Okul Öncesi Çocuklarının Duygusal-Davranışsal Bozukluklarında Öğretmenlerin Farkındalıklarının ve Kişilik Özelliklerinin Yetkinlikleri Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, çocuklardaki duygusal ve davranışsal bozukluklara ilişkin farkındalıklarının öğretmenin kişilik özellikleri ve öğretmen yetkinlikleri aracılığıyla belirlenmesidir. Araştırmada elde edilen verilerin toplanması, analizi ve yorumlanmasında karma araştırma yöntemlerinden eş zamanlı dönüşümsel desen kullanılmıştır. 2017-2018 eğitim öğretim yılı Trabzon İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı, 12 resmi, 6 özel anaokulu ve 2 ilkokula bağlı anasınıfında görev yapan 85 okul öncesi öğretmeni gönüllülük esasıyla uygun örnekleme metodu kullanılarak araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmanın nitel verileri öğretmenlerin çocukların duygusal ve davranışsal bozukluklarına ilişkin farkındalıklarını belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan ve içeriğinde senaryolar ve açık uçlu sorulardan oluşan Öğretmen Değerlendirme Formu, öğretmene ait kişisel bilgileri edinmek için hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Ayrıca araştırmanın nicel kısmında öğretmenlerin kişilik özelliklerinin ve öğretmen yetkinliğinin çocukların duygusal ve davranışsal bozukluklarına ilişkin farkındalığının anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığını belirlemek amacıyla Beş Büyük Kişilik Faktör Envanteri ile Ohio Öğretmen Yetkinlik Ölçeği kullanılarak veriler toplanmıştır. Araştırmada öğretmenlerin DDB’ye ilişkin farkındalıklarının bir sorun olduğunu hissetme ile sınırlı olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerin sorunu hissetmelerine rağmen sorunun ne olduğunu tanımlarken zorluk yaşadıkları görülmüştür. Öğretmenlerin DDB ile karşılaştıklarında kendi yaşam deneyimlerinden yola çıkarak sorunun olası nedenleri hakkında varsayımlar yürüttükleri ve bu varsayımların çocuğun problemini kişiselleştirmek, çocuğun gelişim özelliklerini göz ardı edip yetişkinden beklenen davranışları beklemek gibi farkındalıklarını olumsuz etkilediği görülmüştür. Öğretmenlerin DDB ile karşılaştıklarında nereye yönlendireceklerini bilme ve yönlendirme kararı alma noktasında düşük farkındalığa sahip oldukları belirlenmiştir. Ayrıca sonuçlar, öğretmenin kişilik özellikleri ve öğretmen yetkinliğinin öğretmenin duygusal ve davranışsal bozukluklara ilişkin farkındalığının bir yordayıcısı olmadığını göstermektedir.