| dc.contributor.author | Mirzaoğlu, F. Gülay | |
| dc.contributor.author | Demirden, Nursel | |
| dc.contributor.author | Börekci, Alper | |
| dc.date.accessioned | 2024-12-20T08:41:14Z | |
| dc.date.available | 2024-12-20T08:41:14Z | |
| dc.date.issued | 2024 | |
| dc.identifier.isbn | 978-975-491-442-9 | |
| dc.identifier.uri | https://library.hacettepe.edu.tr/hubooks/index.php?fn=read&key=def121 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11655/36299 | |
| dc.description.abstract | Anadolu ve Balkan Coğrafyası Tarihî Türkülerinin Metin-Olay-Mekân Analizi” başlıklı kitabın amacı, Anadolu ve Balkan Coğrafyasına dair yazılı ve sözlü
kaynaklardan derlenen türkülerin disiplinlerarası bir yaklaşımla ele alınması ve
incelenmesidir.
Anadolu coğrafyasının 6 bölgesinde alan araştırması yöntemiyle derlenmiş türküler ile Balkan coğrafyasından yazılı kaynaklar yoluyla derlenmiş metinler üzerinde yapılan analizde, tarihi türküler, halkbiliminin temel kuramsal yaklaşımları
ve yöntemleri yanı sıra tarih, sosyoloji, sosyal ve kültürel psikolojiile müzikoloji
disiplininin bakış açıları açısından da incelenmiştir.
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Halkbilimi Bölümü’ne bağlı olarak
yürütülmüş ve tamamlanmış olan “Anadolu ve Balkan Coğrafyası Tarihî Türkülerinin Metin-Olay-Mekân Analizi” başlıklı kitap, TÜBİTAK 121K281 nolu “Anadolu ve Balkan Coğrafyası Tarihî Türkülerinin Metin-Olay-Mekân Analizi” adlı
projenin çıktılarındandır. Proje sürecinde, araştırmayı gerçekleştiren ekibimiz
sekiz (8) kişiden oluşmuştur. Proje ekibi şöyledir: | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | ÖNSÖZ .
ÖZET .
1. GİRİŞ .
2. TARİHÎ TÜRKÜLERLE İLGİLİ YAPILMIŞ ÇALIŞMALAR ve
KİTABIN YAZIMINA DAİR BAZI HUSUSLAR .
2.1. LİTERATÜR ÖZETİ .
2.2. ÇALIŞMANIN KAPSAMI VE SINIRLILIKLARI .
2.3. TAKİP EDİLEN YOL VE YÖNTEMLER .
3. TÜRKÜ VE TARİHÎ TÜRKÜ KAVRAMI .
3.1. TÜRKÜNÜN TANIMI .
3.2. TÜRKÜLERİN TASNİFİ .
3.3. TARİHÎ TÜRKÜLER .
4. BULGULAR
4.1. AVRUPA VE RUSYA’DA TARİHÎ TÜRKÜLER .
4.1.1. Rus Tarihî Şarkıları .
4.1.2. Avrupa Tarihî Şarkıları .
4.2. TÜRKİYE SAHASI TARİHİ TÜRKÜLERİ .
4.2.1. Tarihî Türkü Kavramı ve Gelişimine Dair Tespitler .
4.2.2. Tarihî Türkülerin Destan ve Ağıt Türüyle İlişkisi .
4.3. ANADOLU VE BALKAN COĞRAFYASI TARİHÎ TÜRKÜLERİNİN
YAPISAL, TEMATİK VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ .
4.3.1. Türkülerin Dış Yapı Özellikleri .
4.3.2. Türkülerin İç Yapı Özellikleri .
4.3.3. Tarihî Türkülerin Tematik Özellikleri .
4.3.4. Tarihî Türkülerin İşlevsel Özellikleri .
4.4. ANADOLU VE BALKAN COĞRAFYASI TARİHİ TÜRKÜLERİNİN
TARİHİ ARKA PLAN İNCELEMELERİ .
4.4.1. Sözel Tarih ve Sosyal Tarih Kaynağı Olarak Tarihî Türküler .
VI
4.4.2. Osmanlı Dönemi’ne Dair Tarihî Türküler .
4.5. TARİHÎ TÜRKÜLERİN MÜZİKAL ÖZELLİKLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ .
4.5.1. Tarihi Türkülerin Yapısal Özellikleri .
4.6. TARİHÎ TÜRKÜLERDE YER ALAN MEKÂNLARLA
İLGİLİ DEĞERLENDİRME .
