÇÜMLERE DAİR GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK VERİLERİ 161
ÖZGEÇMİŞ ………………………………………………………….…………………164 | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Eğitim Bilimleri Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Ortaöğretim kurumları, Ortakyaşar İlişkiler, Kurumlararası Ortakyaşar İlişkiller, Örgütlerarası Ortakyaşar İlişkiler | tr_TR |
dc.subject | Research Subject Categories::SOCIAL SCIENCES::Other social sciences::Public sector research | tr_TR |
dc.subject | Okulların diğer kurumlarla ortakyaşar ilişkileri | tr_TR |
dc.subject | Ortakyaşar İlişkiler | |
dc.subject | Kurumlararası Ortakyaşar İlişkiller | |
dc.subject | Örgütlerarası Ortakyaşar İlişkiler | |
dc.title | Ortaöğretim Kurumlarının Diğer Örgütlerle Ortakyaşar İlişkileri | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | Bu çalışma ile biyoloji disiplininde farklı türler arasında kurulan birlikte yaşam birlikleri olarak açıklanan simbiyoz, diğer bir deyişle ortakyaşam kavramının; toplumsal alt sistemler olan formal örgütlerin birbirleri ile olan ilişkilerinin anlaşılmasında bir araç olarak kullanılabileceği savunulmuştur. Örgütlere biyolojik açıdan bakıldığında bu formal insan toplulukları, karmaşık ve organik girdileri işleyen kompleks sistemlerdir. Örgütler bu gibi canlılık özellikleri gösterdiklerinden, bu tez çalışmasında örgütlerarası ortak yaşam; örgüt yapısı, örgütsel zeka, örgütlerin birlikte evrimi ve karşılıklı uyarlanmaları hususları çerçevesinde tartışılmıştır.
Bu doktora tezinin odağı, formal örgütler içerisinde eşsiz toplumsal önemi açısından okullardır. Okulların ve etkileşim içerisinde olduğu kurumların bu ortakyaşamdan nasıl etkilendikleri dinamiklik, karmaşıklık içerir ve tüm yönleriyle oldukça önemlidir. Okulların ve ortakyaşar ilişkiler sürdürdüğü diğer dış paydaşların birbirlerinden yararlanma ve zarar görme durumları tespit edildiğinde özellikle yasal zorunluluk kaynaklı bağlantılara eleştiri getirilebilir. Bir kurumla kurulan ortakyaşarlık, okulun bazı açılardan yarar başka açılardan zarar görmesine de neden olabilir ki bu durum karşı kurum açısından da geçerlidir. Bu karmaşık ortakyaşam ilişkisini çözümlemek ve yorumlamak amacıyla bu tez çalışması ile lise düzeyi okullara özgü bir Ortakyaşar İlişkiler Ölçeği geliştirilmiştir.
Araştırma yapılan okulların kapsamı örgün ortaöğretim kurumları yani gündüzlü liseler ile sınırlandırılmış, ardından lise düzeyi okul müdürleri ile görüşmeler yapılarak bu düzey okulların hangi kurumlarla ortakyaşam içinde olduğu tespit edilmiştir. Lise düzeyi okulların ortakyaşar ilişki içinde olduğu belirlenen on üç kurum; kamu kurum ve kuruluşları, ticari ortaklar ve sosyal ortaklar olmak üzere üç grupta toplanmıştır. Okulların ortakyaşar ilişki sürdürdüğü Kamu Kuruluşları; İlçe Belediyesi, Milli Eğitim Bakanlığı, İl ve ilçe Milli Eğitim Müdürlükleri olarak belirlenmiştir. Okulların ortakyaşar ilişki sürdürdüğü ticari işletmeler; maaş anlaşmalı banka, kantin, çevredeki marketler, çevredeki tekel büfeleri, çevredeki internet kafeler olarak belirlenmiştir. Okulların ortakyaşar ilişki sürdürdüğü sosyal ortaklar; Okul-Aile Birliği, 3308 numaralı Mesleki Eğitim Kanunu gereğince beceri eğitimi için öğrenci gönderilen işletmeler, çevredeki okullar, çevredeki mahalle sakinleri ve öğretmen sendikaları olarak belirlenmiştir. Pilot okul yöneticileri ile yapılan görüşmelerle envanter şekillendirilmiş, tez danışmanı ile Okullar için Ortakyaşar İlişkiler Ölçeği’ne son hali verilmiştir.
Eskişehir ili merkez ilçeleri çalışma grubunu oluşturmuştur. 2016 yılı Ocak ayı itibariyle 7 türden 56 lise bu grup içindedir. Ortakyaşam ifadesine tüm okullardaki yöneticilerin bakış açılarının homojen olduğu düşünülerek Basit Seçkisiz Örnekleme Yöntemi ile evrendeki toplam yönetici sayısı üzerinden örneklem alınmıştır. Her türdeki okulun düzeyleri özdeş olarak kabul edildiğinden, bu gerekli örneklem hacmi %95 güven ile ve ±0.10 hata payı ile hesaplama yapılmış, buna göre en az 63 yöneticiye ulaşılması gerektiği oraya çıkmıştır.
