Show simple item record

dc.contributor.advisorÖzdemir, Murat
dc.contributor.authorPolat, Şule
dc.date.accessioned2017-04-12T11:26:57Z
dc.date.available2017-04-12T11:26:57Z
dc.date.issued2017
dc.date.submitted2017-03-24
dc.identifier.citationPolat, Ş. (2017). İş özellikleri, iş-yaşam dengesi ve meslekten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankaratr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/3353
dc.description.abstractIn this study, it was aimed to examine the relationship between teaching profession job characteristics, work life balance in teachers and teachers’ intention to leave the profession according to the opinions of teachers. In this context, variations of teachers’ opinions were also investigated in terms of gender, marital status, educational status, professional seniority, the number of schools worked in the profession, the number of teachers in the school, the working district and age. This research was conducted with the participation of 413 teachers in official secondary education institutions in nine districts of Ankara in the academic year of 2015-2016. In order to collect data in the quantitative phase of the study, " Job Characteristics of Teaching Profession Scale (JCTPS)" and "Intention to Leave Profession Scale" developed by the researcher and "Work Life Balance Scale" developed by Apaydın (2011) were applied. In the analysis of the data obtained in the research, t test, ANOVA, LSD test of post hoc tests, Pearson Correlation coefficient and multivariate regression analysis were used. The construct validity of data collection tools was tested by confirmatory factor analysis (CFA). The fit-good values obtained as a result of CFA showed that the factor structures of the scales were verified. For the reliability of the scales, Cronbach's alpha coefficients were calculated. The Cronbach alpha value of the JCTPS was .89 and the “Work Life Balance Scale” was .79. There was a low and meaningful relationship between the dimensions of “Job Characteristics of Teaching Profession" and "Work Life Balance". The dimensions of “Job Characteristics of Teaching Profession" were not meaningful predictors of "Work Life Balance". There was a low level and meaningful relationship between the dimensions of “Job Characteristics of Teaching Profession" and "Intention to Leave the Profession". Only the "Feedback to Teacher’s Performance" dimension of JCTP was a meaningful predictor of "Intention to Leave the Profession". There was a low and meaningful relationship between the dimensions of "Work Life Balance" and "Intention to Leave the Profession". In this context, the "Over-commitment to Work” and “Making Time for Personal Activities” dimensions were meaningful predictors of "Intention to Leave the Profession". According to the study findings; it was seen that there were meaningful differences in the opinions of the teachers in terms of gender, seniority, number of schools they worked and age. It is thought that this study, which examined “job characteristics”, “work life balance” and “intention to leave the profession” of teachers together for the first time, will make a significant contribution to the literature, will also be helpful for the practitioners to understand teachers’ views on teaching profession and their professional expectations.tr_TR
