| dc.contributor.advisor | Küçükkaraca, Nilgün | |
| dc.contributor.author | Ademhan Tunaç, Çiğdem | |
| dc.date.accessioned | 2018-01-11T07:40:21Z | |
| dc.date.available | 2018-01-11T07:40:21Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.date.submitted | 2017-12-14 | |
| dc.identifier.citation | ADEMHAN TUNAÇ, Çiğdem. Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Şehit Eşlerinin Yaşam Deneyimleri, Doktora Tezi, Ankara, 2018 | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/4152 | |
| dc.description.abstract | This study was conducted to understand the experiences of fallen soldier’s wives and how these experiences are shaped in the context of gender. In the research, experiences about spousal bereavement, being lone women, the privileges, and oppression of being fallen soldier’s wife, benefits and services were scrutinized. The research methodology is feminist qualitative research. Within the research, semi-structured in-depth interviews were conducted with 21 wives of the fallen soldiers who had been felt counter terrorism operations or terrorist actions during military duty. The data that was created with wives of fallen soldier in the interviews, were thematically analyzed using MAXQDA 12 Analytics Pro software. The analyses indicated that Turkey’s patriarchal militarist gender regime placed wives of fallen soldiers into a social position based on the socially constructed martyrdom concept and this position shaped both their world of meaning and life experiences. This social position includes experiences of dignity, liberation, power, and privilege as well as experiences of discrimination, restriction, and oppression arising from societal norms, stereotypes, prejudices. Within this study, moving from the concept of disenfranchised grief, concept of “disenfranchised recovery” has been developed to explain that the wives of fallen soldiers steps for back to normal life after their loss have been disenfranchised by the society. The results of this study point out that a need for change in organization and planning of policy and programs, legislation, social welfare services for wives of fallen soldiers and, education and practice of social work. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | KABUL VE ONAY i
BİLDİRİM ii
YAYIMLAMA VE FİKRÎ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii
ETİK BEYAN iv
TEŞEKKÜR v
ÖZET vii
ABSTRACT viii
İÇİNDEKİLER ix
TABLOLAR DİZİNİ xvi
ŞEKİLLER DİZİNİ xvii
BİRİNCİ BÖLÜM: GİRİŞ 1
1.1. ARAŞTIRMANIN SORUNU 2
1.2. ARAŞTIRMANIN AMACI 4
1.3. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ 5
İKİNCİ BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE 6
2.1. TOPLUMSAL CİNSİYET 7
2.1.1. Toplumsal Cinsiyet Kavramı 7
2.1.2. Toplumsal Cinsiyet Rejimi 14
2.2. ŞEHİT EŞLERİ NEREDE? 18
2.2.1. Şehitlik ve Şehit Eşleri 18
2.2.1.1. Şehitlik 18
2.2.1.2. Ataerkil/Militarist Toplumsal Cinsiyet Rejimlerinde Şehit Eşleri 20
2.2.2. Eş Kaybı ve Şehit Eşleri 30
2.2.2.1. Kavramsal Çerçeve: Kayıp, Yas ve Matem 30
2.2.2.2. Kayıp ve Yas Kuramlarına Eleştirel Bakış: Sosyal Kültürel ve Politik Etkenler 31
2.2.2.3. Şehit Eşleri İçin Eş Kaybı 36
2.2.3. Sosyal Politika ve Şehit Eşleri 53
2.2.3.1. Mevzuat ve Uygulamada Şehitlik 53
2.2.3.2. Şehit Eşlerine Sağlanan Haklar 54
