| dc.contributor.advisor | Özcebe, Lütfiye Hilal | |
| dc.contributor.advisor | Arıcı, Mustafa | |
| dc.contributor.author | Shayan, Nasar Ahmad | |
| dc.date.accessioned | 2018-01-22T13:29:58Z | |
| dc.date.available | 2018-01-22T13:29:58Z | |
| dc.date.issued | 2018-01-19 | |
| dc.date.submitted | 2017-12-21 | |
| dc.identifier.citation | VANCOVER | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/4210 | |
| dc.description.abstract | Health literacy (HL) is inadequate for most of chronic kidney patients. The level of HL may help to improve disease management, thus QOL. In this study, the impact of diabetes mellitus on HL and QOL indices was investigated in hemodialysis patients. In this descriptive study, in 14 different (4 public, 10 private) dialysis centers data we collected through face-to-face interviews from 223 cases (91 women and 132 men) with diabetes and 223 (91 women and 132 men) without diabetes. Test of Functional Health Literacy in Adult (TOFHLA) was used to assess HL and SF-36 to assess QOL. Adequate level of HL was found only in 5.4% of diabetic patients and 17.5% of non-diabetic cases (P <0.001). Higher HL levels were observed in patients with advanced age, higher degrees of education, in males and non-diabetics. The QOL scores of non-diabetic patients were higher than diabetics in all categories. The levels of QOL showed differences according to the level of HL in diabetic and non-diabetics. Among patients with inadequate HL, non-diabetics have statistically higher QOL scores than diabetics in physical functioning, energy, general health status, and mental health status categories. Among patients with limited HL, QOL in non-diabetics is higher in terms of general health dimensions. In patients with adequate HL no difference has been found in the QOL scores among diabetic and non- diabetic patients. This is the first study that has investigated the relationship between health literacy and quality of life of diabetic and non-diabetic hemodialysis patients. It has been found that health literacy influences some quality of life parameters. There is an urgent need for improving HL in diabetic and non-diabetic patients with chronic kidney disease. | en |
| dc.description.tableofcontents | ONAY SAYFASI iii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv
ETİK BEYAN v
TEŞEKKÜR vi
ÖZET vii
ABSTRACT viii
KISALTMALAR ve AÇIKLAMALAR xi
ŞEKİLLER DİZİNİ xiii
TABLOLAR DİZİNİ xiv
1. GİRİŞ ve GEREKÇE 1
2. GENEL BİLGİLER 4
2.1. Kronik Böbrek Hastalığı 4
2.1.1. Kronik Böbrek Hastalığı Tanımı 4
2.1.2. Kronik Böbrek Hastalığı Epidemiyolojisi 8
2.1.3. Diyabet Mellitus ve Kronik Böbrek Hastalıkları 13
2.1.4. Kronik Böbrek Hastalığının İzlenmesi ve Tedavisi 14
2.2. Sağlık Okuryazarlığı (SOY) 16
2.2.1. Okur Yazarlık Kavramının Gelişmesi 16
2.2.2. Sağlık Okuryazarlığı Kavramı 17
2.2.3. Kronik Böbrek Hastalarında Sağlık Okur Yazarlığı 22
2.2.4. Diyabetes Mellitus Hastalarında Sağlık Okur Yazarlığı 23
2.3. Yaşam Kalitesi 24
2.3.1. Yaşam Kalitesi Kavramının Gelişmesi 24
2.3.2. Yaşam Kalitesinin Tanımı 25
2.3.3. Kronik Böbrek Hastalarında Yaşam Kalitesi 29
2.3.4. Diyabetes Mellitusa Bağlı Kronik Böbrek Hastalarında Yaşam Kalitesi 30
2.3.5. Son Dönem Böbrek Hastalarında Yaşam Kalitesi 31
2.4. Türkiye’de Son Dönem Böbrek Hastaları, Diyabetes Mellitus, Yaşam Kalitesi ve Sağlık Okuryazarlığı ile ilgili Durum 32
2.4.1. Türkiye’de Kronik Böbrek Hastalığı Epidemiyolojisi 32
2.4.2. Türkiye’de Diyabetes Mellitus Epidemiyolojisi ve Kronik Böbrek Hastalığına Sahip Olma Durumları 34
2.4.3. Son Dönem Böbrek Hastalarında Yaşam Kalitesi 35
3. GEREÇ ve YÖNTEM 36
3.1. Araştırmanın Tipi 36
3.2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi 36
3.3. Katılımcıları Dâhil Etme Kriterleri 37
3.4. Araştırma Soruları 37
3.5. Araştırmanın Değişkenleri 38
3.5.1. Tanımlanan Değişkenler 38
3.5.2. Tanımlayan Değişkenler 38
