| dc.contributor.advisor | Yereli, Ahmet Burçin | |
| dc.contributor.author | Uçar, Onur | |
| dc.date.accessioned | 2018-10-01T12:06:02Z | |
| dc.date.available | 2018-10-01T12:06:02Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.date.submitted | 2018-05-23 | |
| dc.identifier.citation | UÇAR, Onur. Vergi Ceza Hukukunda Ölçülülük İlkesi (Yüksek Yargı Organları Kararları
Bağlamında Bir Değerlendirme), Doktora Tezi, Ankara, 2018. | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/5052 | |
| dc.description.abstract | The principle of proportionality, which started taking place in social life with Aristotle’s
description of justice, has lost its philosophical and doctrinal feature and become a universal legal
norm in time. The principal of proportionality has the fundamental legal principle characteristic
of being acknowledged by contemporary legal systems and collimating the decisions of The
European Court of Human Rights. This principal has become a constitutional norm of obligation
rather than a fundamental legal principle in Turkish legal system with a constitutional amendmant
plan in 2001. Thus, hesitations about the necessity of legitimizing the regulations and penalties
based on the principle of proportionality have been eliminated. This important feature of the
principle of proportionality has also played a siginificant role in the purpose of this study. In this
context, the objective of the study: Evaluating the fidelity of the penalties which are given within
the context of tax criminal law to the principal of proportionality as part of the decisions of
Turkish higher judicial bodies. Additionally, proposing solutions in order to practice the principle
of proportionality more effectively is another objective of this study.
Accordingly, first, the disputes submitted to the higher jurisdiction caused by the given penalties
and the regulations within the context of tax criminal law were identified. Thereafter, the
decisions which was made with the audit of the principle of proportionality for these disputes
were determined and their fidelity to the principle of proportionality were evaluated. As a result
of this evaluation, the ways of compatibility and incompatibility of the principle of proportionality
in theory and practice were brought to light within the context of Turkish legal sysytem. The
aspects of the principle of proportionality were discusses separatly in order to either detailing the
study or make the proposed solutions more effective and accurate. Additionally, in what degrees
that Turkish legal system accepts the necessities of the principle of proportionality were laid and
opinions about how this principle could be made more effective in Turkish legal system were
discussed in order to contribute to Turkish legal literature. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY ................................................................................................................. i
BİLDİRİM.............................................................................................................................. ii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ........................................... iii
ETİK BEYAN ....................................................................................................................... iv
ÖZET ...................................................................................................................................... v
ABSTRACT ........................................................................................................................ viii
KISALTMALAR DİZİNİ ................................................................................................... xiv
ŞEKİLLER DİZİNİ ..............................................................................................................xv
GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM: VERGİ SUÇ VE CEZALARI İLE CEZALANDIRMANIN AMACI ............ 6
1.1. VERGİ SUÇ VE CEZALARI .................................................................................. 6
1.1.1. Vergi Ceza Hukuku’nun Tanımı ............................................................................. 6
1.1.2. Vergi Ceza Hukuku’nun Konusu............................................................................. 7
1.1.3. Vergi Ceza Hukuku’nun Kapsamı ........................................................................... 8
1.1.4. Vergi Ceza Hukuku’nun Amaçları .......................................................................... 8
1.1.5. Vergi Ceza Hukuku’nun Hukuki Dayanakları ......................................................... 9
1.1.6. Türkiye’de Vergi Ceza Hukuku’nun Tarihi Gelişimi ............................................... 9
1.1.7. Vergi Ceza Hukuku’nun Hukuk Sistemi İçindeki Yeri ...........................................10
1.1.8. Vergi Ceza Hukuku’nun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkisi .......................................11
1.1.8.1. Vergi Ceza Hukuku’nun Anayasa Hukuku ile İlişkisi ........................................11
1.1.8.2. Vergi Ceza Hukuku’nun Ceza Hukuku ile İlişkisi..............................................12
1.1.8.3. Vergi Ceza Hukuku’nun Vergi Hukuku ile İlişkisi ............................................13
1.1.8.4. Vergi Ceza Hukuku’nun İdare Hukuku ile İlişkisi .............................................13
1.1.8.5. Vergi Ceza Hukuku’nun Uluslararası Hukuk ile İlişkisi .....................................14