dc.description.tableofcontentsETİK BEYANNAMESİ ii TEŞEKKÜR iii İÇİNDEKİLER viii ÇİZELGELER DİZİNİ xii ŞEKİLLER DİZİNİ xv SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ xvi 1. GİRİŞ 1 1.1. Problem Durumu 1 1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi 7 1.3. Problem Cümlesi 7 1.3.1. Alt Problemler 8 1.4. Sayıltılar 8 1.5. Sınırlılıklar 8 1.6. Tanımlar 9 1.7. ARAŞTIRMANIN KURAMSAL TEMELİ 10 1.7.1. Temel Kavramlar 10 1.7.2. İş Özellikleri Kuramı 12 1.7.2.1. Psikolojik Durumlar 14 1.7.2.2. Temel İş Özellikleri 14 1.7.2.2.1. Beceri Çeşitliliği 14 1.7.2.2.2. Görev Kimliği 15 1.7.2.2.3. Görevin Önemi 15 1.7.2.2.4. Özerklik 15 1.7.2.2.5. Geribildirim 16 1.7.2.3. Motive Etme Potansiyeli (MEP) 16 1.7.2.4. Gelişim İhtiyacı Gücü (GİG) 16 1.7.2.5. Moderatörler 17 1.7.2.5.1. Bilgi ve Beceri Düzeyi 17 1.7.2.5.2. Gelişim İhtiyacı Gücü 17 1.7.2.5.3. İş Ortamının Çeşitli Yönlerinden Duyulan Tatmin 17 1.7.2.6. Bireysel ve İşe İlişkin Sonuçlar 18 1.7.2.6.1. Yüksek İş Motivasyonu 18 1.7.2.6.2. Yüksek İş Doyumu 18 1.7.2.6.3. Çalışma Etkililiği 18 1.7.2.6.4. Düşük Devamsızlık ve İş Bırakma 19 1.7.2.7. İş Tanısı Ölçeği 19 1.7.3. Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri 20 1.7.3.1. Öğretmen Yeterlikleri 20 2.3.1.1. Öğrenci ile İlişkiler 22 2.3.1.2. Mesleki Gelişim ve Öz Değerlendirme 27 2.3.1.3. Öğretim Bilgi ve Becerileri 29 2.3.1.4. Çevreyi Tanıma 32 2.3.1.5. Ailelerle İlişkiler 33 2.3.1.6. Amaç, İlke ve Değerler 36 2.3.1.7. Branş (Özel Alan) Bilgisi 39 1.7.3.2. Öğretmen Rol ve Sorumlulukları 40 1.7.3.2.1. Genel Sorumluluklar 41 1.7.3.2.2. Öğretimle İlgili Rol ve Sorumluluklar 41 1.7.3.2.3. Sınıf Yönetimi ile İlgili Rol ve Sorumluluklar 42 1.7.3.2.4. Yönetsel Rol ve Sorumluluklar 42 1.7.3.2.5. İlişkilerle İlgili Rol ve Sorumluluklar 43 1.7.3.3. Öğretmenlik Mesleğinin Önemi 43 1.7.3.3.1. Bireylerin Yetiştirilmesi 43 1.7.3.3.2. Kültürün Korunması ve Geliştirilmesi 44 1.7.3.3.3. Milli, Manevi ve Ahlaki Değerlerin Yaşatılması 44 1.7.3.3.4. Ekonomik Refah Üzerindeki Etkisi 44 1.7.3.4. Öğretmen Özerkliği 46 1.7.3.4.1. Eğitim Hizmetlerinde Öğretmen Özerkliği 46 1.7.3.4.2. Çalışma Zamanı ve Mesleki Görevlere İlişkin Öğretmen Özerkliği 49 1.7.3.4.3. Mesleki Gelişim ve Öğretmen Özerkliği 50 1.7.3.5. Öğretmen Performansı Geribildirimi 50 1.7.3.5.1. Öğrencilerin Gelişiminin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi 52 1.7.3.5.2. Öğrenci Başarıları Hakkında Geribildirim Alma 52 1.7.3.5.3. Öğrencinin İleri Yaşamından Haberdar Olma 53 1.7.3.5.4. Öğretmenin Öğrenci Gelişimine Katkısı 53 1.7.4. İş Yaşam Dengesi 54 1.7.4.1. İş Yaşam Dengesinin Belirleyicileri 55 1.7.4.2. İş Yaşam Dengesi Kuramları 58 1.7.4.2.1. Rol Kuramı 60 1.7.4.2.2. Çatışma Kuramı 61 1.7.4.2.3. Bölünme Kuramı 61 1.7.4.2.4. Taşma (Dağılma, Yayılma) Kuramı 62 1.7.4.2.5. Telafi Kuramı 62 1.7.4.2.6. Araçsallık Kuramı 62 1.7.4.2.7. Sınır Kuramı 63 1.7.4.2.8. Genişleme kuramı 63 1.7.5. Öğretmenlik Mesleğinde İş Yaşam Dengesi 64 1.7.5.1. Öğretmenlerin İş Yükü 64 1.7.5.2. Öğretmenlerin Üstlendiği Roller 65 1.7.5.2.1. Öğrenciye Yönelik Roller: 65 1.7.5.2.2. Yöneticiler Bakımından Roller: 65 1.7.5.2.3. Çevresel Roller 66 1.7.5.3. Öğretmenlerde İş Yaşam Dengesi ve İş Etkililiği 66 1.7.5.4. Öğretmenlerin İşe Bağımlılığı 67 1.7.6. İşten/Meslekten Ayrılma Niyeti 67 1.7.6.1. İşten Ayrılma Niyetinin Nedenleri 69 1.7.6.1.1. Örgütsel Unsurlar 69 1.7.6.1.2. Kişisel Unsurlar 70 1.7.6.1.3. Çevresel Unsurlar 71 1.7.7. Öğretmenlerin Meslekten Ayrılma Niyeti 71 2. İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 75 2.1. Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri ile İlgili Çalışmalar 75 2.1.1. Yurt Dışı Çalışmalar 75 2.1.2. Yurt İçi Çalışmalar 80 2.2. Öğretmenlerde İş Yaşam Dengesi ile İlgili Çalışmalar 83 2.2.1. Yurt Dışı Çalışmalar 83 2.2.2. Yurt İçi Çalışmalar 87 2.3. Öğretmenlerde Meslekten Ayrılma Niyeti ile İlgili Çalışmalar 88 2.3.1. Yurt Dışı Çalışmalar 88 2.3.2. Yurt İçi Çalışmalar 94 2.4. İlgili Araştırmalar Özet 96 3. YÖNTEM 99 3.1. Araştırmanın Modeli 99 3.2. Evren ve Örneklem 99 3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi 103 3.3.1. Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri Ölçeği 103 3.3.2. İş Yaşam Dengesi Ölçeği 110 3.3.3. Meslekten Ayrılma Niyeti Ölçeği 112 3.4. Veri Toplama Araçlarının Uygulanışı 112 3.5. Verilerin İşlenmesi ve Çözümlenmesi 112 3.6. Araştırmanın Gevenilirlik ve Geçerlilik Çalışmaları 114 3.6.1. Araştırmanın Güvenilirlik Çalışmaları 114 3.6.2. Araştırmanın Geçerlilik Çalışmaları 115 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 121 4.1. Öğretmenlik Mesleği İş Özelliklerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 121 4.1.1. Öğretmenlik Mesleği İş Özelliklerine İlişkin Bulgular 121 4.1.2. Öğretmenlik Mesleği İş Özelliklerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi 127 4.2. İş Yaşam Dengesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 144 4.2.1. İş Yaşam Dengesine İlişkin Bulgular 144 4.2.2. İş Yaşam Dengesinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi 147 4.3. Meslekten Ayrılma Niyetine İlişkin Bulgular ve Yorumlar 161 4.3.1. Meslekten Ayrılma Niyetine İlişkin Bulgular 161 4.3.2. Meslekten Ayrılma Niyetinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi 161 4.4. Öğretmenlerin Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri ile İş Yaşam Dengesi ve Meslekten Ayrılma Niyetine İlişkisin Görüşleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi 166 4.5.Öğretmenlik Mesleği İş Özelliklerinin İş Yaşam Dengesi ve Meslekten Ayrılma Niyetine İlişkin Çoklu-Regresyon Sonuçları 168 5. SONUÇ ve ÖNERİLER 171 5. 1. Sonuçlar 171 5. 2. Öneriler 173 5. 2. 1. Araştırmaya Dönük Öneriler 173 5. 2. 2. Uygulamaya Dönük Öneriler 175 KAYNAKÇA 177 EKLER DİZİNİ 196 EK 1. ETİK KOMİSYON ONAY BİLDİRİMİ 197 EK 2. UYGULAMA İZNİ ONAY BİLDİRİMİ 199 EK 3. ANKARA İLİ 2014-2015 (RESMİ) GENEL LİSE İSTATİSTİKLERİ 201 EK 4. ÖN UYGULAMA ÖLÇEĞİ 202 EK 5. ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ İŞ ÖZELLİKLERİ ÖLÇEĞİ 204 EK 6. İŞ YAŞAM DENGESİ ÖLÇEĞİ 206 EK 7. İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÖLÇEĞİ 207 EK 8. İŞ YAŞAM DENGESİ ÖLÇEĞİ KULLANIM İZNİ 208 EK 9. ORİJİNALLİK RAPORU 209 ÖZGEÇMİŞ 211  tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherEğitim Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectöğretmentr_TR
