Show simple item record

dc.contributor.advisorBayraktar Erten, Nesrin
dc.contributor.authorBayazıt, Zeynep Zeliha
dc.date.accessioned2018-10-01T07:05:36Z
dc.date.available2018-10-01T07:05:36Z
dc.date.issued2018-06-08
dc.date.submitted2018-05-30
dc.identifier.citationBAYAZIT, Zeynep Zeliha. Türkçe Konuşma Dilinde Duygusal Prozodi ve Sözel Bileşenlerin İncelenmesine Yönelik Nörodilbilimsel Bir İnceleme, Doktora Tezi, Ankara, 2018.tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/5004
dc.description.abstractEmotional prosody which is one of the communicative elements of prosody and transfering emotions to spoken language, has a key role implication of timbre component, mood sense, and prosodic content. For this reason, it serves a highly important functions for sense, the meaning to be reflected, and ability to provide effective coomunication. Due to its crucial role in verbal communication, it has a critical relationship within many disciplines such as linguistics, medicine, computer sciences, etc. Thus the knowledge of how the prosody sequence works in the brain will contribute to both language development and foreign language teaching as well as clinical evaluation of individuals with verbal communication difficulty. From this point of view, the current study takes an interdisciplinear perspective to address the investigation of brain localization of emotional prosody and verbal compenents of spoken Turkish. In accordance with this purpose, the fNIRS technique was used. fNIRS has recently become popular as an emerging optical imaging technique for studying human brain function. However, it is still not widespread compared to other neuroimaging techniques. This study was conducted on both 20 healthy native speakers of Turkish and English. Emotional prosody production and auditory stimulus tasks were performed to determine the brain localization of emotional prosody and verbal components of the Turkish spoken language. Participants were recorded by using fNIRS while performing emotional prosody production and auditory stimulus tasks to measure the brain activation. Our resuIts showed superior temporal gyrus, middle temporal gyrus, which includes primary and secondary auditory cortex, and superior temporal cortex, which comprises of temporal sulcus, were strongly activated by prosodies irrespective of emotional valence. Our findings also demonstrated left inferior frontal gyrus which comprises of pars triangularis; (Broadmann Area 45) and the frontal eye field (Broadmann Area 8) were significantly activated for happy, angry, and fearful prosodies in spoken Turkish. This study, which takes a leading part both in terms of methodology and neurolinguistics in Turkish literature, reveals that the emotional prosody of spoken Turkish is totally related to the language system and it is processed bileterally in the cerebral hemispheres.tr_TR
dc.description.sponsorshipTÜBİTAK 1649B031304128 VE 1059B141600335tr_TR
dc.description.tableofcontentsİÇİNDEKİLER Sayfa KABUL VE ONAY.............................................................................................................i BİLDİRİM..........................................................................................................................ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ..............................................iv ETİK BEYAN....................................................................................................................v TEŞEKKÜR.....................................................................................................................vi ÖZET..............................................................................................................................vii ABSTRACT.....................................................................................................................ix İÇİNDEKİLER .................................................................................................................xi TABLOLAR DİZİNİ .......................................................................................................xiv ŞEKİLLER DİZİNİ..........................................................................................................xv GİRİŞ................................................................................................................................1 1. BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE ..............................................................................8 1.1. Nörodilbilim ve Çalışma Alanları ...................................................................8 2.1.1. Nörodilbilim ve Türk Dili ........................................................................10 1.2. Beyin ve Dil....................................................................................................12 1.2.1. Beynin Yapısı ........................................................................................12 1.2.2. Dilin Beyindeki Yerleşimi.......................................................................22 1.2.2.1. Sol Yarımküre ve Dil Fonksiyonları....................................................26 1.2.2.2. Sağ Yarımküre ve Dil Fonksiyonları...................................................28 1.2.3. Dilin Bileşenleri ve Beyindeki İşlemlenmesi..........................................29 1.2.3.1.Sesbilimsel Bileşen..............................................................................30 1.2.3.2. Sözdizimsel Bileşen ...........................................................................31 1.2.3.3. Anlambilimsel Bileşen ........................................................................32 1.2.4. Dil Sisteminin İşlemleme Süreci............................................................33 1.3. Prozodi...........................................................................................................36 1.3.1. Türk Dilinin Prozodik Özellikleri ............................................................39 1.3.2. Prozodinin Beyindeki İşlemlenişi...........................................................41 1.3.3. Prozodinin İletişimsel Boyutları.............................................................45 1.3.3.1. Gramatik (Entrensek, Linguistik) Prozodi ..........................................45 1.3.3.2. Şivesel ve İdyosenkratik Prozodi .......................................................46 xii 1.3.3.3. Pragmatik (Entellektüel) Prozodi........................................................46 1.3.3.4. Duygusal (Emosyonel) Prozodi..........................................................46 1.4. Nörogörüntüleme Yöntemi...........................................................................48 1.4.1. Fonksiyonel Yakın Kızılötesi İşaretleme (fNIRS)..................................48 1.4.2. fNIRS Çalışma Prensibi ........................................................................51 2. BÖLÜM: YÖNTEM ...................................................................................................52 2.1. Çalışma