dc.contributor.advisor | Uçanok, Zehra | |
dc.contributor.author | Yüceol Akşit, Gülpembe | |
dc.date.accessioned | 2024-09-03T07:01:05Z | |
dc.date.issued | 2024 | |
dc.date.submitted | 2024-06-11 | |
dc.identifier.citation | YÜCEOL AKŞİT, Gülpembe. Reaktif ve Proaktif Anne Duyarlılığı ile Olumlu Sosyal Davranışlar Arasındaki İlişkileri Açıklayan Faktörlerin İncelenmesi, Doktora Tezi, Ankara, 2024. | tr_TR |
dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11655/35653 | |
dc.description.abstract | The main aim of the study is to examine the factors (related to both the mother and the child) that explain
the reactive and proactive sensitivity tendencies of mothers with preschool-aged children. Additionally, the
study aims to assess the relationships between reactive and proactive maternal sensitivity and the child's
prosocial behavior within the framework of mediation and moderation effects. Specifically, the mediating
role of the child's emotion understanding skills and the moderating roles of the child's gender and
temperament. In line with the study's objectives, the Reactive and Proactive Maternal Sensitivity Scale,
based on maternal reports, was first developed and its psychometric properties were tested in a preliminary
study.
The preliminary study was conducted with 292 mothers (M= 35.13, SD = 4.70) with children aged between
3 and 6 years. The results of the preliminary study revealed that the Reactive and Proactive Maternal
Sensitivity Scale, consisting of 16 items and 2 sub-dimensions, has valid and reliable psychometric
properties. A total of 280 mothers (M = 34.18, SD = 4.88) and their children (M = 55.26, SD = 10.57, 54.6%
girls) participated in the main study. All measurements were evaluated by using self-report obtained from
mothers. Only child’s emotional understanding was evaluated by using a task that implemented by
researcher. The findings showed number of children, mother's autonomous self-construal, mother's interest
and curiosity in mental states, and child's social temperament positively predicted reactive sensitivity. On
the other hand, number of children, mother's relational self-construal, mother's certainty about mental states, interest and curiosity in mental states, and child's emotional temperament positively predicted proactive
sensitivity, whereas mother's educational level and autonomous self-construal negatively predicted it. The
mother's reactive and proactive sensitivity directly predicted helping and comforting. Sensitivity tendencies
did not predict sharing directly, but indirectly through the child's emotions understanding. The child's
tendency to exhibit higher levels of active or social temperament moderated the effect of reactive sensitivity on prosocial behaviors, while the tendency to display higher levels of emotional temperament moderated the influence of proactive sensitivity on prosocial behaviors. Finally, reactive sensitivity for girls and proactive sensitivity for boys were associated with an increase in prosocial behaviors. | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Anne duyarlılığı | tr_TR |
dc.subject | Reaktif ve proaktif eğilimler | tr_TR |
dc.subject | Kültürel benlik kurgusu | tr_TR |
dc.subject | Zihinselleştirme | tr_TR |
dc.subject | Duygu anlama | tr_TR |
dc.subject | Olumlu sosyal davranış | tr_TR |
dc.subject | Mizaç | tr_TR |
dc.subject | Cinsiyet | tr_TR |
dc.subject | Erken çocukluk dönemi | tr_TR |
dc.subject.lcsh | Psikoloji | tr_TR |
dc.title | Reaktif ve Proaktif Anne Duyarlılığı İle Olumlu Sosyal Davranışlar Arasındaki İlişkileri Açıklayan Faktörlerin İncelenmesi | tr_TR |
dc.title.alternative | The Investigation of the Factors That Explain The Relationship Between Reactive and Proactive Maternal Sensitivity and Prosocial Behaviors | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | Araştırmanın temel amacı, okul öncesi dönemde çocuğa sahip annelerin reaktif ve proaktif duyarlılık
eğilimlerini açıklayan faktörleri (anneye ve çocuğa ait) incelemek; bunun yanı sıra reaktif ve proaktif anne
duyarlılığı ile çocuğun olumlu sosyal davranış türleri arasındaki ilişkileri aracı ve düzenleyici etkiler
çerçevesinde değerlendirmektir. Bu kapsamda çocuğun duygu anlama becerisinin aracı rolü; çocuğun
cinsiyeti ve mizacının düzenleyici rolü araştırılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda ilk olarak, ön
çalışma kapsamında anne bildiirmine dayalı Reaktif ve Proaktif Anne Duyarlılığı Ölçeği geliştirilmiş ve
psikometrik özellikleri sınanmıştır.
Ön çalışma, 3 ile 6 yaş aralığında çocuğu olan 292 anne (Ort.yaş = 35.13, S = 4.70) ile yürütülmüştür. Elde edilen bulgular, Reaktif ve Proaktif Anne Duyarlılığı Ölçeğinin 16 madde ve 2 alt boyuttan oluştuğunu;
geçerli ve güvenilir psikometrik özelliklere sahip olduğunu ortaya koymuştur. Ana çalışmanın örneklemini
280 anne (Ort.yaş = 34.18, S = 4.88) ve çocuğu (Ort.yaş = 55.26 ay, S = 10.57, %54.6’sı kız) oluşturmuştur.
Tüm ölçümler annelerden alınan öz bildirimler kullanılarak değerlendirildi. Yalnızca çocuğun duygu
anlama becerisi araştırmacı tarafından uygulanan bir görev kullanılarak değerlendirilmiştir. Ana çalışmanın
bulguları, ailedeki çocuk sayısının, annenin özerk benlik kurgusunun, zihinsel durumlara ilgi ve merakının
ve çocuğun sosyal mizacının reaktif duyarlılığı pozitif yönde yordadığını göstermiştir. Buna karşın, ailedeki
çocuk sayısı, annenin ilişkisel benlik kurgusu, zihinsel durumlar hakkındaki kesinliği, zihinsel durumlara
ilgi ve merakı ve çocuğun duygusal mizacı proaktif duyarlılığı pozitif yönde, annenin eğitim düzeyi ve
özerk benlik kurgusu ise negatif yönde yordamıştır. Elde edilen bulgulara göre, annenin reaktif ve proaktif
duyarlılık eğilimleri yardım etme ve rahatlatmayı doğrudan yordamıştır. Ancak annenin reaktif ve proaktif
duyarlılık eğilimleri, paylaşma davranışını çocuğun duygu anlama becerisi üzerinden dolaylı olarak
yordamıştır. Ayrıca çocuğun mizacı ve cinsiyeti, reaktif ve proaktif anne duyarlılığı ile çocuğun olumlu
sosyal davranışları arasındaki ilişkide düzenleyici rol oynamıştır. Elde edilen bulgulara göre, çocuğun
hareketli ya da sosyal mizaç özelliğini daha fazla sergilemesi reaktif duyarlılığın; duygusal mizaç özelliğini
daha fazla sergilemesi ise proaktif duyarlılığın olumlu sosyal davranışlar üzerindeki etkisini düzenlemiştir.
Son olarak, kız çocukları için sergilenen reaktif duyarlılık eğilimleri, erkek çocuklar için sergilenen proaktif
duyarlılık eğilimleri olumlu sosyal davranışları artırmıştır. | tr_TR |
dc.contributor.department | Psikoloji | tr_TR |
dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
dc.embargo.lift | 2024-09-03T07:01:05Z | |
dc.funding | Yok | tr_TR |