2.2.3.3. Şehit Eşlerine Sunulan Hizmetler 55
2.2.3.4. Şehit Eşlerine Yönelik Sosyal Politikaya Feminist Bakış 56
2.3. ŞEHİT EŞLERİ İÇİN “ADİL” BİR DÜNYAYA DOĞRU: FEMİNİST SOSYAL HİZMET 61
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YÖNTEM 70
3.1. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ 70
3.1.1. Konu Seçimi ve Alana Giriş 70
3.1.2. Feminist Araştırma 71
3.2.3. Nitel Yöntem 78
3.2. VERİLERİN OLUŞTURULMASI 80
3.2.1. Hazırlıklar 80
3.2.2. Katılımcılar 81
3.2.3. Görüşmeler 85
3.3. ANALİZ SÜRECİ 86
3.4. ARAŞTIRMANIN ETİK ÇERÇEVESİ 90
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: ANALİZ 96
4.1. EŞ KAYBININ KARMAŞIKLIĞI 102
4.1.1. Kaybı Karmaşıklaştıran Koşullar 103
4.1.1.1. Kaybın Travmatikliği 104
4.1.1.1.1. Kaybın Aniliği “Ölüme kim hazırlıklı olabilir ki” 105
4.1.1.1.2. Kaybın Şiddeti “Tanınmayacak haldeymiş” 106
4.1.1.1.3. Eş Kaybının Ağırlığı “Dalsız budaksız kalıyorsun orta yerde” 107
4.1.1.1.4. Kayıp ve Annelik “Çocuklara ne söyleyeceğim” 110
4.1.1.2. Kaybın Askerîliği 112
4.1.1.2.1. Kayıp Öncesi Kaygılar “Çocuğun da aynı korkuyu yaşıyor sen de” 112
4.1.1.2.2. Askerî Kültür ve Prosedürler “Şöyle oldu böyle oldu diye anlatılmadı” 114
4.1.1.2.3. Kaybın Gerektirdiği Kararlar “Yas tutma lüksü yok” 116
4.1.1.2.4. Sivil Yaşama Zorunlu Geçiş “Sivil ortamdan çok korktum” 118
4.1.1.2.5. Yarım Kalan Evlilik “Yarım kalmışlık acısı eş kaybını bastırıyor” 120
4.1.1.3. Kaybın Şehitliği 122
4.1.1.3.1. Medya İlgisi “Ağzınıza mikrofon sokuyorlar” 123
4.1.1.3.2. Şehitliğin Anlamı “İki çapulcunun kurşunu” 125
4.1.1.3.3. Bir Mücadele Kaynağı Olarak Aile “El kızı oldum” 126
4.1.2. Karmaşıklığın Getirdiği Mücadeleler 131
4.1.2.1. Zor ve Bitmeyen Yas 131
4.1.2.1.1. Kaybın Acısı “Bu acı geçer mi?” 132
4.1.2.1.2. Sağlığın Bozulması “Sağlığımı kaybettim” 133
4.1.2.1.3. Ölümün İnkârı “Bir gün gelecekmiş gibi geliyor” 134
4.1.2.1.4. Yasla Yaşamak “Onun yası bitmiyor” 138
4.1.2.2. Engellenen Yas 141
4.1.2.2.1. Kalıp Yargılar “Evi var, arabası var, fıstık gibi hayatı var” 141
4.1.2.2.2. İkinci Planda Olma “Sanki eşler acı çekmiyor gibi” 144
4.1.2.3. Engellenen İyileşme 145
4.1.2.3.1. Engellenen Mutluluk “Toplum ağlasın istiyor şehit eşi” 146
4.1.2.3.2. Suçluluk “Ölümünden faydalanmışım gibi” 147
4.1.2.3.3. Toplum Baskısı “Millet ne der” 148
4.1.2.4. Güçlenme 149
4.1.2.4.1. Zorlukların Getirdiği Güç “Ne kadar zorluk o kadar güçtür” 150
4.1.2.4.2. Zorunda Kalmanın Getirdiği Güç “Hayata tutunmak zorundasın” 151
4.1.2.4.3. Yalnızlığın Getirdiği Güç “Ayaklarım üzerinde durdum” 153
4.1.3. Karmaşıklıkla Başa Çıkma Kaynakları 155
4.1.3.1. Bir Başa Çıkma Kaynağı Olarak Aile “Şansım ailemdi” 156
4.1.3.2. Arkadaşlar “Hiç yalnız bırakmadılar” 158
4.1.3.3. Eşle Devam Eden Bağlar “Anısını yaşatıyorum” 159
4.1.3.4. İnanç “Benim yardımcım inanç oldu” 161
4.1.3.5. Profesyonel/Medikal Yardım “İki sene sürdü tedavi” 163
4.1.3.6. Çalışma “İşime verdim kendimi” 164
4.1.3.7. Başa Çıkma ve Annelik “Çocuğum olmasaydı yaşayamazdım” 166
4.1.3.8. Şehitlik “Herkese nasip olmaz” 167
4.2. ATAERKİL TOPLUMDA YALNIZ KADINLIKLA MÜCADELE 171
4.2.1. Mücadele Alanları ve Baskılar 172
4.2.1.1. Erkeksiz Kalma “Her şeyi sen düşünüyorsun” 173
4.2.1.2. Anneliğin Ağırlığı “Omuzlarımda tonlarca ağırlık var” 178
4.2.1.3. Dul Olma 183
