Show simple item record

dc.contributor.advisorTuncay, Ergün
dc.contributor.authorŞahiner, Nuryıldız
dc.date.accessioned2024-10-04T10:23:53Z
dc.date.issued2024
dc.date.submitted2024-09-03
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11655/35803
dc.description.abstractOne of the factors that causes significant changes in the physical and mechanical properties of rocks is high temperature. This effect results in permanent damage to the rocks, leading to their deterioration and consequently a reduction in their strength. During a fire, temperatures can reach very high values over time. Experiments conducted considering the post-fire condition are typically performed on samples that are first heated and then cooled, evaluating the effects of temperature. However, studies investigating the temperature-dependent physical and mechanical properties of certain rock types used solely as building stones in our country are quite limited. This study aims to assess the changes in physical and strength properties and long-term durability of ignimbrites used as building stones when exposed to high temperatures, and to determine the threshold stress values of crack progression stages. For this purpose, ignimbrite samples with different colors and textures produced as building stones in the Cappadocia Region (7 different ignimbrite building stones) were collected. These samples were subjected to various temperatures ranging from room temperature (without any thermal effect) up to 1000°C and then slowly cooled to room temperature. The physical and mechanical properties of all samples were determined and evaluated. During the strength tests, the Acoustic Emission (AE) technique was used to determine the threshold stress values associated with crack progression stages due to stress increase. Additionally, Scanning Electron Microscope (SEM) examinations were conducted on selected ignimbrite samples to observe mineral changes and crack development related to temperature. According to the results obtained from the study, although there were minor fluctuations, the unit weight decreased with increasing temperature, while the specific gravity did not show significant changes with temperature. Specifically, at 800°C, the uniaxial compressive strength of each sample decreased compared to 600°C, but increased again at 1000°C. The elastic modulus values obtained from the stress-strain curves were found to be consistent with the behaviors observed in the uniaxial compressive strength tests. The changes in the initial crack initiation and crack coalescence threshold stress levels with temperature, determined using the Acoustic Emission technique, were found to be parallel to the changes in UCS values, with these levels being approximately 18% and 55% of the UCS values, respectively. SEM images revealed that at 1000°C, there was no change in the minerals of the samples, but melting in the ash matrix occurred, which is thought to affect the rock's strength indirectly by causing weakening. At 800°C, crack development was observed, while at 1000°C, cracks deepened and spalling occurred in the ash matrix.tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherFen Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectIsıl etki, İgnimbirit, Çatlak Gelişimi, Yapı Taşı, Sıcaklıktr_TR
dc.titleYÜKSEK SICAKLIĞIN YAPI MALZEMESİ OLARAK KULLANILAN İGNİMBİRİTLERİN FİZİKSEL VE MEKANİK ÖZELLİKLERİNE ETKİSİtr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/masterThesistr_TR
dc.description.ozetKayaların fiziksel ve mekanik özelliklerinde önemli düzeyde değişime neden olan faktörlerden biri de yüksek sıcaklıktır. Bu etki kayalar üzerinde kalıcı hasarlar oluşturmakta ve kayaların bozunmasına, dolayısıyla dayanımlarının azalmasına neden olmaktadır. Özellikle yangın sırasında sıcaklıklar zamana bağlı olarak çok yüksek değerlere ulaşabilmektedir. Yangın sonrası durum dikkate alınarak yapılan deneyler, genellikle önce ısıtılıp sonra soğutulmuş örnekler üzerinde yapılır ve sıcaklığın etkilerini değerlendirir. Ancak, ülkemizde sadece yapı taşı olarak kullanılan bazı kaya türlerinin sıcaklıkla değişen fiziksel ve mekanik özelliklerini inceleyen çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada, yapı taşı olarak kullanılan ignimbiritlerin yüksek sıcaklığa maruz kalmaları durumunda fiziksel ve dayanım özelliklerindeki değişimler ile uzun süreli duraylılığına yönelik değerlendirmelere gidebilmek için çatlak ilerlemesi aşamaları eşik gerilme değerlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, Kapadokya Bölgesi’nde yapı taşı olarak üretilen farklı renk ve dokuya sahip blok ignimbirit örnekleri (7 farklı ignimbirit yapı taşı) alınarak, bu örnekler üzerinde (ısıl etkiye maruz kalmamış) oda sıcaklığından 1000°C’ye kadar farklı sıcaklıklara, maruz bırakıldıktan sonra yavaş bir şekilde oda sıcaklığına kadar soğutulmuştur. Tüm örneklerin fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Dayanım deneyleri sırasında Akustik Emisyon (AE) tekniğinden de yararlanılarak gerilme artışına bağlı olarak çatlak ilerleme aşamalarının eşik gerilme değerlerinin de belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunlara ek olarak, seçilen ignimbirit örneklerinde sıcaklığa bağlı olarak mineral değişimi ve çatlak gelişimini gözlemlemek amacıyla Taramalı Elektron Mikroskobunda (SEM) incelemeler yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre; sıcaklık arttıkça küçük dalgalanmalar olsa da birim hacim ağırlığı azalmış olup, özgül ağırlık sıcaklıkla belirgin bir değişim göstermemiştir. Özellikle 800°C’de her örnek için tek eksenli sıkışma dayanımı 600°C’ye kıyasla azalmış ve 1000°C’de tekrar artış göstermiştir. Gerilme-birim deformasyon eğrilerinden elde edilen elastik modül değerleri, tek eksenli sıkışma dayanımı testlerinde gözlemlenen davranışlarla uyumlu bulunmuştur. Akustik Emisyon tekniğinden yararlanılarak belirlenen ilksel çatlak başlangıcı ve çatlak birleşimi eşik gerilme seviyelerinin sıcaklıkla değişiminin UCS değerlerinin değişimine paralel ve bu seviyelerin sırasıyla UCS değerlerinin yaklaşık %18’i ve %55’si civarında olduğu tespit edilmiştir. Taramalı Elektron Mikroskobundan elde edilen görüntüler değerlendirildiğinde 1000°C’de örneklerin minerallerinde bir değişiklik olmazken kül matriksinde ergimelerin olduğu, bu ergimelerin kaynaklanmaya neden olarak dolaylı yoldan kayacın dayanımını etkilediği düşünülmektedir. 800°C’de çatlak gelişimi görülürken 1000°C’de çatlakların daha derinleştiği ve kül matriksinde kabuklanmalar meydana geldiği görülmüştür.tr_TR
dc.contributor.departmentJeoloji Mühendisliğitr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR
dc.embargo.lift2024-10-04T10:23:53Z
dc.fundingYoktr_TR


Files in this item

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record