Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorTavşanoğlu, Çağatay
dc.contributor.authorÖztürk, Mehmet Göktuğ
dc.date.accessioned2024-10-18T07:12:23Z
dc.date.issued2024-09
dc.date.submitted2024-09-02
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11655/36024
dc.description.abstractLightning is the primary natural ignition source for wildfires. However, in certain ecosystems, anthropogenic fires predominate and account for the majority of fire incidents. In many countries, the prevailing perception holds that wildfires are overwhelmingly human-caused. While statistically accurate when pooling data from across the country, this perspective leads to a misconception that wildfires are not a natural component of ecosystems. This generalization requires a critical examination of regional variability in lightning-induced wildfires (LIWs). As a case study, we examined the spatial distribution of LIWs in Türkiye using national wildfire data between 2002 and 2022. We considered three main wildfire causes: human-caused, lightning-induced, and unknown-origin. We investigated the distribution of fire occurrences and burned areas to demonstrate the spatial variability of LIWs and human-caused fires (HCFs) across Türkiye at the regional and local forest management unit levels. We found considerable regional and local disparities in the incidence of LIWs across Türkiye. We also observed a higher incidence of LIWs in areas with higher lightning densities, especially in the mountainous regions of western and northern Anatolia, including southwestern and northwestern Anatolia. In certain years, the proportion of LIWs exceeds 45% in some regional units and 75% in many local units. However, LIWs burned significantly smaller areas than HCFs. The most populated regions primarily experienced HCFs, while in several other regions, including less-populated or forest-rich ones, lightning was a major source of wildfires. Seasonal trends also emerged, showing an increased prevalence of LIWs, with a peak during the fire season and a relatively higher percentage during seasonal transitions. Despite the increasing human activity, LIWs have remained a significant cause of wildfires in several regions in the country. Our results on the significant spatial variability in LIWs challenge the traditional belief that human activities are the primary ignition sources for wildfires across Türkiye and downplay lightning as an ignition source. Our findings suggest that a one-size-fits-all fire management strategy which has led to wildfire suppression policies for the past century is suboptimal for countries where lightning is a significant source of wildfires. Therefore, an ecologically sound and economically efficient wildfire management policy must account for regional variability in the causes of wildfires. Accordingly, we recommend a reassessment of blanket fire suppression strategy in several countries such as Türkiye, advocating for more selective suppression practices that consider the role of naturally occurring wildfires.tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherFen Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectOrman yangınıtr_TR
dc.subjectYıldırım kaynaklı orman yangınlarıtr_TR
dc.subjectYıldırımtr_TR
dc.subjectİnsan kaynaklı yangınlartr_TR
dc.subjectTürkiyetr_TR
dc.subjectOrman yangını yönetimitr_TR
dc.subject.lcshA - Genel konulartr_TR
dc.titleTürkiye'de Yıldırım Kaynaklı Orman Yangınlarının Mekansal ve Zamansal Örüntüleritr_TR
dc.title.alternativeSpatiotemporal Patterns of Lightninginduced Wildfires in Turkey
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/masterThesistr_TR
dc.description.ozetYıldırım, orman yangınları için birincil doğal tutuşma kaynağıdır. Ancak birçok ülkede toplam yangın sayısının çoğunu insan kaynaklı yangınlar oluşturur. Bu sebeple çoğu ülkede, orman yangınlarının büyük çoğunluğunun insan kaynaklı olduğu algısı mevcuttur. Bu durum, ülke genelinden toplanan verilere bakıldığında istatistiksel olarak doğru olsa da, bu bakış açısı, orman yangınının ekosistemlerin doğal bir bileşeni olmadığı yanılgısına yol açar. Bu yanılgı, yıldırım kaynaklı orman yangınlarının bölgesel değişkenliğinin eleştirel bir şekilde incelenmesini gerektirmektedir. Bu sebeple mevcut çalışmada 2002 ile 2022 yılları arasındaki ulusal orman yangını verileri kullanılarak Türkiye’deki yıldırım kaynaklı orman yangınlarının mekânsal dağılımı incelenmiştir. Yangın nedenleri üç temel kategoriye ayrılmıştır: insan kaynaklı yangınlar, yıldırım kaynaklı yangınlar ve nedeni bilinmeyen yangınlar. Yıldırım kaynaklı orman yangınları ile insan kaynaklı orman yangınlarının mekânsal değişkenliğini, bölgesel ve yerel orman idare birimleri düzeyinde göstermek amacıyla yangın oluşumu ve yanan alanların dağılımı incelenmiştir. Türkiye genelinde yıldırım kaynaklı orman yangınlarının görülme sıklığında önemli bölgesel ve yerel farklılıklar tespit edilmiştir. Batı ve Kuzey Anadolu’nun dağlık bölgelerinde -özellikle de Kuzeybatı ve Güneybatı Anadolu’da-, yıldırım yoğunluğunun yüksek olduğu alanlarda yıldırım kaynaklı yangınların daha fazla meydana geldiği gözlemlenmiştir. Bazı yıllarda, orman bölge müdürlüklerindeki yıldırım kaynaklı yangınların oranının % 45’i, birçok orman işletme şefliğinde ise % 75’i aşmakta olduğu görülmüştür. Ancak yıldırım kaynaklı yangınlar, insan kaynaklı yangınlara kıyasla önemli ölçüde daha küçük alanların yanmasına neden olmuştur. Nüfusun en yoğun olduğu bölgelerde ağırlıklı olarak insan kaynaklı yangınlar meydana gelirken, daha az nüfuslu veya orman bakımından zengin olan birçok bölgede, yıldırımlar orman yangınlarının temel nedeni olmuştur. Buna ek olarak bazı mevsimsel örüntüler de tespit edilmiş; yıldırım kaynaklı yangınların yangın mevsiminde zirve yaptığı ve mevsim geçişlerinde göreceli olarak daha yüksek bir oran gösterdiği gözlemlenmiştir. İnsan aktivitelerindeki artışa rağmen yıldırım kaynaklı yangınlar Türkiye’nin birçok bölgesinde hâlâ önemli bir orman yangını nedeni olma özelliğini korumaktadır. Yıldırım kaynaklı yangınlardaki belirgin mekânsal değişkenlik ile ilgili bulgular, insan faaliyetlerinin Türkiye genelinde orman yangınlarının ana tutuşma kaynağı olduğu ve yıldırımın bir tutuşma kaynağı olarak önemsiz olduğu şeklindeki geleneksel inanca meydan okumaktadır. Bu çalışmanın bulguları, yıldırımın önemli bir yangın nedeni olduğu ülkelerde, son yüzyıl boyunca uygulanan tek tip yangın yönetimi stratejisinin yangın söndürme politikalarına yol açmasının ideal olmadığını göstermektedir. Bu nedenle, ekolojik olarak uygun ve ekonomik olarak verimli bir orman yangını yönetim politikasının, yangınların nedenlerindeki bölgesel değişkenliği dikkate alması gerekmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye gibi ülkelerde yangın söndürme stratejisinin yeniden değerlendirilmesi ve doğal orman yangınlarının rolünü dikkate alan daha seçici yangın söndürme uygulamalarının benimsenmesi gerektiği önerilmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentBiyolojitr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR
dc.embargo.lift2024-10-18T07:12:23Z
dc.fundingYoktr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster