| dc.contributor.advisor | Çakır, Banu | |
| dc.contributor.author | Caglar, Olcay | |
| dc.date.accessioned | 2019-10-02T13:37:55Z | |
| dc.date.issued | 2019-10 | |
| dc.date.submitted | 2019-09-24 | |
| dc.identifier.citation | Vancouver | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/handle/11655/9163 | |
| dc.description.abstract | Spatial analysis are of increasing importance in health researches in terms of the distribution of health incidents, collecting data about the regions where they are clustered. The aim of our study is to investigate spatially notifiable Lumpy Skin Disease (LSD), causes noduls on the skin, outbreaks first seen in August 2013 in Turkey and turned into endemic outbreak between 2013 and 2017, to determine the regions where they are clustered, to assess the patterns during the years. Geographic information system (GIS) software QGIS™ was used for data analysis and SaTScan™ was used for cluster analysis. Clusters were determined by the space-time permutation model. 1552 LSD outbreaks data obtained from OIE and Turkish Ministry of Agriculture and Forestry were used. During the 5-year period, outbreaks were observed in 68 provinces, 340, districts and 1289 villages. The most outbreaks were in 2014 (n=784), the least outbreaks were in 2017 (n=17), the most cases were in 2016 (n=3258) and the least cases were in 2017 (n=130). The most outbreaks were reported in Sivas province (n=164) and the most outbreaks were reported in August (n=249). The clustering analysis showed that cases were clustered in different regions by years. Statistically significant clusters were detected in provinces where the population of dairy cattle is high, with a humid, warm climate and close to countries such as Syria, Iran, Iraq and Georgia. Outbreaks is observed to be concentrated around Asi, Kizilirmak, Murat and Ceyhan rivers on the created outbreak maps. Total of 4524 animals were culled for five years and the highest culling occurred in 2016 (n = 2717). After the least outbreak occurred in 2017, LSD outbreaks started to rise again in 2018 (n = 53). Culling is seen succesful way against to LSD. It is recommended that the protection provided by the sheep-goat pox vaccine against LSD needs to be revised. This is the first published study conducted cluster analysis with LSD outbreaks seen in Turkey. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
ONAY SAYFASI iii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv
ETİK BEYAN v
TEŞEKKÜR vi
ÖZET vii
ABSTRACT viii
İÇİNDEKİLER ix
SİMGELER VE KISALTMALAR xiii
ŞEKİLLER xv
TABLOLAR xvii
1.GİRİŞ 1
2. GENEL BİLGİLER 4
2.1. Sığırların Nodüler Ekzantemi (Lumpy Skin Disease-LSD) 4
2.1.1. Tanım 4
2.1.2. Etiyoloji 4
2.1.3. Filogenetiği 5
2.1.4. Bulaşma 6
2.1.5. İnkübasyon 7
2.1.6. Patogenez ve Klinik Bulgular 7
2.1.7. Bağışıklık 9
2.1.8. Teşhis 9
2.1.9. Türkiye’de LSD ile Mücadele ve Hastalık Kayıt Sistemi 10
2.2. LSD’nin Dünyadaki Durumu 12
2.2.1. İsrail Örneği 13
2.2.2. LSD’nin Avrupa ve Kafkaslara Yayılışı 14
2.2.3. Yunanistan Örneği 15
2.2.4. Bulgaristan Örneği 15
2.2.5. Rusya ve Kafkasya Örneği 16
2.2.6. Arnavutluk Örneği 16
2.3.Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve Gelişimi 17
2.4. Mekânsal Analiz Nedir? 18
2.4.1.Hastalık Haritalama 19
2.4.2. Kümelenme (Cluster) Analizi Nedir? 20
2.4.3. Kulldorff ’un Yersel Scan Testi 22
2.5.Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve Epidemiyoloji 24
2.5.1 CBS Kullanılan Bazı Epidemiyolojik Çalışmalar 25
3.GEREÇ VE YÖNTEM 29
3.1. Araştırma Alanının Tanıtımı 29
3.2. Araştırmanın Evreni 30
3.3. Araştırmanın Örneklemi 30
3.4. Araştırmanın Tipi 31
3.5. Veri Toplama 31
3.5.1. LSD Salgın ve Vaka Verisi 31
3.5.2. Türkiye Shapefile (.shp) Verisi 32
3.5.3. LSD Salgın Raporları (OIE World Animal Health Information System) (WAHIS) 33
3.6. Veri Analizi 34
3.6.1. Araştırmanın Değişkenleri 34
3.6.2. Araştırmada Kullanılan Yazılımlar ve Analizler 35
3.7. Etik Konular 44
3.8. Araştırmanın Bütçesi 44
3.9. Araştırma ile İlgili Olarak Gerekli İzinlerin Alınması 44
3.10. Araştırmanın Kısıtlılıkları 44
3.11. Karşılaşılan Sorunlar 45
4.BULGULAR 46
4.1. Tanımlayıcı Bulgular 46
4.2. Kümelenme (Cluster) Analizi Bulguları 58
4.2.1. Beş yıllık (2013-2107) Kümelenme Analizi Sonuçları 58
4.2.2. 2013 Yılı Kümelenme Analizi Sonuçları 62
4.2.3. 2014 Yılı Kümelenme Analizi Sonuçları 64
4.2.4. 2015 Yılı Kümelenme Analizi Sonuçları 66
4.2.5. 2016 Yılı Kümelenme Analizi Sonuçları 70
4.2.6. 2017 Yılı Kümelenme Analizi Sonuçları 76
4.3. Maksimum 20 km Çaplı Tarama Penceresi ile Yapılan Kümelenme Analizi Bulguları 79
4.3.1. Beş yıllık (2013-2107) Kümelenme Analizi Sonuçları (mak. 20km) 79
4.3.2. 2013 yılı Kümelenme Analizi Sonuçları (7 gün -mak. 20 km) 82
4.3.3. 2014 yılı Kümelenme Analizi Sonuçları (mak. 20 km) 83
4.3.4. 2015 yılı Kümelenme Analizi Sonuçları (7 gün - mak. 20km) 84
4.3.5. 2016 yılı Kümelenme Analizi Sonuçları (7 gün - mak. 20 km) 86
4.3.6. 2017 yılı Kümelenme Analizi Sonuçları (mak. 20km) 87
4.4. LSD Salgınlarının Mortalite, Morbidite, Vaka-Ölüm Hızı (Case Fatality Rate), Su Kaynakları Haritaları 88
4.4.1. Beş yıllık LSD Vaka-Ölüm Hızı Haritası 89
4.4.2. LSD Mortalite Hızı Haritası 90
4.4.3. LSD Morbidite Rate Haritası 91
4.4.4. Beş Yıllık (2013-2017) Türkiye LSD Salgınları ve Su Yolları Haritası 92
4.4.5. Beş Yıllık (2013-2017) Türkiye LSD Salgınları ve Ortalama Sığır Popülasyonu Haritası 93
4.4.6. Beş Yıllık (2013-2017) Türkiye LSD Salgınları ve Ortalama Süt Sığırı Popülasyonu Haritası 94
5. TARTIŞMA 95
6. SONUÇ ve ÖNERİLER 105
7. KAYNAKLAR 110
8. EKLER 121
EK 1. LSD salgınları (Rusya,2016)
EK 2. İllere Göre Yıllık LSD Salgını Sayıları Tablosu (TR,2013-2017)
EK 3. İllere Göre Vaka, Kesilen, Ölen, İmha Edilen Hayvan Sayıları Tablosu (TR, 2013-2017)
EK 4. İllere Göre LSD Bildirimi Yapılan Ay Sayısı Tablosu(TR,2013-2017)
EK 5. İllere Göre Ortalama Salgın Süreleri Tablosu (TR,2013-2017)
EK 6.İllere Göre LSD Bildirilen Köy/Mahalle Sayısı Tablosu(TR,2013-2017)
EK 7. 2013-2017 7 gün ve mak. 20 km Tarama Penceresi Kümeleri Öznitelik Tablosu
EK 8. 2014 yılı 7 gün ve mak. 20 km Tarama Penceresi Kümeleri Öznitelik Tablosu
EK 9. 2015 yılı 7 gün ve mak. 20 km Tarama Penceresi Kümeleri Öznitelik Tablosu
EK 10. 2016 yılı 7 gün ve mak. 20 km Tarama Penceresi Kümeleri Öznitelik Tablosu
EK 11. 2017 yılı 7 gün ve mak. 20 km Tarama Penceresi Kümeleri Öznitelik Tablosu
EK 12. Yıllara Göre LSD Vaka Ölüm Hızı (Case Fatality Rate) Haritaları (TR, 2013-2017)
EK 13. Yıllara Göre LSD Mortalite Haritaları (TR, 2013-2017)
EK 14. Yıllara Göre LSD Morbidite Haritaları (TR, 2013-2017)
EK 15. 7 gün ve mak. 300 km Tarama Penceresi Kümeleri ve Süt Sığırı Popülasyonu Haritaları (TR, 2013-2017)
