Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorTestik, Murat Caner
dc.contributor.authorMurat, Uğur
dc.date.accessioned2024-10-14T12:53:19Z
dc.date.issued2024
dc.date.submitted2024-07-05
dc.identifier.citationMurat, U., Tıbbi laboratuvarlarda hasta-bazlı gerçek-zamanlı kalite kontrol (PBRTQC), Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2024.tr_TR
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11655/35939
dc.description.abstractQuality control in medical laboratories is divided into two categories: Internal Quality Control and External Quality Control. Within the scope of Internal Quality Control methods; "traditional quality control" approach, which is widely used and performed by periodically measuring control samples, and "patient-based quality control" approach, which has more advantages in terms of performance and cost, although its applications are limited, are used. For patient-based quality control, the Average of Normals method was first used, and then Moving Average method started to be used in later studies. In recent years, various methods using different statistics have also been proposed, and this approach is now referred to in the literature as Patient-Based Real-Time Quality Control (PBRTQC). In the thesis study, the performances of Moving Average (MA), Moving Median (MM) and Exponentially Weighted Moving Average (EWMA) control charts as PBRTQC methods were evaluated using different parameters, and studies were conducted to recommend the method and parameters that give the best results. Due to the fact that analytes show different distributions, the need to determine separate methods and parameters for each analyte, and the difficulties experienced in the design of the PBRTQC methods in this context, PBRTQC is not widely used in medical laboratories despite its many advantages. In this context, the sensitivities of MA and MM control charts, designed with the assumption of a Standard Normal distribution, to the normality assumption were measured using observations generated from very different distributions and for parameters such as block size, truncation limit usage/non-usage and its width, in order to determine a general design for different analytes. It was concluded that the MA control chart is robust when truncation limits are not used and especially when the block size is 20 observations. It was found that MM control charts are not effective for these studies and it would be better not to use them. The results obtained with the tests performed with empirical distributions of real patient data confirmed our conclusions. A regression model was also created using descriptive statistics such as skewness and kurtosis of the distributions of the analytes to allow designers to estimate the Average Run Length (ARL) performances of the MA control chart. Furthermore, the zero-state and steady-state performances used in quality control studies for production and service sectors were calculated for MA and EWMA control charts with truncation limits and different parameters. In this context, methods and parameters that can detect the shift in the process as soon as possible were investigated. The change in the steady-state performance of a control chart designed under zero-state conditions, which is one of the situations that can be encountered in real life, was also examined. These studies provided control chart method and design recommendations for practitioners in medical laboratories and in this context aimed to facilitate the design of PBRTQC methods as well as expanding their implementations. Work steps for the setting and implementation of PBRTQC methods in medical laboratories and further future studies were recommended.tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherFen Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectTıbbi laboratuvarlarda kalite kontroltr_TR
dc.subjectHasta-bazlı gerçek-zamanlı kalite kontrol (PBRTQC)tr_TR