4.6.1. Tarihi Türkülerde Bulunan Mekânların Listesi .
4.6.2. Özel Adı Bulunan ya da Coğrafi Özelliğine Göre
Türküde Anılan Açık ve Geniş Mekânlar .
4.6.3. Özel Adı Bulunan ya da Coğrafi Özelliğine Göre
Türküde Anılan Kapalı ve Dar Mekânlar .
4.6.4. Alan Araştırmasında Mekâna Dair Tespitler .
4.6.5. Türkülerde Somut Mekânın Soyutlaşması .
4.7.TARİHÎ TÜRKÜLERİN PSİKO-SOSYAL AÇIDAN ANALİZİ .
4.7.1. Kahramanın Ön Planda Olduğu Tarihî Türkülerin
Psiko-Sosyal Açıdan Analizi .
4.7.2. Sefere Hazırlık ve Fethin Ön Planda Olduğu Tarihî
Türkülerin Psiko-Sosyal Açıdan Analizi .
4.7.3. Kaybedilen Topraklar, Esaret ve Olumsuz Sonuçlanan
Savaşların Ön Planda Olduğu Tarihî Türkülerin Psiko-Sosyal
Açıdan Analizi .
4.7.4. Göç, İskân, Bey/Beylikler Arası Mücadele ve İsyan
Konularının Ön Planda Olduğu Tarihî Türkülerin
Psiko-Sosyal Açıdan Analizi .
4.7.5. Kişi, Sıla Özlemi ve Gurbet Konularının Ön Planda
Olduğu Tarihî Türkülerin Psiko-Sosyal Açıdan Analizi .
4.7.6. Tarihî Türkülerde Bulunan Ortak Davranış Kalıplarının
Psiko-Sosyal Açıdan Değerlendirilmesi .
4.8. TARİHÎ TÜRKÜLERİN ÜNİVERSİTELİLER VE TOPLUM TARAFINDAN
BİLİNİRLİĞİNE DAİR BİR ANALİZ .
5. TARTIŞMA .
6. SONUÇ VE ÖNERİLER .
Giriş VII
EKLER .
Ek-1: Türküler .
1. […] vardır diyecek .
2. Abalımın Cepkeni .
3. Abalımın cepkeni safi sırma ilikli .
4. Abdalın geydiği hırka .
5. Açıldı bayraklar, yürüdü tuğlar .
6. Adımı sorarsan Benli Alime .
7. Adını sevdiğim Avşar aman of beyleri .
8. Adını sevdiğim Avşar Beyleri .
9. Ağlama a(nam) ağlama téz geliyurum .
10. Ak kâğıda kara yazı yazdılar .
11. Aksaray’dan kar geliyor/I .
12. Aksaray’dan kar geliyor/II .
13. Al abdest ibadet eyle (Allah’a) .
14. Alaman dağından üç top atıldı .
15. Alaylar bağlandı Murad Paşa’ya .
16. Alıverin sandığımdan kürkümü .
17. Ali Ağa Mehmed Ağa .
18. Amanın uşak kalmadı .
19. Ana meni oyat géderem talime .
20. Ana meni oyat giderem talime/I .
21. Ana meni oyat giderem talime/II .
22. Ankara’nın taşına bak/I .
23. Ankara’nın taşına bak/II .
24. Araban düzünden atlayamadım .
25. Asker ettiler beni de .
26. Askerin üstünde bir seyir gördüm .
27. Askerin üstünde bir seyir gördüm .
28. Aşamadım Belirgadin dağların .
29. Atana’da Kara Vezir yaslanır .
30. Atımı Bayledim Delikli Taşa .
31. Atinenin hamamı (Nazik Türküsü) .
32. Avan tepesinde bir top atıldı .
33. Ayağında sarı mesti .
VIII
34. Aydın dağlarında gezerim gayri .
35. Aydın’ın içinde bir kapalı çarşı .
36. Ayıdayım dinleyin hakkaniyetler/hakikatler Belgrad’ın üstüne .
37. Azmedip üstüne geldi Padişah
38. Bademliye Efem .
39. Bağdad kal’asına yürüyüş oldı/I .
40. Bağdad kal’asına yürüyüş oldı/II .
41. Bakdılar feryadcı geldi Bana Luka kal’adan .
42. Bakırlım inüb gelir inişden .
43. Bakırlım gül istiyor mercandan .
44. Be gaziler vezir geçdi Girid’e .
45. Belgrad’da neylediler nettiler .
46. Belgrat yolu uzun urgan .
47. Bell’oldu gittiğin benim efendim .
48. Ben bir Gazoğlu’yum da kendi elimde .
49. Ben gidiyom Rüştü Bey’im ağlama .
50. Bender de dersen bir küçük kasaba .
51. Bender’in çevresi çalkandı kandan .
52. Benim Anam Erzurumludur .
53. Beni tahttan endirdüler (Sultan Eziz Türküsü) .
54. Beni tahttan indirdiler/I (Sultan Aziz Türküsü) .
55. Beni tahttan indirdiler/II (Sultan Aziz Türküsü) .
56. Benimle Girit’te olan gaziler .
57. Bergama’nın yolu tozlu yörünmez .
58. Beydilli-İskân Türküsü .
Tay, Mualli: Tayy, Mavali aşiretleri. .