4.2.1.3.1.Damgalanma “Dul yazılması ağırıma gitti” 183
4.2.1.3.2. Ayrımcılık “Dul kadın dedin mi herkese açık görünüyorsun” 185
4.2.1.3.3. Baskılar “Dul kadın dışarı çıkmaz” 189
4.2.2. Baskılarla Başa Çıkma Stratejileri: Ataerkiyle Pazarlıklar 192
4.2.2.1. Kontrollü Yaşama “Daha kontrollü yaşıyorum” 193
4.2.2.2. Evliymiş Gibi Yapma “Eşim görevde, eşim dışarıda diyorum” 197
4.2.2.3. Erkek Gibi Olma “Bir süre sonra erkek gibi oluyorsun” 199
4.2.2.4. Özgürlük Alanı Oluşturma 201
4.2.2.4.1. Aileyle Birlikte Yaşama “Ailem başımda olursa daha kolay” 201
4.2.2.4.2. Taşınma “Birazcık yaşadığınız yerle ilgili” 202
4.2.2.4.3. Araba Kullanma “Hemen ehliyete yazıldım” 204
4.2.2.5. Baskıları Görmezden Gelme “Kimseyi umursamıyorum” 205
4.3. YAŞAMI ŞEKİLLENDİREN PAZARLIKLAR 207
4.3.1. Pazarlığa Konu Ayrıcalıklar 209
4.3.1.1. Haklar “Kimseye yük olmuyorsun” 209
4.3.1.2. Hizmet ve Kolaylıklar “Hayatımı kolaylaştıracak birçok şey oldu” 212
4.3.1.3. Devlet Desteği ve Koruması “Zırh gibi bir şey benim için” 216
4.3.1.4. İtibar “Gittiğim tüm kapılar açılıyor” 218
4.3.2. Pazarlığın Bedeli: Kabuller 221
4.3.2.1 Kabuller ve Şehit Eşi Olmanın Anlamı “Göğsünde taşıyacağın bir onur” 222
4.3.2.2 Şehide Layık Olma 224
4.3.2.2.1. Dik Durma “Dik duracak, ağlamayacak” 225
4.3.2.2.2. Ahlaklı Olma “Namusu, ahlakı ile ayakta durmalı” 228
4.3.2.3 Bir Görev Olarak Annelik “Evlat yetiştirmek bizim görevimiz” 233
4.3.2.4 Evlenmeme 235
4.3.2.4.1. Şehit Eşi Kimliğinden Vazgeçmeme “Evlenirsem şehit eşi olmam” 235
4.3.2.4.2. Eşten Vazgeçmeme “Bir insanı sevmişsin, ona aitsin” 240
4.3.2.4.3. Çocukların Varlığı “Çocuğum mutlu ise ben mutluyum” 241
4.3.2.4.4. Rahatlığa Alışma “Ben rahatlığa alıştım” 243
4.3.2.4.5. Ön Yargılar “Eşi şehit oldu evlendi dediler” 245
4.3.3. Pazarlıktan Beklenenler 247
4.3.3.1. Beklentiler ve Şehit Eşi Olmanın Anlamı “Bilsinler ben bedel ödedim” 248
4.3.3.2. Saygı/Değer “Bir saygınlığım olmalı, el üstünde tutulmalıyım” 249
4.3.3.3. Sahip Çıkılması “Sahip çıkılmalı bize” 252
4.3.3.4. Babalık “Çocukların babasızlık tarafı kapatılsın” 256
4.3.4. Pazarlık Krizi 258
4.3.4.1. Azalan Saygı “Şu an çok saygınlık yok” 259
4.3.4.2. Artan Duyarsızlık “Çok duyarlı değiller artık insanlar” 260
4.3.4.3. Hiyerarşi Gereksinimi “Eşimin şehitlik derecesi birinci sınıf” 263
4.4. HAK VE HİZMETLERLE MÜCADELE 266
4.4.1. Haklar ve Gereksinimler Arasında Uçurum 268
4.4.1.1. Eşitsizlikle Mücadele “Şehidin rütbesi olur mu?” 269
4.4.1.2. Hakların Gaspıyla Mücadele “Haklarımı kayınbabam ve kayınvalidem kullandı” 271
4.4.1.3. Gerekliliklerle Mücadele “O hakkım kalsa süresi olmasa” 276
4.4.1.4. Hak ve İşlemlerle Mücadele “O kadar çok belge istediler ki benden” 278
4.4.1.5. Görevlilerle Mücadele “Beleşçi gözüyle görülüyoruz” 282
4.4.2. Hizmetler ve Gereksinimler Arasında Uçurum 286
4.4.2.1. Psikososyal Destek Gereksinimi “Sadece maddi anlamda bir şeyler sağlanıyor” 287
4.4.2.2.Kurumsallaşmış Hizmet Gereksinimi “Muhakkak daha kurumsal olmalı” 293
BEŞİNCİ BÖLÜM: SONUÇ VE ÖNERİLER 297
5.1. ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI 297
5.1.1. Eş Kaybına İlişkin Deneyimler ve Toplumsal Cinsiyet Rejimi 298
5.1.2. Yalnız Kadınlığa İlişkin Deneyimler ve Toplumsal Cinsiyet Rejimi 304
5.1.3. Ayrıcalık ve Baskılara İlişkin Deneyimler ve Toplumsal Cinsiyet Rejimi 307