dc.subjectHareketli ortalama (MA)tr_TR
dc.subjectHareketli medyan (MM)tr_TR
dc.subjectÜstel ağırlıklı hareketli ortalama (EWMA)tr_TR
dc.subjectOrtalama çalışma uzunluğu (ARL)tr_TR
dc.subjectGürbüzlüktr_TR
dc.subject.lcshMühendisliktr_TR
dc.titleTıbbi Laboratuvarlarda Hasta-Bazlı Gerçek-Zamanlı Kalite Kontrol (PBRTQC)tr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetTıbbi laboratuvarlarda kalite kontrol, İç Kalite Kontrol ve Dış Kalite Kontrol olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İç Kalite Kontrol metotları kapsamında; kontrol numunelerinin periyodik olarak ölçümü ile yapılan ve yaygın olarak kullanılan “geleneksel kalite kontrol” yaklaşımı ile, performans ve maliyet yönünden daha avantajlı olmasına rağmen sınırlı uygulamaları olan “hasta bazlı kalite kontrol” yaklaşımı kullanılmaktadır. Hasta bazlı kalite kontrol için ilk olarak Normallerin Ortalaması yöntemi kullanılmış olup, yapılan sonraki çalışmalarda Haraketli Ortalama yöntemi kullanılmaya başlanmıştır. Son yıllarda farklı istatistiklerin kullanıldığı çeşitli yöntemler de önerilerek bu yaklaşım günümüzde Hasta-Bazlı Gerçek-Zamanlı Kalite Kontrol (PBRTQC) olarak literatürde adlandırılmıştır. Tez çalışmasında, PBRTQC yöntemlerinden Hareketli Ortalama (MA), Hareketli Medyan (MM) ve Üstel Ağırlıklı Hareketli Ortalama (EWMA) kontrol grafikleri kullanılarak farklı parametreler için performansları değerlendirilmiş ve en iyi sonuçları veren yöntem ve parametrelerin önerilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Analitlerin birbirinden farklı dağılım göstermesi, her bir analit için ayrı yöntem ve parametrelerin belirlenmesi ihtiyacı ve bu kapsamda PBRTQC yöntemlerinin tasarımında yaşanan zorluklar nedeniyle birçok avantajı olmasına rağmen PBRTQC tıbbi laboratuvarlarda yaygın olarak kullanılamamaktadır. Bu kapsamda, farklı analitler için genel bir tasarımın belirlenmesi amacıyla Standart Normal dağılım varsayımı ile tasarlanmış MA ve MM kontrol grafiklerinin normallik varsayımına duyarlılıkları; blok boyutu, kesme limiti kullanılması/kullanılmaması durumu, kullanılıyor ise bunun genişliği gibi parametreler birbirinden çok farklı dağılımlardan üretilen gözlemler kullanılarak ölçülmüştür. Kesme limitlerinin kullanılmadığı ve özellikle blok boyutunun 20 gözlem olduğu durumda MA kontrol grafiğinin gürbüz olduğu sonucuna varılmıştır. MM kontrol grafiklerinin bu çalışmalar için etkin olmadığı ve kullanılmamasının daha iyi olacağı değerlendirilmiştir. Gerçek hasta verileri kullanılarak elde edilen ampirik dağılımlarla yapılan testlerle bulgular doğrulanmıştır. Analitlerin dağılımlarının çarpıklık ve basıklık katsayıları gibi tanımlayıcı istatistikleri kullanılarak MA kontrol grafiği Ortalama Çalışma Uzunluğu (ARL) performanslarının tasarımcılar tarafından tahmin edilmesine yönelik bir regresyon modeli oluşturulmuştur. Bunların yanı sıra, üretim ve hizmet sektörlerinde kalite kontrol çalışmalarında kullanılan sıfır-durumu ve kararlı-durum performansları, farklı parametrelere sahip MA ve EWMA kontrol grafikleri için hesaplanmış ve bu kapsamda süreçteki sapmayı en kısa sürede tespit edebilecek yöntem ve parametreler araştırılmıştır. Gerçek hayatta karşılaşılabilecek durumlardan bir tanesi olan, sıfır-durumu için tasarlanmış bir kontrol grafiğinin kararlı-durum şartlarındaki performans değişimi de incelenmiştir. Yapılan çalışmalarla tıbbi laboratuvarlardaki uygulayıcılara yönelik kontrol grafiği yöntem ve tasarım önerilerinde bulunulmuş ve bu kapsamda PBRTQC yöntemlerinin tasarımının kolaylaştırılması ile uygulamaların yaygınlaştırılması amaçlanmıştır. Tıbbi laboratuvarlarda PBRTQC kurulması ve uygulanmasına yönelik olarak önerilen çalışma adımları maddeler halinde verilmiş ve gelecek çalışmalara ilişkin önerilerde bulunulmuştur.tr_TR
dc.contributor.departmentEndüstri Mühendisliğitr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR
dc.embargo.lift2024-10-14T12:53:19Z
dc.fundingYoktr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster