Türk Dili-1: Dil ve Kültür

Abstract

Sevgili öğrenciler/okuyucular, Türk Dili dersleri uzun yıllardır üniversitelerde zorunlu bir ders olarak okutulmaktadır. Ancak ders içeriklerinin günümüzde ortaya çıkan öğrenci ihtiyaçlarını karşılamaktan gittikçe uzaklaştığı görülmektedir. Buradan hareketle öğrenci ihtiyaçları dikkate alınarak ve dersin işlevselliği göz önünde bulundurularak yeni bir bakış açısı ile Türk Dili derslerinde okutulmak üzere kitabımız hazırlanmıştır. YÖK’ün Türk Dili dersi için çizdiği çerçevenin dışına çıkılmadan ders içeriklerine işlevsellik kazandırılmaya çalışılmıştır. İnsan anladıkça, anlattıkça ve anlaşıldıkça hayata daha çok tutunur ve hayatı anlam kazanır. Bu açıdan dil ile düşünce arasında çok güçlü bir bağ bulunmaktadır. Düşüncenin gelişebilmesi için dilin etkin ve yetkin kullanımı gerekir. Öte yandan insan, toplum içerisinde sosyal bir varlık olarak yaşadığı ve bu yönünü güçlendirmesi önem kazandığı için iletişim kavramı ön plana çıkar. Şüphesiz bu kavramların/düşüncelerin bir ders kapsamında öğretilmesi/aktarılması/uygulanması mümkün değildir. Ancak bu kavramlar üzerinde düşünmek, bu kavramları işlemek ve hayatın içinde etkili bir şekilde kullanabilmek için farkındalık kazanmak önemlidir. Kitabımızın temel amacı öğrencilerimizi hayata bu yönüyle hazırlamak ve hayatla dil arasında güçlü köprüler kurmalarını sağlamaktır. Bölümlerin yazımında alanında uzman akademisyenlerin seçilmesine özellikle titizlik gösterildiğini belirtmek isteriz. Yazarlarımıza bu kitabın hazırlanması fikrinden bahsettiğimizde hiçbir karşılık beklemeksizin öğrencilerimiz ve üniversitemiz için böyle bir kitapta yer almaktan çok büyük mutluluk duyacaklarını belirttiler. Kendilerine buradan bir kez daha içtenlikle teşekkür etmek isteriz. Kitaba dilin ne olduğu, kökeni, özellikleri gibi konuları ele alarak başladık. Ardından ikinci bölümde dil ve kültür arasındaki ilişkinin önemi üzerinde durduk. Üçüncü bölümde dilbilimsel yaklaşımdan yararlanarak dile ilişkin genel bir değerlendirme sunduk. Dördüncü bölümde Türkçenin tarihî gelişiminden bahsettik. Beşinci bölümde dil temasları, politikaları ve Türk dillerindeki çeşitlenme konusuna yer verdik. Altıncı bölümde Türkçenin dünya dilleri içindeki yerinden bahsettik. Yedinci bölümde dilimizi daha iyi tanıyabilmek için ses bilgisi ve ses bilimi konularına yer verdik. Sekizinci bölümde kelime türleri, dokuzuncu bölümde sözdizimi konularına değindik. Onuncu bölümde anlambilim ve on birinci bölümde göstergebilim konularına yer verdik. Son bölümde ise popüler dil tartışmaları üzerinde durarak kitabımızı tamamladık. Türk diliyle ilgili pek çok meselenin yer aldığı böyle bir kitapta elbette tartışmaya açık konular da bulunmaktadır. Bilimsel bir kitapta aynı konular üzerinde farklı düşüncelerin ve yaklaşımların olması kaçınılmazdır. Bu noktada yazarlarımızın yaklaşımlarına saygı duyduk ve kitabın mutlak bilgiyi önceleyen bir çerçevede hazırlanmasından ziyade farklı bakış açılarına yer veren bir yapıda oluşturulmasını uygun bulduk. Söz gelimi gramer konusuna geleneksel ve modern yaklaşımları olabildiğince karşılaştırmalı biçimde sunmaya çalıştık. Benzer biçimde “Azerice mi, Azeri Türkçesi mi, Azerbaycan Türkçesi mi denmeli?” gibi konularda yazarların görüşlerine müdahale etmedik. Zira farklı yaklaşımların varlığını öğrencilerimiz için bir zenginlik olarak değerlendiriyoruz. Üniversite düzeyinde bir ders kitabında mutlak bilgi yerine farklı bakış açılarının ortaya konması, öğrencilerimizin farklı yaklaşımlardan haberdar olmalarını sağlayarak eleştirel düşünme becerilerine ve muhakeme yeteneklerine katkıda bulunacaktır. Bu düşüncelerin/ ifadelerin/kavramsallaştırmaların derste tartışılmasını oldukça faydalı bulduğumuzu vurgulamak isteriz. Birbiriyle kesişen konular çerçevesinde bazı kavramların birden fazla ünitede incelenmiş olduğu görülebilir. Her ünitenin kendi gerekleri bağlamında yazarlar tarafından ele alınan temel kavram ve konular, kitabın bütünü içinde kısa tekrarlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu tekrarların konunun kavranmasında ve pekiştirilmesinde faydalı olacağını düşünüyoruz. Türk Dili dersi, üçlü bir sac ayağı şeklinde tasarlanmıştır. Bunlar; dersin öğretim görevlisi, ders kitabı ve dijital içerikler şeklindedir. Böylece öğrencilerimiz, anlamakta güçlük çektikleri ya da tartışmak istedikleri bir konuyu rahatlıkla dersin öğretim görevlisi ile tartışarak/konuşarak açıklığa kavuşturabilir. En büyük arzumuz öğrencilerimizin merakını tetikleyerek dilleri üzerinde düşünmesini sağlamak ve dillerini daha güzel, doğru ve yetkin kullanmalarına öncülük edebilmektir. Kitabımızla ilgili düşünceleriniz, geri bildirimleriniz şüphesiz daha iyi bir kitabın hazırlanmasına yardımcı olacaktır. Kitabımızın tüm öğrencilerimize ve Türk dilini gönüllerine ve nesillerine mayalamışlara faydalı olmasını temenni ediyoruz.