Pilot okulda envanter şekillendirme çalışmaları 2016 yılı Mart ayı itibariyle başlanmış, 2015-2016 Eğitim öğretim yılı sonuna denk gelen Haziran 2016’da Ortakyaşar İlişkiler Ölçeği’ne son hali verilmiştir. Evrende yer alan okullara Haziran 2016 sonunda gidilmeye başlanmıştır. Bu dönemde Türkiye’de yaşanan ve sınırlılıklar kısmında belirtilen olağanüstü haller; okullarda pratikte olması gerekenden çok daha az sayıda yönetici bulunmasına yol açmıştır. Bu nedenden dolayı araştırmada lise türlerinden birinden; Anadolu İmam Hatip Lisesinden bilgi alınamamış, diğer 6 lise türünden de ancak 52 yöneticiye ulaşılmıştır. Teorik evrende var olması gereken okul yöneticisi sayısına göre belirlenen örneklem alt sınırını sağlayabilmek amacıyla aynı okulda 20 yıl ve üzeri zaman zarfında görev yapmakta olan deneyimli öğretmenlerin de okul işleyişine hakim, aktif iç paydaşlar oldukları sayıltısından hareketle görüşlerine başvurulmuş, bu şekildeki deneyimli öğretmenlerden de gönüllü olan 15 kişiye hazırlanan araştırma ölçeği uygulanmıştır. Neticede toplam 67 kişiye ulaşılmış ve ölçümlerin güvenilirliği ve geçerliğinin yapılan analizler ile sağlandığı belirlenmiştir.
Veriler, SPSS programında parametrik olmayan örneklemlere uygun çözümlemeler kullanılarak işlenmiş ve değerlendirilmiştir.
Hem seçenekli maddelerden hem de açık uçlu sorulardan elde edilen verilerin işlemesiyle elde edilen bulgular ve bunlara dayalı yorumlar bir araya getirildiğinde ortaya çıkan sonuç, liselerin ortakyaşarlık ilişkiler sürdürdükleri kurumlarla etkileşimlerinde hem fayda hem zarar gördükleri ve verdikleridir. Bu ilişkiler çoğunlukla tek yönlü olmadığı gibi neden sonuç ilişkisi içinde de tartışılmaya uygun bir basitlikte değildir. Çünkü bazı ortakyaşarlık ilişkilerinin; okulun doğrudan yönetim faaliyetlerini yönlendirdiği ve okulun yararına olabilecek hamleleri yapmasını engellediği sonucu ortaya çıkmıştır.
Okulun kaotik çağın gerektirdiği fonksiyonelliği göstermekte karşılaştıkları engellerin, karşı kurumların oluşturduğu veya etki altına kaldığı farklı toplumsal etmenler kaynaklı da olabildiği sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer bir deyişle okulların, ortakyaşar ilişki sürdürdükleri kurumları da etki altına alan birtakım etmenler olduğu; karşılıklı yararlanmayı sağlayacak olsa da bu etmenlerin ortakyaşar ilişki kurulmasını engelleyebildiği sonucu ortaya çıkmıştır. Katılımcılar tarafından bu etmenlerden en çok vurgulananı toplumsal kimliklerdeki farklılıklardır.
Okul kendi içi veya dışındaki paydaş ve kurumların etkilendiği farklı toplumsal kimliklerin yansımalarından etkilenmektedir ve yine toplumsal önemi ve pozisyonu nedeniyle bunlardan soyutlanması mümkün değildir. Okullar, ortak yaşamlarından bu etmen nedeniyle olumsuz etkilenebilmektedir. Örneğin öğretmen sendikaları ile ortakyaşarlık ilişkilerinde bu sonuç ortaya çıkmıştır. Yine aynı gerekçe ile okullar, yararına olacak ortak yaşamlara da katılamayabilmektedir. İlçe belediyeleri ile de bu doğrultuda sonuç çıkmıştır. Okul yöneticilerinin gözüyle, okullarının ortakyaşar ilişkilerinden elde edebileceği faydalar maddi veya ayni katkılar ile personelin verimini arttırabilecek katkılar olarak genellenebilir. Okul yönetiminin etki alanı dışında kalan ancak okulun işleyişine etkisi olan toplumsal olgulardan okulun olumsuz etkilenmemesi için okula, bütçeleme ile personel değerlendirme süreçlerinde daha esnek ve şeffaf bir çalışma alanı oluşturulması önerilir. Personel çalıştırmada liyakat, örgütsel verimlilik ve etkililiğe yönelik standartların ve uygulamalarının, okulların ortakyaşam sürdürdüğü kurumların karar veya etkisinden ziyade, okul yönetimi eliyle personel seçimi ya da değişimi yapılması yönünde geliştirilmesi önerilir. | tr_TR |
dc.contributor.department | Eğitim Bilimleri | tr_TR |