1.1.8.6. Vergi Ceza Hukuku’nun Yargılama Hukuku ile İlişkisi .....................................14
1.1.8.7. Vergi Ceza Hukuku’nun Özel Hukuk İle İlişkisi ................................................15
1.1.9. Vergi Ceza Hukuku’nun Kaynakları ......................................................................15
1.1.9.1. Vergi Ceza Hukuku’nun Esas Kaynakları ..........................................................16
1.1.9.1.1. Anayasa .......................................................................................................16
1.1.9.1.2. Kanunlar ......................................................................................................16
1.1.9.1.3. Uluslararası Anlaşmalar ...............................................................................17
1.1.9.1.4. Kanun Hükmünde Kararnameler ..................................................................17
1.1.9.1.5. İçtihadı Birleştirme Kararları ........................................................................18
x
1.1.9.1.6. Bakanlar Kurulu Kararları ............................................................................19
1.1.9.1.7. Düzenleyici Genel Tebliğler .........................................................................19
1.1.9.1.8. Anayasa Mahkemesi Kararları .....................................................................20
1.1.9.2. Vergi Ceza Hukuku’nun Tali Kaynakları ..........................................................20
1.1.9.2.1. Tüzükler ......................................................................................................20
1.1.9.2.2. Yönetmelikler ..............................................................................................21
1.1.9.2.3. Açıklayıcı Genel Tebliğler ...........................................................................21
1.1.9.2.4. Sirkülerler, Muktezalar ve Genel Yazılar ......................................................22
1.1.9.2.5. Doktrin (Bilimsel Öğreti) .............................................................................23
1.1.9.2.6. Örf ve Adet ..................................................................................................23
1.1.10. Vergi Ceza Hukuku Hükümlerinin Uygulanması ....................................................23
1.1.10.1. Zaman İtibariyle Vergi Ceza Hukuku Hükümlerinin Uygulanması ....................24
1.1.10.2. Yer İtibariyle Vergi Ceza Hukuku Hükümlerinin Uygulanması .........................25
1.1.10.3. Anlam İtibariyle Vergi Ceza Hukuku Hükümlerinin Uygulanması (Yorum) ......25
1.2. VERGİ CEZA HUKUKU BAĞLAMINDA KABAHAT VE SUÇ KAVRAMLARI .... 27
1.2.1. Vergi Kabahatleri ..................................................................................................27
1.2.1.1. Vergi Kabahatlerinin Unsurları .........................................................................29
1.2.1.1.1. Kanuni Unsur ...............................................................................................30
1.2.1.1.2. Maddi Unsur ................................................................................................30
1.2.1.1.3. Manevi Unsur ..............................................................................................30
1.2.1.1.4. Hukuka Aykırılık Unsuru .............................................................................31
1.2.1.2. Vergi Usul Kanununca Düzenlenen Vergi Kabahatleri ......................................31
1.2.1.2.1. Vergi Ziyaı Kabahati (VUK, Md. 341) .........................................................31
1.2.1.2.1.1. Vergi Ziyaı Kabahatinin Unsurları ve Cezası ...........................................32
1.2.1.2.2. Usulsüzlük Kabahatleri ................................................................................35
1.2.1.2.2.1. Genel Usulsüzlük Kabahatleri, Genel Usulsüzlük Kabahatlerini Teşkil
Eden Fiiller ve Cezaları...............................................................................................36
1.2.1.2.2.2. Özel Usulsüzlük Kabahatleri, Özel Usulsüzlük Kabahatlerini Teşkil Eden
Fiiller ve Cezaları .......................................................................................................38
1.2.2. Vergi Suçları .........................................................................................................39
1.2.2.1. Suçun Unsurları ve Vergi Suçları İle İlintisi ......................................................40
1.2.2.1.1. Kanuni Unsur ...............................................................................................40
1.2.2.1.2. Maddi Unsur ................................................................................................41
1.2.2.1.3. Manevi Unsur (Kusurluluk) .........................................................................41
1.2.2.1.4. Hukuka Aykırılık Unsuru .............................................................................42
xi
1.2.2.2. Suçlarda Cezai Sorumluluk ve Vergi Suçları ile İlintisi .....................................42
1.2.2.2.1. Vergi Suçları Bağlamında Gerçek Kişilerde Cezai Sorumluluk .....................43
1.2.2.2.2. Vergi Suçları Bağlamında Tüzel Kişilerde Cezai Sorumluluk .......................44
1.2.2.2.3. Suçlarda Ceza Ehliyetini Sınırlandıran Durumlar ve Vergi Suçları ile İlintisi 45
1.2.2.2.4. Suçlarda Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Durumlar ve Vergi Suçları ile İlintisi47
