Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorErgeneli , Hatice Azize
dc.contributor.authorBoşça , Nazmi
dc.date.accessioned2019-07-17T11:40:18Z
dc.date.issued2019
dc.date.submitted2019-06-19
dc.identifier.citationBOŞÇA, Nazmi. Öncülleri ve Sonuçları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Bilgi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/7900
dc.description.abstractDrucker (1959) stated that in the post industry era the biggest change would be experienced on the routine and manual tasks. This change, which would be witnessed from tasks based on the physical power of employees to their cognitive power, would shape the professional life of the 21st century. Those people who are employed in tasks based on cognitive power are called knowledge workers. The objective of the current study is identifying antecedents of organizational citizenship behavior for a sample of knowledge workers and reveal the negative experiences of those employees showing citizenship behavior. Additionally, not only the negative experiences of employees but also the performance outcomes are included in the analyses. Data required for analyses are collected by a questionnaire which includes recorded overtime hours and performance results of the participants. The variables included in the study are core self-evaluation, affective occupational commitment, organizational citizenship behavior, recorded overtime hours, work-family conflict, work stress and individual performance results. Overtime hours and individual performance results are real values taken from the Human Resources Information Systems of the company where the study was conducted. Data for other variables are collected via questionnaires. In this study, 230 knowledge workers responsible from the design of high technology products filled out the questionnaires. In the context of developing a holistic model for the antecedents and consequences of organizational citizenship behavior for a knowledge worker sample, the effects of core self-evaluation and occupational commitment on organizational citizenship behavior are investigated. The effects of overtime hour, which is regarded as a consequence of organizational citizenship behavior, on well-being of employees are evaluated in means of work-family conflict and job stress. Additionally, the effects of organizational citizenship behavior with its antecedents and consequences on the performance outcomes are questioned. The hypotheses of the current study are developed in the light of Theory of Reasoned Action and Conservation of Resources Theory. The analysis are run by AMOS 21 utilizing Path Analysis Method. Results of the analysis show that the fit indexes for the model are within good-fit and acceptable-fit ranges proposed in the literature. Analysis showed that core self-evaluation and occupational commitment are increasing organizational citizenship behavior, overtime hour is triggering work-family conflict and job stress is increasing job performance. Additionally, the positive relation between work stress and performance outcomes showed that knowledge workers with a high core self-evaluation have a positive perception of stress factors. By this means, a holistic model is presented for knowledge workers. Taking into account the findings of the study, suggestions are developed for the companies with regard to human resources management, talent acquisition and management. One of the suggestions is the addition of elements related to core self-evaluation in the personality tests, which are frequently utilized in employee selection process. It is estimated that measuring the affective occupational commitment of knowledge workers would improve the performance of hiring process. On the other hand, a transformation from preventive stress management to productive stress management would improve the individual performance outcomes. The companies with workplaces where employees show positive behaviors towards the stress factors would have a competitive advantage for attracting high quality workforce. Finally, the findings show that a new organizational citizenship scale is needed for knowledge workers. This study contributes to organizational behavior literature in two ways. First one is the contribution to the limited number of studies for knowledge workers. The second one is the contribution to the inadequacy of assumptions directing organizational citizenship behavior researches through the findings on the negative individual consequences of organizational citizenship behavior.tr_TR
