Özet
SILAMU, Shanati, Kazakh-Tuvan Language Contact in China, Master Degree Thesis, Ankara, 2018
Tuvan is a member of the Northeast (Siberia) group of the Turkic language family and constitutes the South Siberian Turkic which is the lower branch of this group together with Karagas, Khakas, Shor, Altay Turkic and Chulym Turkic. The Tuvans, a Turkic people in South Siberia, live mainly in the Tuva Autonomous Republic of the Russian Federation. There are also some small Tuvan groups in Mongolia and China. The Tuvans, who live in China’s Xinjiang Uygur Autonomous region are called Jungar Tuvans, and their total population is about 2.000. This Tuvan group lives on the edge of the Kanas Lake in the Jungar-Altay region. This region is a place inhabited by 36 different people, mainly Chinese, Kazakh, Uyghur, Dungan and Tuvan. The total population of the region is 660.000, where 50% of the population are Kazakhs.
In this study, language contact between two Kazakh and Jungar Tuvan language, the two Turkic varieties spoken in China, have been discussed. The relationship of the Jungar Tuvan with Kazakh has been examined from a simultaneous point of view on the basis of Lars Johanson’s Code Copy Pattern. In this context, global copying, selective copying, and mixed copying are depicted in the Jungar Tuvan (A-language) which is socially low language by comparison with Kazakh (B-language), a socially dominant language in the region. For example, many elements (mostly names) of Arabic and Persian origins have been copied to the Jungar Tuvan, which are from A-language Kazakh. Whereas Standard Tuvan, which is spoken in the South Siberia, copying words from the Islamic languages are almost absent. In addition to its vocabulary, certain elements have been copied from Kazakh to Jungar Tuvan on a phonetic and morphological basis.
In order to study this thesis, I have been in the region and had taken voice recordings from the Jungar Tuvans of different age groups living there, and then I have transcribed the transcriptive manuscript by analyzing those records. Some of the materials assessed in this study constitute the materials I have collected in this field research. As well as this, I have used the descriptions in the figures that Talant Mawkanuli and Monika Rind-Pawlowski had previously compiled and published in this area.
Künye
KAYNAKÇA
Arat, Reşit Rahmeti (1953). “Türk Şivelerinin Tasnifi”. Türkiyat Mecmuası, X, 59-138.
Arıkoğlu, Ekrem (1985). “Tuva’da Şamanizmin Dünü, Bugünü”, TKAE, Türk Kültürü, 385, (287-292).
Arıkoğlu, Ekrem (1997). “Tuva Cumhuriyeti, Tuva Türkleri”, Yeni Türkiye” (Türk Dünyası Özel Sayısı) Mayıs-Haziran, S.16, CII, 1561-1569.
Arıkoğlu, Ekrem (1997). “Tuva Türkçesinin Tarihi Gelişmesi ve Üzerinde Yapılan Çalışmalar”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 4, 153-161.
Arıkoğlu, Ekrem (2012). “Tuva Türkçesi”, A. Bican Ercilasun (Yay.), Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları
Arıkoğlu, Ekrem & Kuular, Klara (2003). Tuva Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
Aydemir, İbrahim Ahmet (2009a). “Altay Tuvaları – Altaylar’da Unutulmuş Bir Türk Halkı. bilig, Sosyal Bilimler Dergisi (Journal of Social Sciences of the Turkish World ) 48, 1-12.
Aydemir, İbrahim Ahmet (2009b). Konverbien im Altai-Tuwinischen. Eine Untersuchung unter besonderer Berücksichtigung des Altai-Dialekts (Turcologica 80.) Wiesbaden: Harrassowitz.
Aydemir, İbrahim Ahmet (2017). Tsengel Tuvaları Arasında Bir Alan Araştırması: “MOTUV-DER Projesi ve İlk Dilbilimsel Sonuçları“, İbrahim Ahmet Aydemir & Mevlüt Erdem (Yay). Tuva Araştırmaları – Tuvaca Varyantların Belgelenmesi ve Tanımlanması, Ankara: Grafiker Yay.
Chen, ShiLiang (1992). “A ER TAI TU WA REN YU YAN GAI KUANG” (Altay’daki Tuvaların Dili), YU YAN YU FAN YI 3, 23-29.
Chen, Shi Liang (1994). “Altaydaki Tuvalar”. MİNZU Üniversitesi Yayınları.
Crystal, David (1991). A dictionary of linguistics and phonetics. 3rd edition. Cambridge, MA: Basil
Demir, Nurettin (2003). “Popüler Dil Tartışmalarına Dil İlişkileri Açısından Bakış”, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Türkçemiz (= Ankara Ticaret Odası-Anadolu Çağdaş Eğitim Vakfı.) Ankara, 37-44.
Dwyer, Arienne M. (2016). Endangered Turkic languages of China. Süer Eker & Ülkü Celik Şavk (eds.) Tehlikedeki Türk Dilleri: Kuramsal ve Genel Yaklaşımlar / Endangered Turkic Languages: Theoretical and general approaches. Vol 1. Ankara: International Turkic Academy and Astana: International Turkish-Kazakh University, 431–450.
Fridman, Eva Jane Neumann (2002). “Tuva Şamanizmi”, çev. Müfit Balabanlılar, Türkler Ansiklopedisi, XX. cilt, Ed. Salim Koca vd., Ankara: Semih Ofset, 180-187.
Geng, Shi Min (1957). XİN FA XIAN DE TU WA YU (= Yeniden Bulunan Bir Dil), Pekin: Minzu Yu Wen Diao Cha Tong Xun.