1.2.2.2.5. Ceza Mahkemelerince Yargılanacak Vergi Suçları ve Cezaları .....................48
1.2.2.2.5.1. Kaçakçılık Suçu ......................................................................................49
1.2.2.2.5.1.1. Kaçakçılık Suçunun Unsurları ............................................................49
1.2.2.2.5.1.2. Kaçakçılık Suçunun Cezası ................................................................52
1.2.2.2.5.2. Vergi Mahremiyetini İhlal Suçu ..............................................................52
1.2.2.2.5.2.1. Vergi Mahremiyetini İhlal Suçunun Unsurları ....................................52
1.2.2.2.5.2.2. Vergi Mahremiyetini İhlal Suçunun Cezası.........................................53
1.2.2.2.5.3. Mükellefin Özel İşlerini Yapma Suçu ......................................................53
1.2.2.2.5.3.1. Mükellefin Özel İşini Yapma Suçunun Unsurları ................................54
1.2.2.2.5.3.2. Mükellefin Özel İşini Yapma Suçunun Cezası ....................................55
1.2.2.2.5.4. Haysiyet ve Şerefe Tecavüz Suçu ............................................................55
1.2.2.2.5.4.1. Haysiyet ve Şerefe Tecavüz Suçunun Unsurları ..................................55
1.2.2.2.5.4.2. Haysiyet ve Şerefe Tecavüz Suçunun Cezası ......................................56
1.2.2.2.5.5. Ekim Sayım Beyanlarını Denetlememe Suçu ...........................................56
1.2.2.2.6. Vergi Suçlarında Birleşme, Tekerrür, İştirak, Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme
Müesseseleri .................................................................................................................56
1.2.2.2.7. Vergi Suçu Cezalarından Kurtulma Yolları ..................................................59
1.3. CEZA KAVRAMI, CEZANIN AMACI VE NİTELİKLERİ ..................................... 59
1.3.1. Ceza Kavramı ........................................................................................................59
1.3.2. Cezanın Amacı ......................................................................................................62
1.3.2.1. 18.Yüzyıl Öncesinde Cezanın Amacı Üzerine Görüşler .....................................62
1.3.2.2. 18. Yüzyıl Sonrasında Cezanın Amacı Üzerine Görüşler ...................................65
1.3.2.2.1. Toplumsal Önleme Teorisi ...........................................................................65
1.3.2.2.2. Mutlak Ceza Teorileri ..................................................................................67
1.3.2.2.3. Faydacı Cezalandırma Teorisi (Nispi Ceza Teorisi) ......................................72
1.3.2.2.3.1. Özel Önleme Teorisi ...............................................................................72
1.3.2.2.3.2. Genel Önleme Teorisi .............................................................................75
1.3.2.2.4. Karma Teoriler (Uzlaştırıcı Teoriler) ............................................................78
1.3.2.2.5. Sosyal Savunma Teorisi ...............................................................................82
xii
1.3.3. Cezanın Nitelikleri .................................................................................................84
2. BÖLÜM: LİTERATÜRDE VE İÇTİHATLARDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ.................88
2.1. TERMİNOLOJİ ................................................................................................... 88
2.2. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN ÖNEMİ ...................................................................... 89
2.3. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN DAYANAKLARI ....................................................... 90
2.3.1. Ölçülülük İlkesinin Felsefi Dayanakları .................................................................90
2.3.2. Ölçülülük İlkesinin Hukuki Dayanakları ................................................................92
2.4. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN TANIMI ..................................................................... 94
2.5. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN UNSURLARI (ALT İLKELERİ) .................................. 97
2.5.1. Elverişlilik İlkesi....................................................................................................99
2.5.2. Gereklilik İlkesi ................................................................................................... 104
2.5.3. Orantılılık (Dar Anlamda Ölçülülük) İlkesi .......................................................... 109
2.6. GENEL OLARAK HUKUKTA VE YARGILAMADA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ ....... 116
2.6.1. Anayasa Hukukunda ve Anaysa Yargısında Ölçülülük İlkesi: ............................... 116
2.6.2. İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi ........................................................................ 121
2.6.3. İdari Ceza Hukukunda Ölçülülük İlkesi ................................................................ 126
2.7. TÜRK HUKUK VE YARGI SİSTEMİNDE ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN YERİ VE
GELİŞİMİ ............................................................................................................... 127
2.7.1. Türk Anayasa Hukuku Açısından Ölçülülük İlkesi ............................................... 127
2.7.2. Türk İdare Hukuku Açısından Ölçülülük İlkesi .................................................... 136