59. Beyler pâyedâr olun ben hayır-hâha .
60. Bey Velet .
61. Bir gemimiz var telli varaklı .
62. Bir Sandığım Vardır Sırmadan Telden .
63. Bir sandığım vardır sırmadan telden .
64. Bir şâh-ı âlişan iken .
65. Bir zaman serhadd-ı mansur Belgırad oldı Niş .
66. Bir zaman söylendim Urum’da Şam’da .
67. Bozbeğe de bir fermân geldi .
Giriş IX
68. Bugün bizi kesiciler .
69. Bunca zaman nimetlerin yediğim .
70. Burası Muştur .
71. Bülbüller ötüyor, seher vaktidir/I .
72. Bülbüller ötüyor seher vaktidir/II .
73. Cezayir’in gemileri yağlanır (Cezayir Türküsü) .
74. Cezayiriñ yüğsek olur evleri (Cezayir Türküsü) .
75. Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı .
76. Çanakkale içinde aynalı çarşı (Çanakkale Türküsü) .
77. Çanakkale içinde vurdular beni .
78. Çıktık Horasan’dan Eyledik Sökün .
79. Çizeydim askeri Cumra’dan Kaş’a .
80. Dadaloğlu’nun Hasanbeyli Kalesi Savaşı .
81. Dadaloğlu (Payas’ta) .
82. Dadaloğlu Pınar Başında .
83. Dağ arasının yolları darıcık irimdir .
84. Çuhadar Bey Ağıtı .
85. Denizin dibinde Enez .
86. Der ki Sultan Murad Bağdad’ı basdı .
87. Dömeke yandı gene .
88. Dört kapısı vardır bekli .
89. Durali Ağıtı .
Heştiŋmek: Vazgeçmek, boş vermek. .
90. Duran gelir yele yele .
91. Düşmanlar elinde buldum elimi .
92. Edirne’den çıkdım başım selamet .
93. Egriboz’dan indirdiler .
94. Eğildim bir su içmeye .
95. Ehli İslam Olan .
96. Ehl-i İslam Olan İşitsin Bilsin (93 Koçaklaması) .
97. Ellik gâvuru yürüdü .
98. Eski saraylarda kura çekilir .
99. Estergon Kâl’ası .
100. Estergon kalesi su başı durak/I (Estergon Türküsü) .
101. Estergon kalesi su başı durak/II (Estergon Türküsü) .
X
102. Ethem Paşa’nın askeri .
103. Evvel bahâr […] ayları doğunca .
104. Eyerlemiş kır atının ikisin .
105. Ferah oldun görüp Debruçe’den nur .
106. Fıransız kıralı oğlun gönderdi .
107. Fürkati cümle âleme .
108. Gaçgaça giderken yastığım galdı .
109. Gaziler şimdiki zaman içinde .
110. Geben’e konak tutturmuş .
111. Geldi kâfir bağladı cümle hisârım .
112. Genç Osman dediğin bir küçük uşak (Genç Osman Türküsü) .
113. Gerizler Başı .
114. Germenciynen Balatçığın arası .
115. Gine şahlanıyor kolbaşının kır atı .
116. Girid için emir geldi çünki oldu yazılar .
117. Golumu salladım toplar oynadı .
118. Göç Göç Oldu .
119. Göç göç oldu göçler yola dizildi .
120. Göç Göç Oldu .
121. Gökçen Efe .
122. Gökçen Efem iner gelir inişten .
123. Gördünüz mi bize hünkar n’eyledi .
124. Gördünüz mi Nemçe kralı neyledi .
125. Gümüş cezvelerimiz kaynar ocakta .
126. Hacın oldu ganlı guyu .
127. Hakk hatadan saklıya şöyle mertleri .
128. Halilim .
129. Hasankalada Oldum Yaralı .
130. Havada bulut yok bu ne dumandır .
131. Haydar Oğlu aklın yok mu başında .
132. Haydi Bre Yusuf Kara Yusuf .
133. Hep paşalar tuğun çekti yürüdü .
134. Hesapçıoğlu’nun koyunu Başçayır’da yayılır .
135. Hey onbeşli onbeşli .
136. Hoş Gelişler Ola .
Giriş XI
137. Hücûm idüp Kâfir tabur bağladı .
138. Isparta’dan çıktım başım selamet .
139. Istambul’dan çıhtım yola .
140. Istambul’un dört etrafı meteriz .
141. İbtida Bağdat’a sefer olunca .