dc.description.tableofcontentsKABUL VE ONAY i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ii ETİK BEYAN iii TEŞEKKÜR iv ÖZET v ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER xi TABLOLAR DİZİNİ xiv ŞEKİLLER DİZİNİ xvi GİRİŞ 1 1.BÖLÜM: ALAN YAZINI İNCELEMESİ 6 1.1. BİLGİ ÇALIŞANLARI 6 1.2. ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI 9 1.2.1. Barnard’ın Çalışmaları 9 1.2.2. F.J.Roethlisberger ve William J. Dickson’ın Çalışmaları 10 1.2.3. Katz ve Kahn’ın Çalışmaları 11 1.2.4. Blau’nun Katkıları 11 1.3. ÖZ BENLİK DEĞERLENDİRMESİ 20 1.3.1. Benlik Saygısı (Öz saygı) 22 1.3.2. Genelleştirilmiş Öz Yeterlilik 22 1.3.3. Nevrotiklik (Duygusal Denge) 23 1.3.4. Kontrol Odağı 24 1.4. MESLEĞE BAĞLILIK 25 1.5. FAZLA MESAİ 29 1.6. İŞ-AİLE ÇATIŞMASI 34 1.7. İŞ STRESİ 36 1.8. PERFORMANS 43 2.BÖLÜM: ALAN ARAŞTIRMASI 45 2.1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ 45 2.2. VERİ TOPLAMA AŞAMASINDA KULLANILAN ÖLÇEKLER 50 2.2.1. Öz Benlik Değerlendirmesi Ölçeği 50 2.2.2. Mesleğe Bağlılık Ölçeği 50 2.2.3. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği 50 2.2.4. Fazla Mesai 51 2.2.5. İş-aile Çatışması Ölçeği 51 2.2.6. İş Stresi Ölçeği 52 2.2.7. Performans Değerlendirmesi 52 2.3. ARAŞTIRMANIN ÖRNEKLEMİ 52 3.BÖLÜM: ANALİZ VE BULGULAR 54 3.1. VERİ SETİNİN ANALİZE HAZIRLANMASI 54 3.2. VERİ TOPLAMA AŞAMASINDA KULLANILAN ÖLÇEKLERİN FAKTÖR ANALİZLERİ 56 3.2.1. Öz Benlik Değerlendirmesi Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi 56 3.2.2. Mesleğe Bağlılık Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi 59 3.2.3. Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi 60 3.2.4. İş-Aile Çatışması Ölçeği Doğrulayıcı Faktör Analizi 63 3.2.5. İş Stresi Ölçeği Temel Bileşenler ve Doğrulayıcı Faktör Analizi 65 3.3. DEĞİŞKENLER ARASI KORELASYON ANALİZİ 67 3.4. ARAŞTIRMA MODELİ VE HİPOTEZLERİN TEST EDİLMESİ 69 3.4.1. Bütüncül Modelin Uyum İndeksleri 69 3.4.2. Model Değişkenleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi 72 3.4.3. Ek Analizler 75 SONUÇ 76 Öneriler 80 Kısıtlar 81 KAYNAKÇA 83 EK-1 ETİK KURUL KARARI 104 EK-2 UYGULANAN ANKET FORMU 105 EK-3 TEZ ÇALIŞMASININ ORİJİNALLİK RAPORU 109tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherSosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.rightsAttribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States*
dc.rights.urihttp://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/us/*
dc.subjectBilgi çalışanlarıtr_TR
dc.subjectÖz benlik değerlendirmesitr_TR
dc.subjectMesleğe bağlılıktr_TR
dc.subjectÖrgütsel vatandaşlık davranışıtr_TR
dc.subjectİş-aile çatışmasıtr_TR
dc.subjectİş stresitr_TR
dc.subjectFazla mesaitr_TR
dc.subject.lcshKonu Başlıkları Listesi::Sosyal bilimlertr_TR
dc.titleÖncülleri ve Sonuçları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Bilgi Çalışanları Üzerine Bir Araştırmatr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/masterThesistr_TR
dc.description.ozetDrucker (1959), sanayi devrimi sonrası döneme geçişte en büyük değişikliğin rutin ve manuel işler üzerinde olacağını, çalışanların fiziki gücüne dayalı işlerden çalışanların bilişsel gücüne dayalı işlere doğru yaşanacak bu değişimin 21. yüzyılın iş hayatını şekillendireceğini belirtmiştir. Bilişsel güce dayalı işlerde istihdam edilenler bilgi çalışanları olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma ile bilgi çalışanları örneklemi özelinde örgütsel vatandaşlık davranışının öncüllerinin belirlenmesi ve örgütsel vatandaşlık davranışı gösteren çalışanların bu davranışları nedeniyle