3.6. Veri Toplama Aşaması 38
3.6.1. Veri Toplama Aracının Oluşturulması 38
3.6.2. Veri Toplama Süreci 39
3.7. Araştırma Sırasında Kullanılan Ölçekler, Gruplandırmalar 42
3.7.1. Kısa Form 36: SF-36 42
3.7.2. Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi 43
3.8. Verilerin İstatistiksel Analizi ve Değerlendirilmesi 47
3.9. Etik Konular 48
4. BULGULAR 49
4.1. Sosyodemografik Özellikler 49
4.2. Sağlıkla İlgili Davranışlar ve Sağlık Durumları 54
4.3. Kronik Böbrek Hastalığı Öyküsü 56
4.4. Sağlık Okuryazarlığı 70
4.5. Yaşam Kalitesi 76
4.6. Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki 100
4.7. Lojistik Regresyon Modelleme 105
4.7.1. Fiziksel Sağlık Boyutu (FBÖ) Yaşam Kalitesi Lojistik Regresyon Modelleri 105
4.7.2. Zihinsel Sağlık Boyutu (ZBÖ) Yaşam Kalitesi Lojistik Regresyon Modelleri 106
4.8. Korelasyon Sonuçları 107
5. TARTIŞMA 109
5.1. Sosyo-Demografik Özellikler 109
5.2. Biyokimya Sonuçları 112
5.3. Sağlık Okuryazarlığı 116
5.4. Yaşam Kalitesi 118
5.5. Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki 128
5.6. Fiziksel Sağlık Boyutu Lojistik Regresyon Modellemesi 129
5.7. Zihinsel Sağlık Boyutu Lojistik Regresyon Modellemesi 131
5.8. Korelasyon Sonuçları 131
6. SINIRLILIKLAR 133
7. SONUÇLAR 134
8. ÖNERİLER 136
9. KAYNAKLAR 138
10. EKLER
EK-1. Hacettepe Üniversitesi Etik Onay Formu
EK-2. Anket Formu
EK-3. Sağlık Bakanlığı İzin Formları
11. ÖZGEÇMİŞ | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sağlık Bilimleri Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Hemodiyaliz | tr_TR |
| dc.subject | Sağlık Okuryazarlığı | tr_TR |
| dc.subject | Yaşam Kalitesi | tr_TR |
| dc.subject | Diyabetes Mellitus | tr_TR |
| dc.title | Diyabetli Olan ve Olmayan Hemodiyaliz Hastalarının Sağlık Okuryazarlığı ve Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Kronik böbrek hastalarının çoğunda sağlık okuryazarlığının (SOY) yeterli olma durumu bilinmemektedir. SOY’nın yeterliliği ise tedavi sürecini iyileştirerek yaşam kalitesine olumlu katkıda bulunabilir. Bu çalışmada, diyabetes melllitus (DM) olan ve olmayan hemodiyaliz vakalarında SOY düzeyinin yaşam kalitesiyle olan ilişkisi araştırılmıştır. Bu tanımlayıcı çalışmada veriler, 14 farklı (4 kamu, 10 özel) diyaliz merkezinde diyabeti olan 223 vaka (91 kadın ve 132 erkek) ve diyabeti olmayan 223 (91 kadın ve 132 erkek) vaka ile yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. SOY için “Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi (TOFHLA)]” ve yaşam kalitesi değerlendirmesi için SF-36 ölçeği kullanılmıştır. SOY, DM olan vakaların yalnız %5,4’ünde, DM olmayan vakaların ise %17,5’inde yeterli düzeyde bulunmuştur (p<0,001). SOY düzeyi ileri yaş gruplarında, öğrenim düzeyi yüksek olanlarda, erkeklerde ve DM olmayanlarda daha yüksektir. DM olmayan vakalar, diyabetiklere göre yaşam kalitesinin her alanında daha yüksek puan almışlardır. DM olan ve olmayan vakaların, SOY düzeyine göre yaşam kalitelerinin düzeyi farklı bulunmuştur. Yetersiz SOY düzeyine sahip vakalar arasında diyabeti olmayan vakaların fiziksel işlevsellik, enerji, genel sağlık durumu, zihinsel sağlık durumu boyutlarında yaşam kalitesi düzeyleri istatistiksel olarak daha yüksektir. Sınırlı SOY düzey sahip vakalar arasında diyabeti olmayan vakaların yaşam kalitesi genel sağlık durumu alt boyutu daha yüksektir. Yeterli SOY düzeyine sahip diyabetik ve diyabet olmayan vakaların, yaşam kaliteleri birbirlerine benzer düzeyde bulunmuştur. DM olan ve olmayan vakaların SOY ve yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin Türkiye’de ilk defa araştırıldığı bu çalışmada, sağlık okuryazarlığının bazı yaşam kalitesi parametrelerini etkilediği bulunmuştur. DM olan ve olmayan kronik böbrek hastalarının SOY düzeyini artıracak girişimlere gereksinimi olduğu görülmektedir. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Halk Sağlığı | tr_TR |