142. İki üç beş kişiyle .
143. İslâm askeriyiz gaza kasdına .
144. İstihkâmın içinde .
145. İstihkâmın içinde aynalı çarşı .
146. İşitmiş olun gaziler .
147. İzmir ellerinde naneler biter .
148. İzmir’ın içine aman aman .
149. İzmir’in dağlarında çiçekler açar .
150. Kabrimin başı Bozdağ’a karşı .
151. Kaça kaça geçti ele çok şükür .
152. Kalenin başında ekerler darı .
153. Kalktı göç eyledi Avşar elleri .
154. Kamalı Zeybek .
155. Kara çadır is mi tutar .
156. Kara imiş şu Antep’in yazısı .
157. Kara kazan çoştu derler .
158. Karadağ’da düşman topu patlıyor .
159. Karalı yazılmış bahtın ezeli .
160. Kara Yılan .
161. Karayılan derki gelin oturak .
162. Kars’ın Kalesi .
163. Karsın Kalesi .
164. Karşıdan karşıya Bozan’ın yurdu .
165. Kaymakçıdan Çıktım Başım Selamet .
166. Kaymakçı’dan çıkdım başım da selamet .
167. Kerimoğlu .
168. Kerimoğlu .
169. Kıratımın nalı yoktur .
170. Koca Balkan uzar boylu boyunca .
171. Koş koş oldu kösler yola dizildi .
XII
172. Kör Bayram .
173. Kur’a kağıtları allı yeşilli .
174. Küffar sanır hüccet almış Eğri’ye .
175. Küffar sanur hüccet almış Eğri’ye .
176. Merhametsiz padişahlar askeri .
177. Mezarımın Taşı .
178. Mezarımın Taşı Bozdağa Karşı .
179. Mızıka çalındı düğün mü sandın .
180. Mızıkalar çalınıyor .
181. Molla oturmuş da yazı yazıyor .
182. Muhabbetler Kuruldu .
183. Muhabbetler kuruldu .
184. Murad Han’ım sefer kıldım ahrete .
185. Murad Reis eydür hey gaziler hazır olun vaktinize .
186. Muş’un etrafı dağdır meşedir .
187. Muş’un etrafında fesli gezerim .
188. Namaz kılarken canım yasladılar .
189. Nasıl methedelim Mihrali Bey’i .
190. Nasıl yanmam kime oldu olanlar Şah-ı devrâna .
191. Nazilli’den çıktım başım selâmet .
192. Ne çeker kulların serhad ilinde .
193. Nice hanları da götürdü zaman .
194. Nicesin Venedik firengi .
195. On İki Şubat’tır kurtuluş günü .
196. Ordumuz gitti Muş’a dayandı .
197. Osmanım’ın Mendili .
198. Ödemiş’i bastılar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580
199. Ödemiş Kavakları .
200. Ördeği goyverdim göle .
201. Ötme bülbül ötme, yaz bahar oldu/I (Budin Türküsü) .
202. Ötme bülbül ötme, yaz bahar oldu/II (Budin Türküsü) .
203. Ötme bülbül ötme yaz bahar geldi/III (Budin Türküsü) .
204. Özi gibi kal’a yokdur .