yaşadıkları olumsuz durumların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Ek olarak çalışanların sadece yaşadıkları olumsuz durumlar değil performans çıktıları da analize dahil edilmiştir. Yapılan çalışmada anket yolu ile veri toplanmakla birlikte, ankete katılan çalışanların fazla mesai süreleri ve performans değerlendirme sonuçları da kullanılmıştır. Çalışmada yer alan değişkenler öz benlik değerlendirmesi, mesleğe duygusal bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı, fazla mesai süreleri, iş-aile çatışması, iş stresi ve çalışmaya katılanların performans değerlendirme sonuçlarıdır. Fazla mesai süreleri ve performans değerlendirme sonuçları araştırmanın yürütüldüğü işletmenin insan kaynakları sisteminden alınmış gerçek veriler olup, diğer değişkenlere ilişkin veriler anket yolu toplanmıştır. Çalışma kapsamında yüksek teknoloji ürünlerinin tasarımından sorumlu 230 bilgi çalışanından veri toplanmıştır. Çalışmada bilgi çalışanları özelinde örgütsel vatandaşlık davranışının öncülleri ve sonuçları hakkında bütüncül bir model önerisi geliştirilmesi kapsamında öz benlik değerlendirmesi ve mesleğe bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi incelenmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışının bir sonucu olarak ele alınan fazla mesai davranışının çalışanların iyi oluş haline etkisi iş-aile çatışması ve stres özelinde değerlendirilmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışının öncülleri ve sonuçları itibariyle bireysel performansa etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın hipotezleri Gerekçeli Eylem Kuramı ve Kaynakların Korunması Kuramı temel alınarak geliştirilmiş ve “Yol Analizi” yöntemi kullanılarak AMOS 21 programında analiz edilmiştir. Yapılan analizler neticesinde elde edilen model uyum indeksleri literatürde yer alan iyi uyum ve kabul edilebilir uyum standartlarına uygundur. Analizler neticesinde öz benlik değerlendirmesi ve mesleğe bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışını artırdığı görülmüştür. Ek olarak fazla mesai davranışının iş-aile çatışması ve iş stresini tetiklediği, yaşanan iş stresinin performansı artırıcı yönde etki ettiği tespit edilmiştir. İş stresi ile performans çıktıları arasındaki pozitif ilişki, bilgi çalışanları özelinde öz benlik değerlendirmesi yüksek olan çalışanların stres faktörlerine ilişkin algısının olumlu olduğunu ortaya koymuştur. Bu sayede bilgi çalışanları özelinde bütüncül bir model önerisi sunulmuştur. Elde edilen sonuçlar itibariyle işletmelere insan kaynakları yönetimi, yetenek kazanımı ve yönetimi kapsamında öneriler geliştirilmiştir. Geliştirilen önerilerden bazıları işe alım uygulamaları esnasında sıklıkla kullanılan kişilik testlerine öz benlik değerlendirmesine ilişkin unsurların eklenmesi ve adayın mesleğine duygusal bağlılığının ölçülmesinin işe alım performansını artıracağı yönündedir. Diğer taraftan işletmelerin önleyici distres yönetiminden üretken eustres yönetimine geçmelerinin bireysel performans çıktıları üzerinde olumlu etkileri olabileceği ve strese karşı olumlu davranışların gösterilebildiği işletmelerin oluşturdukları çalışma ortamı ile avantaj sağlayarak nitelikli işgücüne daha kolay erişebilecekleri değerlendirilmiştir. Ayrıca bilgi çalışanları özelinde yeni bir örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin geliştirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır. Bu çalışma öncelikle bilgi çalışanları örneklemi üzerinde yapılan sınırlı sayıdaki araştırmalara; ek olarak örgütsel vatandaşlık davranışının birey bazındaki olumsuz sonuçlarına ilişkin çıktıları ile örgütsel vatandaşlık davranışı araştırma alanını yönlendiren temel varsayımların yetersizliği üzerine yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalara katkı sağlamaktadır.tr_TR
dc.contributor.departmentİşletmetr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR
dc.embargo.lift-


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster

info:eu-repo/semantics/openAccess
Aksi belirtilmediği sürece bu öğenin lisansı: info:eu-repo/semantics/openAccess