Fizik 1 Devinim
Özet
Temel bilimlerin iyi anlaşılıp uygulamada kullanılabilmesi sonucu insanlık bugünkü uygarlık düzeyine erişmiştir. Bu düzeye erişilmede, temel bilimlerin önemini anlayıp bu konulara eğilmiş toplumlar, öncü olmuşlardır. Ülkemiz de temel bilimlere önem verip, bunlardan edindiği bilgileri uygulamada kullanacak düzeye gelmedikçe, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşabilmemiz olanaksızdır. Artık, çağımızda temel bilimlerden ve bunların ilkelerinden yararlanarak çalışan düzeneklerden yararlanmayan bilim ve uygulama alam hemen hemen kalmamıştır. Bu açıdan, temel fizik eğitimi bir çok bilim dalında bir zorunluktur. Bir temel bilim olan fiziğin çeşitli dallarındaki Türkçe kaynakların azlığı bir gerçektir. Bu kitap, kendi dilimizdeki fizik öğrenimine bir katkıda bulunabilmek amacıyla hazırlanmıştır.
1974-1980 yılları artısında Hacettepe Üniversitesinin çeşitli mühendislik bölümlerine verdiğim iki yan yıllık Fizik I ve Fizik II derslerinin ilk yarı yılının ders notlarından derlediğim bu kitapta, sert cisimlerin devinimi incelenmiş, devinimle ilgili temel kavram ve yasalar verilmiştir. Komıların işlenişinde okuyucuyu fazla matemetiğe boğmadan, daha çok fizik kavramlar ve bunların uygulanması üzerinde durulmuştur. İncelenen konular, değişik düzeylerde fizik öğrenimi gönmüs kişileri belli bir fizik bilgisi düzeyine çıkararak, kendi dallarında fizik ilkelerimi kullanabilir duruma getirmeğe yönelik bir anlatımla verilmeğe çalışılmıştır.Konuların işlenişi sırasında çözümlü örneklerin çeşitliliği ve bolluğu üzerinde özellikle durulmuştur. Bundan amaç, öğrenilen kavram ve yasaların nerelerde nasıl kullanıldığını göstermek, dolayısıyla okuyucunun, öğrendiklerini değişik yerlerde kullanabilir, uygulayabilir duruma gelebilmesini sağlamaktır. Örneklerin arasına serpiştirilmiş soru ve ödevler de bu amaca yöneliktir.
Kitabın birinci bölümünde, konuların işlenmesi 'sırasında kullanılan gerekli bilgiler üzerinde durulmuş ve kitapta kullanılan birimler verilmiştir. İkinci ve üçüncü bölümler, ötelenmenin kinematik ve kinetik yönden incelenmesini içermektedir. Dördüncü bölümde, devinimin incelenmesinde çak önemli bir kavram olan kütle merkezi anlatıldıktan sonra, itme - çizgisel devinirlik ve çiz-giscl devinirliğin korunumu üzerinde durulmuştur. Genellikle itme -devinirlik dendiğinde öğrencilerin aklına Ihemen çarpışmaların gelmesi, bu kavramların başka yerlerde kullanılabileceği düşüncesini engellemektedir. Bu yönüyle dördüncü bölümde çarpışmalara değinilmeden,sadece itme - devinirlik kavramlarının iyice pekiştirilmesi üzerinde durulmuş, itme - devinirliğin bir uygulaması olarak çarpışmalara altıncı bölümde yer verilmiştir.
Beşiaıci bölümde, fizikte önemli bir kavram olan enerji ve do-layısiyle iş üzerinde durulmuş, enerji korunumu ile korumtmlu ve korunumsuz kuvvetler incelenmiştir.
Altıncı bölümde itme - devinirlik ve iş-enerji ilkelerinin ötelenmeye ilişkin problemlerde kullanılışı incelenmiştir. îtme - devinirlik ilkesinin önemli bir uygulaması olan merkezsel çarpışmalara da bu bölümde yer verilmiştir.
İlk allı bölümde ayrıntılarıyla incelenen ötelenmeden sonra, yaii, sekiz, dokuz ve onuncu bölümlerde de aynı gelişim içinde dönme incelenmiştir. Alışılagelmiş anlatımda genellikle dönmenin bu tur incelenişine pek rastlanmamaktadır. Deneyimlerime göre dönmenin bu tür dört ayrı bölümde incelenişi, dönme deviniminde karşılaşılan kavramların daiıa iyi anlaşılması açısından yararlı olmaktadır.
Onbirinci bölümde, dönme ve ötelenmenin birlikte yer aldığı düzlemsel devinim üzerinde durulmuştur. Kitabın matematik düzeyinin üstüne çıkmamak için, üç boyuttaki (.uzayda) devinim, kapsam dışı bırakılmıştır.Onikinci »bölüm, devinirlik ve enerji yöntemlerinin düzlemsel devinimde (kullanılmasını içermektedir. Bu bölümde merkezsel olmayan çarpışmalara da yor verilmiştir.
Onüçüncü bölüm, sert cisimlerin denge durumlarını incelcyen bir bölümdür. 'Denge koşullan, denge türleri bu bölümde açıklanmıştır.
Son bölüm olan ondördüncü bölümde, titreşim, ayrıntılı bir şekilde kitabın düzeyi çerçevesinde incelenmiştir.
Kitapta geçen bazı 'kavramların Türkçe karşılıkları, bunların yabancı dillerdeki söylenişine alışmış kişilerce yadırganabilir. Bu karşılıkların kullanılmasındaki amaç, kavramların daha iyi ani aşılabilmesinin sağlanmasıdır. Kendi deneyimlerimden edindiğim izlenim de, bu karşılıklarla kavramlaıın daha iyi anlaşıldıkları ve kalıplaşmış ezberleme yerine anlayarak öğrenmede etkin olduklarıdır. Bu düşünce çerçevesinde, ancak tam anlamıyla karşılık olabildiği düşünülen çok az sayıdaki Türkçe terime kitapta yer verilmiştir.