5.1.4. Hak ve Hizmetlere İlişkin Deneyimler ve Toplumsal Cinsiyet Rejimi 310
5.1.5. Şehit Eşlerinin Yaşam Deneyimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rejimi 313
5.2. ÖNERİLER 314
5.2.1. Örgütlenme ve Planlamada Değişim 315
5.2.2. Mevzuatta Değişim 316
5.2.3. Sosyal Refah Hizmetlerinde Değişim 317
5.2.4. Sosyal Hizmet Eğitim ve Uygulamasında Değişim 320
KAYNAKÇA 321
EKLER 376
EK 1. Şehit Eşlerine Sağlanan Haklar 376
EK 2. ASBP Birimlerinin Görevleri 378
EK 3. Yarı Yapılandırılmış Görüşme Yönergesi 380
EK 4. Katılımcılara İlişkin Detaylı Bilgiler 386
EK 5. Gönüllü Katılım ve Bilgilendirme Formu 390
EK 6. Kavramlara İlişkin Açıklamalar 392
EK 7. Tez Çalışması Orjinallik Raporu 395
EK 8. Hacettepe Üniversitesi Etik Komisyonu Onayları 396
ÖZGEÇMİŞ 398 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | şehit eşi | tr_TR |
| dc.subject | Fallen soldier’s wife | tr_TR |
| dc.subject | askerî kayıp | |
| dc.subject | engellenen iyileşme | |
| dc.subject | toplumsal cinsiyet | |
| dc.subject | feminist nitel araştırma | |
| dc.subject | feminist sosyal hizmet | |
| dc.subject | Military beravement | |
| dc.subject | Disenfranchised recovery | |
| dc.subject | Gender | |
| dc.subject | Feminist qualitative research | |
| dc.subject | Feminist social work | |
| dc.title | Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Şehit Eşlerinin Yaşam Deneyimleri | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Bu çalışma şehit eşlerinin yaşam deneyimlerini ve bu deneyimlerin toplumsal cinsiyet bağlamında nasıl şekillendiğini anlamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada şehit eşlerinin eş kaybı, yalnız kadınlık, şehit eşi olmanın getirdiği ayrıcalık ve baskılar ile haklar ve hizmetlere ilişkin deneyimleri ele alınmıştır. Araştırmanın metodolojisi feminist nitel araştırmadır. Araştırma kapsamında Ankara’da ikamet eden, eşleri askerlik görevi sırasında terörle mücadele operasyonları veya terör eylemleri sonucu şehit olmuş 21 şehit eşi ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde şehit eşleri ile birlikte oluşturulan veriler MAXQDA 12 Analytics Pro yazılımı yardımıyla tematik olarak analiz edilmiştir. Yapılan analiz Türkiye’nin militarist ataerkil toplumsal cinsiyet rejiminin şehit eşlerini sosyal olarak inşa ettiği şehitlik kavramına dayalı bir sosyal konuma yerleştirdiğini ve bu konumun şehit eşlerinin hem anlam dünyalarını hem de yaşam deneyimlerini şekillendirdiğini göstermiştir. Şehit eşlerinin bu sosyal konumu itibar, özgürlük, güç ve ayrıcalık deneyimlerini içerdiği gibi, aynı zamanda toplumsal normlar, kalıp yargılar, ön yargılardan kaynaklanan ayrımcılık, kısıtlanma ve baskı deneyimlerini de içermektedir. Bu çalışma kapsamında, şehit eşlerinin kaybın ardından normal yaşama dönme yolunda attıkları adımların toplum tarafından engellenmesi durumunu açıklamak için, engellenen yas (Doka, 1999) kavramından hareketle, “Engellenen İyileşme” kavramı geliştirilmiştir. Araştırmanın sonuçları şehit eşlerine yönelik politika ve programların örgütlenmesi ve planlanmasında, mevzuatta, sosyal refah hizmetlerinde ve sosyal hizmet eğitim ve uygulamasında bir değişim gerektiğine işaret etmektedir. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Sosyal Hizmet | tr_TR |