Geng, Shi Min (1989). HA SA KE YU YU FA (Kazakça Gramer), Minzu Üniversitesi Yayınları .
Geng, Shi Min (2000), “Materials of the Tuvinian Language in China” (2) In: Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 53, 47-63.
Geng, Shi Min (2001a), “Materials on Tuvan of China (1)”. In: Silk Road Studies. De Dunhuang A Istanbul. Hommage à James Russel Hamilton. Brepols, Paris. 43-62.
Heine, B. & Kuteva, T. (2005). Language Contact and Grammatical Change. Cambridge Üniversitesi.,
Johanson, Lars (2001). Discoveries on the Turkic linguistic map. (Swedish Research Institute in Istanbul, Publications 5.) Stockholm: Swedish Research Institute in Istanbul.
Johanson, L (2002). Structural factors in Turkic language contacts. Curzon.
Johanson, Lars (2005). “Turkic language contacts in a typology of code interaction”. In: Boeschoten, Hendrik & Johanson, Lars (eds.) Turkic language contacts. Wiesbaden: Harrassowitz. 4-26.
Johanson, Lars (2014). Türk Dil İlişkilerinde Yapısal Etkenler, Çev. Nurettin Demir. Ankara: TDK Yayınları.
Isxakov, F. G. & Pal’mbax, A. A. (1961). Grammatika tuvinskogo jazyka. Fonetika i morfo-logija. Moskva.
Killi, Gülsüm (1996). “Kuzeydoğu Türkçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi”. [Ankara Üniversitesi SOBE, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara.
Li, Zeng Xiang (1992). TU JUE YU GAI LUN (= Eski Türkçe ), Minzu Univesitesi Yayınları.
Luo, ChangPei (1950). YU YAN YU WEN HUA (= Dil ve Kültür), Pekin Üniversitesi Yayınları.
Mawkanuli, Talant (1999). The phonology and morphology of Jungar Tuva. Indiana University.
Mawkanuli, Talant (2001). “The Jungar Tuvas Language and national identity in the PRC”. Central Asian Survey. 497-517.
Mawkanuli, Talant (2005). Jungar Tuvan Texts, Indiana University Bloomington.
Mawkanuli, Talant (2017). Jungar Tuvan Revitalization: Text Corpus Building. İbrahim Ahmet Aydemir & Mevlüt Erdem (eds). Tuva Araştırmaları – Tuvaca Varyantların Belgelenmesi ve Tanımlanması, Ankara: Grafiker Yayınları, 109-135.
Menges, K. H. (1955). “The South-Siberian Turkic languages I. General characteristics of their phonology”. Central Asiatic Journal 1. 107-143.
Ou Yangxiu (2015). Tsin Tsang TShu-Hui Hu (Tang Dönemindeki (Eski) Uygurlar), TaiBei.
Ölmez, Mehmet (1996). “Tuvalar ve Tuvaca”, ÇağdaşTürk Dili, Sayı 95, 10-17.
Ölmez, Mehmet (2013). “Çindeki Türk Dilleri ve Kültürleri, Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları”, Marcel Erdal & Yunus Koç & Mikail Cengiz (Yay.) Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Radloff, W. (1956). SİBİRYA’DAN I, Çev. Dr Ahmet TEMİR, İstanbul: Maarif Basımevi.
Rind-Pawlowski, Monika (2014). “Evidentiality in Dzungar Tuvan”, In: Typology of Languages of Europe and Northern and Central Asia. John Benjamins, Amsterdam. Goethe Üniversity.
Rind-Pawlowski, Monika (2014). “Text types and evidentiality in Dzungar Tuvan”. In: Turkic Languages (forthcoming).
Rind-Pawlowski, Monika (2017). Nebensatzbildung im Dzungar-Tuwinischen. (Dissertation, Freie Universität Berlin.
Sat, Ş. Ç (1997). Tuvinskij Yazyk, Kızıl.
Song, ZhengChun (1988). XIN JIANG TU WA REN DE DUO YU ZHI JIA TING (Xinjıang bölgedeki Tuvaların aile içimdeki konuşma durumu), Minzu Yu Wen 3.
Song, ZhengChun (2015). TU WA YU HE TU WA REN DE DUO YU TSHNG HUO (Tuvaların Dili ve Hayatı), Minzu: Zhong Guo Tshe Huı Ke Xue Yayınları.
XIN JIANG SHE HUI KE XUE MIN ZU YAN JIU YUAN (1978). XIN JIANG JIAN SHI (XINJIANG’IN Kısaca Tarihi), Urumçi.
Su, BeiHai (1985) XIN JIANG A ER TAI SHAN QU TU WA ZU DE LAI YUAN YU XIAN ZHUANG XIN JIANG( Bölgesinde Yaşayan Tuvaların Tarihi ve Şimdiki Durumları ), XIN JIANG Üniversitesi Yayınları.
Тенишев Э. Р. (отв. ред.) Введение в изучение тюркских языков (Türk Dillerinin İncelemesine Giriş ) Çev: CHEN Peng, Zhong Guo She Hui Yayınları.
Tosun, İlker (2011). “Tuva Türkçesin Şekil Bilgisi” [Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi].
Trudgill, Peter (1986). Dialects in Contact. Oxford: Blackwell.
Wu, HongWei. (1999). TU WA YU (Tuva Dili). TShangHai YuanDong，Shang hai Uzakdoğu Yayınları.
