| dc.description.abstract | The bow and arrow are one of the oldest weapons used by humankind throughout history. This tool, which has been utilized to meet people's needs for defense, shelter, and nutrition, has been seriously affected by the geography they live in. That is why Turkic communities, which have adapted to the nomadic lifestyles, used the composite bow as the Central-Asian Steppe, where they live, required them. Composite bows providing many facilities to their shooters either in mounted or on pedestrian archery have become identified with Turkish communities. It is seen that archery has spread to many different areas in Turkic cultures, such as not only military activity but also from sociological classification to law and diplomacy. When the oldest written and oral sources of archery in Turkic culture are examined, it is seen that the words arrow and bow are used in some metaphorical meanings in Turkish political philosophy beyond their fundamental meanings. Hence, archery is one of the most unique activities of Turkic culture. This is one of the reasons why archery is discussed in this thesis.
Traditional Turkic Archery was included in UNESCO's "Intangible Cultural Heritage of Humanity" list in 2019. While this situation increased the tendency against traditional Turkic archery in Türkiye, it also proliferation of academic work in this field. Since the mentioned year, a significant increase has been observed in the number of academic studies on Traditional Turkic Archery. Despite the fact, it is seen that academic studies on this field in Türkiye generally focused on the cultural and technical backgrounds of archery. These studies, which are prepared based on the place and importance of archery in Turkic culture, generally proceed on the axis of cultural and sports history studies, referring to the above-mentioned metaphorical meanings of archery. Hereunder, the metaphors that the terms arrow and bow correspond to in the first written sources and various epics before Islam are the most frequently discussed topics. Likewise, there are many studies dealing with the religious aspect of archery since Islam praises shooting. In addition, technical issues such as arrow and bow production stages, manufacturing techniques, stance, grip, and shooting positions are subjects that are studied over and over again. Furthermore, many publications demonstrate that the milestones that were erected in various parts of Istanbul, together with Okmeydanı and the Archery Lodge located here, should be preserved as a historical value.
This thesis is based on the notion that archery, which is apart from the above-mentioned areas and therefore creates a important lacunae in the literature, is an industrial and institutional activity. Archery will be issued and examined as a social and economic subject from a holistic point of view both as an industrial activity in terms of being a collective business line and as an institutional activity in terms of being a functioning institution.
In this context, the aim of this thesis is to examine the historical sources, producers, and institutions of Ottoman archery, to try to understand what the perspective towards sports in the Ottoman Empire was, how it changed, how a sports club was run and how the manufacturer lived in the archery centre. Thus, archery will be defined as a matter of business for the first time and the social, economic, and institutional life around this business line will be brought to light. It is expected that the study carried out in line with this goal will be an example for the studies to be carried out in other secondary fields such as archery of Turkish historiography. | tr_TR |
| dc.description.ozet | Ok ve yay tarih boyunca insanoğlunun kullandığı en eski silahlardan bir tanesidir. Tarih boyunca insanların savunma, barınma ve beslenme gibi ihtiyaçlarını karşılamak için kullandığı bu alet, yaşanılan coğrafyadan ciddi biçimde etkilenmiştir. Yaşadıkları Orta-Asya Bozkır coğrafyasının gerektirdiği mobilize yaşam standartlarına ayak uyduran Türk toplulukları da, bu nedenden ötürü mürekkep yay kullanmışlardır. Gerek atlı okçulukta gerekse de yaya okçuluğunda atıcısına pek çok avantaj sağlayan mürekkep yaylar, adeta Türklükle özdeşleşmiştir. Öyle ki Türklerin en eski yazılı ve sözlü kaynakları incelendiğinde ok ve yay kelimelerinin Türk devlet felsefesi içinde temel anlamlarının dışında bir takım metaforik anlamlarda kullanıldığı ve bir yönüyle okçuluğun askerî bir faaliyet olmasının ötesinde toplum sınıflandırılmasından, hukuk ve diplomasi gibi alanlara kadar pek çok farklı alana sirayet ettiği görülmektedir. Bu nedenle okçuluk, Türk kültürünün en nev’i şahsına münhasır faaliyetlerinden bir tanesidir. Bu husus bu tez çalışmasında okçuluk üzerine odaklanılmasının gerekçelerinden biridir.
2019 yılında Geleneksel Türk Okçuluğu UNESCO'nun "İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası" listesine girmiştir. Bu durum Türkiye’de geleneksel okçuluğa yönelik eğilimi arttırırken, bu alana yönelik akademik teveccühe de mazhar olmuş gibi görünmektedir. Zira merkum tarihten itibaren Geleneksel Türk Okçuluğuna yönelik akademik çalışma sayısında ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Ancak Türkiye'de bu alana yönelik yapılan akademik çalışmaların ekseriyetle okçuluğun kültürel ve teknik arka planlarına odaklandığı görülmektedir. Okçuluk faaliyetinin Türk kültüründeki yeri ve önemine binaen hazırlanan bu çalışmalar genellikle okçuluğun yukarıda bahsedilen metaforik anlamlarına atfen kültür ve spor tarihi çalışmaları ekseninde ilerlemektedir. Buna göre ok ve yay terimlerinin İslâmiyet öncesi ilk yazılı kaynaklar ve çeşitli destanlarda hangi metaforlara karşılık geldiği en sık ele alınan konulardır. Buna ek olarak İslâmiyet’in atıcılığa gösterdiği yakınlık sebebi ile okçuluğun dini yönünü ele alan çalışmalarda da artış görülmektedir. Ayrıca okun ve yayın yapım aşamaları, imalat teknikleri, duruş, tutuş ve atış pozisyonları gibi teknik konular da yine enine boyuna tekrar tekrar çalışılan konuşardır. Bunların yanı sıra İstanbul'un çeşitli yerlerinde dikilen menzil taşları ve nişan taşlarının, Okmeydanı ve burada bulunan Atıcılar Tekkesi ile beraber, tarihi bir değer olarak korunması gerektiğine dair pek çok yayın da mevcuttur.
Bu tez çalışmasında yukarıda bahsedilen alanların dışında kalan ve bu nedenle de literatürde önemli bir boşluk olarak gördüğümüz okçuluğunun ekonomik ve kurumsal bir faaliyet olduğu ön plana çıkartılacaktır. Okçuluk sosyal ve ekonomik bir mesele olarak ele alınarak bütüncül bir bakış açısıyla hem toplu bir iş kolu olması bakımından ekonomik bir faaliyet, hem de işleyen bir müessese olması bakımından kurumsal bir faaliyet olarak incelenecektir.
Bu bağlam çerçevesinde bu tezin amacı Osmanlı okçuluğunun tarihi kaynaklarını, üreticilerini ve kurumlarını ayrı ayrı araştırarak, Osmanlı Devleti'nde spora yönelik bakış açısının ne olduğunu ve nasıl değiştiği, bir spor kulübünün nasıl işletildiği ve üretimde bulunan zanaatkârların nasıl yaşadıklarını okçuluk özelinde ortaya çıkarmaktır. Böylece okçuluk ilk defa bir iş kolu olarak tanımlanacak ve bu iş kolunun çevresindeki sosyal, ekonomik ve kurumsal yaşantının anlaşılması hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda yapılan çalışmanın Türk tarihçiliğinin okçuluk gibi diğer tali alanlarda yapılacak çalışmalara da örnek olması beklenmektedir. | tr_TR |