2.7.2.1. Genel Olarak................................................................................................... 136
2.7.2.2. Danıştay Kararları Açsından Ölçülülük İlkesi .................................................. 141
2.7.3. Yargıtay Kararları Açısından Ölçülülük İlkesi ...................................................... 144
2.8. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE AVRUPA İNSAN HAKLARI
MAHKEMESİ AÇISINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ ................................................... 148
3. BÖLÜM: VERGİ CEZA HUKUKU AÇISINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ ................................................................................................... 153
3.1. VERGİ SUÇLARI AÇISINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………………………………………………170
3.1.1. Genel Olarak ....................................................................................................... 170
3.1.2. Elverişlilik ve Gereklilik İlkeleri Açısından Vergi Suçu ve Cezalarında Ölçülülük
İlkesi Denetimi ................................................................................................................. 176
3.1.3. Orantılılık İlkesi Açısından Vergi Suçu ve Cezalarında Ölçülülük İlkesi Denetimi181
3.2. VERGİ KABAHATLERİ AÇISINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ........................................................................................... 189
xiii
3.2.1. Genel Olarak ....................................................................................................... 189
3.2.2. Elverişlilik ve Gereklilik İlkeleri Açısından Vergi Kabahatleri ve Cezalarında
Ölçülülük İlkesi Denetimi ................................................................................................ 193
3.2.3. Orantılılık İlkesi Açısından Vergi Kabahatleri ve Cezalarında Ölçülülük İlkesi
Denetimi .......................................................................................................................... 198
SONUÇ ................................................................................................................................ 211
KAYNAKÇA ....................................................................................................................... 220
EKLER ................................................................................................................................ 231
EK 1: TEZ ÇALIŞMASI ETİK KOMİSYON MUAFİYETİ FORMU ....................... 231
EK 2: DOKTORA TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU .............................. 232 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | ölçülülük | |
| dc.subject | ölçülülük ilkesi | |
| dc.subject | orantılılık | |
| dc.subject | vergi ceza hukuku | |
| dc.subject | vergi suçu | |
| dc.subject | vergi kabahati | |
| dc.subject | türk ceza kanunu | |
| dc.subject | yargıtay | |
| dc.subject | danıştay | |
| dc.subject | anayasa mahkemesi | |
| dc.subject | avrupa insan hakları mahkemesi | |
| dc.title | Vergi Ceza Hukukunda Ölçülülük İlkesi (Yüksek Yargı Organları Kararları Bağlamında Bir Değerlendirme) | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Aristoteles’in adalet tanımlamasında yer alarak toplumsal hayata filiz veren ölçülülük ilkesi,
zaman içerisinde felsefî ve doktrinel bir görüş olmaktan çıkıp evrensel hukuk normu niteliğini
almıştır. Günümüzde ölçülülük ilkesi, çağdaş hukuk sistemlerince benimsenen ve Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi kararlarına yön verici temel hukuka uygunluk kriteri hüviyetindedir. Bu ilke
2001 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle Türk hukuk sistemi açısından da genel hukuk
prensibi olmaktan çıkarak, riayeti zorunluluk arz eden anayasal bir norm haline dönüşmüştür.
Böylece yapılan düzenlemelerin ve takdir edilen cezaların meşruiyeti için ölçülülük ilkesine
uygun olmasının mecburiyetine dair tereddütler bertaraf edilmiştir. İlkenin arz ettiği bu önem
çalışmanın amacında da belirleyici bir rol oynamıştır. Bu noktada çalışmanın amacı: Vergi Ceza
Hukuku kapsamında verilen cezaların ölçülülük ilkesine uygunluk derecesini Türk yüksek yargı
organlarının kararları bağlamında değerlendirmektir. Ayrıca ölçülülük ilkesinin daha etkin bir
şekilde uygulanabilmesi maksadıyla çözüm önerileri sunulması çalışmanın diğer amacını teşkil
etmektedir.
Bu doğrultuda çalışmada öncelikle Vergi Ceza Hukuku kapsamında verilen cezalardan ve yapılan
düzenlemelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların yüksek yargıya intikal edenleri tespit edilmiştir.
Sonrasında tespit edilen uyuşmazlıkların çözümünde ölçülülük ilkesi denetiminin yapıldığı
kararlar belirlenmiş ve belirlenen kararların ölçülülük ilkesine uygunluğu değerlendirilmiştir. Bu
değerlendirme neticesinde: Türk hukuk sistemi açısından teori ve uygulama bağlamında ölçülülük
ilkesinin örtüşen ve ayrışan yönleri gün yüzüne çıkarılmıştır. Gerek çalışmanın detaylandırılması
gerekse sunulan çözüm önerilerini daha etkin ve isabetli kılmak gayesiyle ölçülülük ilkesinin
unsurları ayrı ayrı ele alınmıştır. Ayrıca çalışmada Türk hukuk sisteminin ölçülülük ilkesinin
gerekliliklerini ne ölçüde kabullendiği ortaya koyulmuş ve ilkenin Türk hukuk sisteminde nasıl
daha etkin hale getirileceğine ilişkin görüşler ileri sürülerek Türkçe literatüre bir katkı yapılmaya
çalışılmıştır. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Maliye | tr_TR |
| dc.contributor.authorID | 47709 | tr_TR |
