Tek Değişkenli Zaman Serileri Analizine Giriş

Abstract

Bu kitap üniversitelerdeki lisans programlarında yer alan zaman senleri analizi dersinde yoğun biçimde kullanılan temel yöntemler hakkında bilgilendirmek amacıyla yazılmıştır. Kitabın içerdiği bölümlere ufre, istatistik, iktisat, işletme, ekonometri, endüstri mühendisliği, bilgisayar mühendisliği ve elektronik mühendisliği bölümünde eğitim .çrren öğrenciler için bu kitabın yararlı olacağını düşünüyoruz. Kitap, tek değişkenli zaman serilerinin zaman tanım bölgesinde çözümlenmesi üzerine yoğunlaşmaktadır. Doğrusal ve eğrisel zaman serilerinin modellenmesi için kullanılan temel yaklaşımları tanıtmak amaçlanmıştır. Kısa dönem bağımlı doğrusal zaman serileri için otoregresif hareketli ortalamalar modellemesi ve uzun dönem bağımlı doğrusal zaman serileri için ise otoregresif kesirli bütünleşik hareketli ortalamalar yaklaşımları ayrıntılı olarak verilmiştir. Eğrisel zaman serilerinin çözümlenmesi için ise son yıllarda yaygın olarak kullanılan yapay sinir ağları yaklaşımı tanıtılmıştır.

Yapay sinir ağları yönteminin zaman serilerinde kullanımının ve uzun dönem bağımlı zaman serileri analiz yöntemlerinin ve S-PLUS paket programında zaman serilerinin nasıl çözümleneceğinin verildiği ilk Türkçe kaynak olan bu kitapta yer alan tüm yöntemlerin uygulamaları SPSS, S-PLUS ve MATLAB programlarından yararlanarak örnekler üzerinde açıklanmıştır.

Kitabın ilk bölümünde, zaman serileri analizindeki temel kavramlar tanıtılmıştır. Bu işlemlerin SPSS ve S-PLUS paket programlarında nasıl uygulanacağı açıklanmıştır.

İkinci ve üçüncü bölümde doğrusal zaman serilerinin çözümlenmesinde kullanılan Box-Jenkins yöntemi değişik temel kaynaklardan yararlanarak ayrıntılı biçimde sunulmuştur. Box-Jenkins yönteminin SPSS ve S-PLUS paket programlarında nasıl uygulanacağı açıklanmıştır. Türkiye ile ilgili gerçek zaman serileri üzerinde Box-Jenkins yöntemi uygulanmıştır.Kitabın dördüncü bölümünde, yapay sinir ağları yönteminin temelleri, kullanım alanı bulduğu tüm alanlardaki öğrencilerin ve araştırmacıların kolayca izleyebilecekleri şekilde tanıtılmıştır. Daha sonra, zaman serilerinde öngörü elde etmek amacıyla yapay sinir ağları yönteminin kullanımının temel ilkeleri anlatılmış ve gerçek hayatta karşılaşılan zaman serilerinin çözümünde bu yöntemin nasıl kullanılacağı örneklerle açıklanmıştır. Böylece, zaman serilerinde öngörü probleminin çözümünde, klasik yöntemlere ek olarak, yapay sinir ağları yönteminin kullanımı hakkında da, lisans öğrencileri ve araştırmacıların yararlanacakları bir kitap hazırlanmıştır.

Beşinci bölümde ise uzun dönem bağımlı zaman serileri ve bu zaman serileri ile ilgili analiz yöntemleri tanıtılmıştır. Bu yöntemlerin S-PLUS paket programında nasıl uygulanacağı gerçek örneklerle açıklanmıştır.