dc.subjectiş özellikleri
dc.subjectiş yaşam dengesi
dc.subjectmeslekten ayrılma
dc.titleİş Özellikleri, İş-Yaşam Dengesi Ve Meslekten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Öğretmen Görüşlerine Göre İncelenmesitr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetBu araştırmada, öğretmenlik mesleği iş özellikleri, öğretmenlerde iş yaşam dengesi ve öğretmenlerin meslekten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede, öğretmen görüşlerinin cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, mesleki kıdem, meslek yaşamında çalışılan okul sayısı, görev yapılan okuldaki öğretmen sayısı, görev yapılan ilçe ve yaş değişkenlerine göre nasıl farklılaştığı da incelenmiştir. Bu araştırma 2015-2016 Eğitim-Öğretim yılında Ankara ilinin dokuz ilçesinde resmi ortaöğretim kurumlarında görevli 413 öğretmenin katılımı ile gerçekleşmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan “Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri Ölçeği” ve “Meslekten Ayrılma Niyeti Ölçeği” ile Apaydın (2011) tarafından geliştirilen “İş Yaşam Dengesi Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde t testi, ANOVA, post hoc testlerinden LSD testi, Pearson Korelasyon katsayısı ve çok değişkenli regresyon analizinden yararlanılmıştır. Veri toplama araçlarının yapı geçerliliği, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile sınanmıştır. DFA sonucunda elde edilen uyum iyiliği değerleri, kullanılan ölçeklerin faktör yapılarının doğrulandığını göstermiştir. Ölçeklerin güvenirliği için ise Cronbach alfa katsayıları hesaplanmıştır. Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri Ölçeğinin Cronbach alfa değeri .89 ve iş yaşam dengesi ölçeğinin .79 olarak hesaplanmıştır. “Öğretmenlik Mesleği İş Özellikleri” ile “İş Yaşam Dengesi” boyutları arasında düşük ve anlamlı bir ilişki saptanmıştır. ÖMİÖÖ boyutları, “İş Yaşam Dengesi”nin anlamlı yordayıcıları değildir. ÖMİÖÖ boyutları ile “Meslekten Ayrılma Niyeti” arasında düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır ÖMİÖÖ’nün sadece “Öğretmen Performansı Geri Bildirimi” boyutu “Meslekten Ayrılma Niyeti”nin anlamlı bir yordayıcısıdır. “İş Yaşam Dengesi Ölçeği”nin boyutları ile “Meslekten Ayrılma Niyeti” arasında düşük düzeyde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Bu çerçevede, “Kendine Zaman Ayırma” ve “Yaşamın İşten İbaret Olması” boyutları “Meslekten Ayrılma Niyetinin” anlamlı yordayıcılarıdır. Araştırma bulguları çerçevesinde; cinsiyete, kıdeme, çalışılan okul sayısına ve yaşa göre öğretmen görüşlerinde anlamlı farklılaşmalar olduğu görülmüştür. Eğitim örgütlerinde ve öğretmenler üzerinde iş özellikleri, iş yaşam dengesi ve meslekten ayrılma niyetini birlikte ele alarak inceleyen bu çalışmanın, alanyazına önemli katkı sağlayacağı gibi, uygulamacıların öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine bakışlarını ve meslekten beklentilerini anlamaları için de yararlı olacağı düşünülmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentEğitim Bilimleritr_TR
dc.contributor.authorID10144845tr_TR


Files in this item

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record