205. Pâdişâhım görsün rüyâ düşünde (Anapa Ağıtı) .
Giriş XIII
206. Pasvanoğlu biner küheylan ata .
207. Pirliğinde düşman sözüne uydun .
208. Rakka Çölleri .
209. Ruslar Tuna’yı atladı .
210. Sabah namazında toblar atıldı .
211. Sabah namazında üç top atıldı .
212. Sana derim ey Acem şahı .
213. Sarı yapracığım sarı .
214. Sarıkamış Ağıtı .
215. Sarıkamış Ağıdı .
216. Sarıkamış Altınbulak .
217. Sarıkamış ne aralı/I (Sarıkamış Türküsü) .
218. Sarıkamış ne aralı/II (Sarıkamış Türküsü) .
219. Sarıkamış pek aralı (Sarıkamış Türküsü) .
220. Sason Dağları’nda naneler biter .
221. Selanik canım Selanik .
222. Selânik kahpem Selânik .
223. Ser verir düşmana yüzün döndürmez .
224. Serden geçdi yazıldı .
225. Sivastopol önünde yatan gemiler/I .
226. Sivastopol önünde yatan gemiler/II .
227. Sivrisarını altı .
228. Soğanlı da yastığın daş .
229. Sultan Alparslan .
230. Sultan İbrahim der ey felek sana .
231. Sultan Murad eydür işbu cihanda .
232. Sultan Murad eydür şimdi zamâne .
233. Sultan Murad eydür ben de giderim .
234. Sultan Murad eydür Sultan İbrahim .
235. Sultan Murad eydür şimdi zamane .
236. Şahin Bey Ağıdı .
237. Şahin Bey kavgada ilk kurban oldu .
238. Şıpka’nın içinde sıra sügütler .
239. Şişko’nun damından hoplayamadım .
240. Şu Dalma’dan geçtin mi .
XIV
241. Şu Haçın’ın dağlarına .
242. Şu Yemen’de akar sular akmıyor .
243. Şükür hey Allahım güler canımız .
244. Tarih bin iki yüz doksan üç sene .
245. Tencerem dolu ayran .
246. Terk eyleyüp vatanını ilini .
247. Tılfıdır hastahana karşı ma karşı .
248. Tılfıdır hastahane karşıma karşı .
249. Top […] dumanı ağdı göklere .
250. Toplandık geldik hepimiz .
251. Turgud Paşa eydür beyler .
252. Uyan Niş’de uyan kâfir .
253. Uyan Sultan Selim uyan .
254. Uzun olur şu Bakır’ın ovası .
255. Üstünde yortduk eşdük .
256. Vara idim şu Çumra’nın Kaş’ına .
257. Varın söylen benim Sultan Hanım’a .
258. Varın söylen benim sultan haneme .
259. Vidin dedikleri metin kasaba .
260. Vidin dedikleri ufak kasaba .
261. Yağlığım sandıkta kaldı .
262. Yar Kurşunu .
263. Yedi kaleminen yazı yazarım .
264. Yemen Türküsü .
265. Yemen Yemen şanlı Yemen .
266. Yeşiller geydim de çıktım salındım .
267. Yörük Ali .
268. Yörük Ali .
269. Yusuf Paşam Türküsü .
Alan Araştırmasında Derlenen Diğer Türküler .
1. Ali Paşa Ağıtı .
2. Yeğen Ali Ağıtı .
3. Ben Dostuma Selam Saldım .
4. Bize Bu Hastalık Çin’den Geldi .
Giriş XV
5. Deli Boran Güzdağı’nda .
6. Koca Çınar .
7. Köroğlu .
8. Öksüz Ali’nin Sevdiğine Bedduası .
9. Elbeyoğlu Türküsü .
10. Kiziroğlu .
11. Dadaloğlu’nun Elbistanlı Kıza Söylediği Dörtlük .
12. Dadaloğlu’nun Yazıcıoğlu’na Sözü .
13. Dadaloğlu Yazıcıoğlu’nun Çobanı .
14. Kaymakama Türkü (1978 Kıtlık Dönemini Anlatıyor) .
15. Oğuzlar’dan Gelir Boyum .
16. Uzunköprü Türküsü .
17. Âşık Softa’nın Yılana Yaktığı Türkü .
18. Ötüşü Ötüşü Giden Turnalar .
19. Ela Gözlerini Sevdiğim Dilber .
20. Bir Fırtına Tuttu Bizi .
21. Çalın Davulları .
22. Bize Derler Saçaklının Uşağı .
23. Ormancı .
24. Devrent Deresi .
25. Kiziroğlu .
26. Drama Köprüsü .
27. Koşukavak Çamları .
28. Sefil Baykuş Ağıdı .
29. Bir Ördek Uçurdum Uruş Gölünden .
30. Feriz Bey .
31. Kılıçoğlu .
32. Şiddoğlu .
33. Mola Şam Elinin Hurması .
Ek-2: Analiz Edilen Türkülerin Notaları .
Ek-3: Alan Araştırmasından Fotoğraflar . | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Hacettepe Üniversitesi | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Halkbilim | tr_TR |
| dc.subject | Halk müziği | tr_TR |
| dc.subject | Türküler | tr_TR |
| dc.subject.lcsh | Halk bilim | tr_TR |
| dc.title | Anadolu ve Balkan Coğrafyası Tarihî Türkülerinin Metin-Olay-Mekân Analizi | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/book | tr_TR |
| dc.contributor.department | Türk Halkbilimi | tr_TR |