EK 16. 7 gün ve mak. 300 km Tarama Penceresi Kümeleri ve Sığır Popülasyonu Haritaları (TR, 2013-2017)
EK 17. Ülkeler Arası Canlı Hayvan Hareketi Haritası (Afrika-Orta Doğu, 2008-2013)
EK 18.Göçmenlerin Göç Rotası Haritası (TR,2011)
EK 19.Canlı Hayvan Hareketi Haritası (TR,2014)
EK 20.Kurban Bayramı Tarihleri (TR, 2013-2017)
EK 21.Ortalama Sıcaklık Grafikleri (TR,2014-2017)
EK 22. Tarım ve Orman Bakanlığı Resmi İzni
EK 23. Etik Kurul Raporu
EK 24. Dijital Makbuz
EK 25. Orijinallik Raporu
9. ÖZGEÇMİŞ | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sağlık Bilimleri Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | mekânsal epidemiyoloji | tr_TR |
| dc.title | Türkiye'de İlk Defa Salgın Oluşturan Viral Bir Etkenin Coğrafi Bilgi Sistemiyle Mekânsal Analizi: Sığırların Nodüler Ekzantemi (Lumpy Skin Disease-Lsd) | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Sağlık araştırmalarında araştırılan sağlık olayının dağılımı, kümelenme gösterdiği bölgeler ile ilgili verileri toplama, kısa ve uzun vadede yapılacak müdahaleleri planlama açısından mekânsal analizler giderek artan bir önem taşımaktadır. Çalışmanın amacı, ilk defa Ağustos 2013 yılında Türkiye'de görülen ve endemik bir salgına dönüşen, deride nodül oluşumuyla karakterize, ihbarı mecburi Lumy Skin Disease (LSD)'nin 2013-2017 yılları arasında Türkiye'de oluşturduğu salgınları mekânsal olarak incelemek, kümelendikleri bölgeleri saptamak, yıllar içindeki dağılımlarını değerlendirmektir. Verilerin analizinde coğrafi bilgi sistemi yazılımı QGIS™ ve kümelenme analizleri için SaTScan™ kullanılmıştır. Kümelenmeler space-time permutation modeli (STPM) analiziyle tespit edilmiştir. Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) ve Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan alınan 1552 LSD salgınına ait veriler kullanılmıştır. Beş yıllık sürece boyunca, 68 il, 340 ilçe ve 1289 köy/mahallede salgın görülmüştür. En çok salgın 2014 yılında (n=784), en az salgın ise 2017 (n=17) yılında; en çok vaka 2016 yılında (n=3258), en az vaka 2017 yılında (n=130) görülmüştür. En çok salgın tespit edilen il Sivas (n=164), en çok salgın tespit edilen ay Ağustos (n=249) ayıdır. Kümelenme analizlerinde vakaların yıllara göre farklı bölgelerde kümelendiği tespit edilmiştir. İstatiksel olarak anlamlı kümeler süt sığırı popülasyonunun yüksek olduğu, nemli, sıcak iklim görülen, Suriye, İran, Irak, Gürcistan gibi ülkelere yakın illerde tespit edilmiştir. Salgın haritalarında salgınların Asi, Kızılırmak, Murat ve Ceyhan nehirleri çevresinde yoğunlaştığı görülmüştür. Beş yıl boyunca toplam 4524 hayvan itlaf edilmiş, en çok itlaf 2016 yılında (n=2717) gerçekleşmiştir. En az salgın görülen 2017 yılından sonra 2018 yılında LSD salgınları tekrar (n=53) yükselişe geçmiştir. LSD ile mücadelede itlafın başarılı bir uygulama olduğu görülmüştür. Koyun-keçi çiçeği aşısının LSD'ye karşı sağladığı korumanın gözden geçirilmesinin değerli olacağı düşünülmüştür. Bu çalışma Türkiye'de görülen LSD salgınlarıyla kümelenme analizi yapılan yayımlanmış ilk çalışmadır. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Epidemiyoloji | tr_TR |
| dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
| dc.embargo.lift | 2019-10-02T13:37:55Z | |
| dc.identifier.ORCID | https://orcid.org/0000-0001-6717-7108 | tr_TR |
| dc.funding | Yok | tr_TR |