Grubu...............................................................................................53 2.2. Duygusal Prozodi Üretiminde Kullanılan Stimuli ve Değerlendirme...............................................................................................53 2.3. Duygusal Prozodi Tanımada Kullanılan İşitsel Stimuli ve Değerlendirme...............................................................................................54 2.4. fNIRS ve Uygulama Prosedürü....................................................................56 2.5. fNIRS Verilerinin Kaydı .................................................................................58 2.6. Verilerin İşlenmesi ........................................................................................61 2.7. Verilerin İstatistiksel Analizi ........................................................................62 2.8. fNIRS Dalga Formlarının Görselleştirilmesi...............................................63 3. BÖLÜM: BULGULAR................................................................................................64 3.1. Duygusal Prozodi Üretimi Deney Koşullarının Temel Etkisi....................65 3.1.2. Çift Yönlü Karşılaştırmaların İzlenmesi.................................................68 3.1.2.1.Türkçe Anadili Konuşurları> Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenler Karşılaştırması.................................................................................................68 3.1.2.2. Prozodi> Sessiz Ortam Karşılaştırması.............................................69 3.1.2.3. Pozitif Prozodi> Negatif Prozodi Karşılaştırması...............................71 3.1.2.4. Mutlu Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................72 3.1.2.5. Kızgın Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................73 3.1.2.6. Korku Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................73 3.2. İşitsel Uyaran Deney Koşullarının Temel Etkisi ........................................74 3.2.1. Çift Yönlü Karşılaştırmaların İzlenmesi.................................................77 3.2.1.1. Türkçe Anadili Konuşurları> Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenenler Karşılaştırması..............................................................................77 xiii 3.2.2.2. Prozodi> sessiz ortam karşılaştırması...............................................78 3.2.2.3. Duygusal Prozodi> Nötr Prozodi Karşılaştırması ..............................80 3.2.2.4. Pozitif Prozodi> Negatif Prozodi Karşılaştırması...............................81 3.2.2.5. Mutlu Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................82 3.2.2.6. Kızgın Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................82 3.2.2.7. Korku Duygu Durum Prozodisi> Nötr Prozodi Karşılaştırması.................................................................................................83 SONUÇ VE TARTIŞMA.................................................................................................83 KAYNAKÇA...................................................................................................................89 EKLER .........................................................................................................................107 EK 1. Orijinallik Raporu………………………………………………………………106 EK 2. Etik Kurul Formu....................................................................................1077 EK 3. Katılımcı Bilgilendirme Formu..............................................................1132 EK 4. Aydınlatılmış Gönüllü Formu................................................................1165 EK 5. Duygusal Prozodi Üretiminde Kullanılan Stimuli ve Değerlendirme........................................................................................1176 EK 6. İşitsel uyaran deney koşullarında Kullanılan Stimuli ve Değerlendirme........................................................................................1187 EK 7. Katılımcı Değerlendirme Ölçeği............................................................1198tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherSosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/restrictedAccesstr_TR
dc.subjectTürkçe Duygusal Prozoditr_TR
dc.subjectBeyin lokalizasyonu
dc.subjectNörodilbilim
dc.subjectfNIRS
dc.titleTürkçe Konuşma Dilinde Duygusal Prozodi Ve Sözel Birleşenlerin İncelenmesine Yönelik Nörodilbilimsel Bir İncelemetr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetProzodinin iletişimsel boyutlarından biri olan ve duyguların konuşmaya aktarılmasını ifade eden duygusal prozodi ses rengi bileşeni, duygu durumu ve prozodik anlamın sezdirilmesinde anahtar rol oynamaktadır. Bu anlamda sözlü dilin etkili bir şekilde kullanılması, konuşmada yansıtılmak istenen anlamın yapılandırılması ve doğru iletişimin sağlanabilmesi açısından bu dizge oldukça önemli bir işlev üstlenmektedir. Sözlü iletişimdeki kritik rolü nedeniyle dilbilim, tıp, bilgisayar bilimleri vb. gibi pek çok disiplinle ilişkili olan duygusal prozodi dizgesinin beyindeki işleyişinin bilinmesi hem dil gelişimi hem yabancı dil öğretimi hem de sözlü iletişim güçlüğü yaşayan bireylerin klinik değerlendirmesinde uygun yaklaşımların belirlenmesine katkı sağlayacaktır. Bu düşünceden hareketle, Türkçe konuşma dilinde duygusal prozodi ve sözel bileşenlerin beyindeki lokalizasyonunun belirlenmesine yönelik yapılan bu disiplinler arası çalışmada, son zamanlarda dikkat çekmeye başlayan ancak kullanımı henüz yaygınlaşmamış bir beyin görüntüleme yöntemi olan fNIRS (Functional Near Infrared Spectroscopy) tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmaya 20 Türkçe ve 20 İngilizce anadili konuşuru sağlıklı birey katılmıştır. Türkçe konuşma dilinde duygusal prozodinin beyindeki lokalizasyonu belirlemek amacıyla katılımcılara duygusal prozodi üretim ve işitsel uyaranlar testi uygulanmıştır. Eş zamanlı olarak da beyinde oluşan aktivasyonu ölçmek için fNIRS kaydı alınmıştır. Çalışmamızda elde edilen bulgular, duygusal değerliliğe bakılmaksızın Türkçede konuşma prozodisinin üst temporal girus, primer ve sekonder işitme korteksinin uzandığı orta temporal girus ve temporal sulkusu kapsayan üst temporal kortekste kodlandığını göstermiştir. Ayrıca bulgularımız mutlu, korku ve sinirli duygu durumlarını yansıtan Türkçe konuşma prozodisinin sol inferior frontal girusta yer alan pars triangularis (Broadmann Alanı 45) ve frontal göz alanlarında (Broadmann Alanı 8) yüksek aktivasyon göstermiştir. Gerek yöntemsel açıdan gerekse nörodilbilimsel açıdan Türkçeye ilişkin literatürde öncü araştırmalardan biri olma niteliği taşıyan bu çalışma, Türkçe konuşma dilinde duygusal prozodinin dil sisteminin bütünüyle ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca verilerimiz Türkçe konuşma dilinde duygusal prozodinin beynin her iki yarım küresinde de çift yönlü olarak işlemlendiğini göstermiştir.tr_TR
dc.contributor.departmentTürk Dili ve Edebiyatıtr_TR


Files in this item

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record