dc.contributor.advisor | İnözü, Müjgan | |
dc.contributor.author | Evliyaoğlu, Ela Serpil | |
dc.date.accessioned | 2019-05-31T08:42:47Z | |
dc.date.issued | 2019-05-31 | |
dc.date.submitted | 2019-05-17 | |
dc.identifier.citation | Evliyaoğlu, E. S. (2019). Rıza Dışı Öpüşme Senaryolarında Nötralizasyon Türünün Zihinsel Kirlenme ve OKB Semptomlarına Etkisinin Cinsiyetler Arası İncelenmesi: Üniversite Örnekleminde Bir Çalışma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/7414 | |
dc.description.abstract | Mental contamination is a term associated with fear of contamination and washing-cleaning compulsions in obsessive compulsive disorder (Rachman, 2004). Mental contamination is an internal feeling of dirtiness without having any direct contact with contaminated object/person. Previous studies have indicated that women who are victims of sexual assault express mental contamination. Therefore; subsequent experimental studies have used the paradigm of the “dirty kiss” in non-clinical samples to evoke feelings of mental contamination This study has two main aims. The first aim is to examine the role of guilt, disgust density and propensity, fear of self and obsessive-compulsive symptoms in mental contamination. The second aim is to evaluate the impact of neutralization behavior on the feeling of mental contamination by comparing the gender influence.
Participants were 65 female and 56 male students from Hacettepe University. After completing a series of scale forms, the participants filled in the mental contamination form to determine the first level of mental contamination and then listened to the imaginary scenario. After the scenario, the mental contamination form was completed again and then they were assigned to one of the three neutralization groups, which were randomized as physical washing, mental washing and control group. After the neutralization action, the form was filled again and finally filled for the last time after five minutes break.
Hierarchical regression analysis was conducted to examine mental contamination related factors. The results indicated that fear of self, guilt, disgust sensitivity and propensity, and obsessive-compulsive symptoms significantly predicted the degree of mental contamination. In order to examine the impact of neutralization behavior on the feeling of mental contamination between gender groups with time, a 4 (time: Time1, Time2, Time3, Time4) x 2 (gender: Women, Men) x 3 (Neutralization Conditions: Physical washing, Imagined washing, Control) design repeated measures MANOVA was conducted. The results showed that the level of mental contamination mentioned after the scenario was highest for all groups and then started to decrease and women felt more mental contamination than men in Time 2, Time 3 and Time 4. After the neutralization behavior, physical washing and mental washing groups reported less mental contamination than the control group. However, after five minutes delay time, the mental contamination level was equalized in all groups. | tr_TR |
dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY……………………………………………………………….…....i
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI……………..……….……..…ii
ETİK BEYAN………………………………………………………..………...…………..…iii
TEŞEKKÜR ……………….…………………………………………..………….….iv
ÖZET……………………………………………………………………..………......vii
ABSTRACT………………………………………………………………….……….ix
İÇİNDEKİLER………………………………………………………………….….…xi
TABLOLAR DİZİNİ ………. ……………………………………………………....xvi
ŞEKİLLER DİZİNİ ……….……………………………………………………......xviii
GİRİŞ…………………………………………………………….…………………….1
1.BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE ………………………………………..……..3
1.1. OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK.………….…..……….……..…3
1.1.1. Obsesyonların Sınıflandırılması…………………..…..……..5
1.1.2. OKB’nin Epidemiyolojik Özellikleri………………...………...6
1.1.3. Cinsiyet ve Yaş…………………………..………………..…..8
1.2. BULAŞMA/KİRLENME KORKUSU VE YIKAMA/TEMİZLENME KOMPULSİYONU………………….…………………………………..…...11
1.2.1. Temasla Oluşan Kirlenme ve Zihinsel Kirlenme………….12
1.2.2. Zihinsel Kirlenme Türleri…………………………………….14
1.2.3. Zihinsel Kirlenme Araştırmaları………………..……….......17
1.3. ZİHİNSEL KİRLENMENİN İLİŞKİLİ OLABİLECEĞİ BİREYSEL ÖZELLİKLERLE İLİŞKİLİ YATKINLIK FAKTÖRLERİ ……………...…24
1.3.1. Tiksinme Yatkınlığı ve Duyarlılığı………….…………….…26
1.3.2. Suçluluk……………………………………….……….…..….29
1.3.3. Benlik Korkusu…………………………………………..……31
1.4. AMAÇLAR VE HİPOTEZLER………………………………………...33
1.4.1. Genel Değerlendirme ve Çalışmanın Gerekçeleri………...33
1.4.2. Amaçlar…………………………………………..…….……...34
1.4.3. Hipotezler……………………………………………………...35
2. BÖLÜM: YÖNTEM…………………………..………………………………...…35
2.1. ÖRNEKLEM…………..…………….…………………………..……....35
2.2. İŞLEM………………….……….….……………………..………..........37
2.3. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI…………………………………...…….39
2.3.1. Demografik Bilgi Formu………………………………...........40
2.3.2. Ön Derecelendirme Formu…………………………………..40
2.3.3. Zihinsel Kirlenme Bildirim Formu…………………………....40
2.3.4. Son Derecelendirme Formu………………………………….41
2.3.5. Ara Davranış Formu…………………………………………..41
2.3.6. Obsesif -Kompulsif Envanteri-Gözden Geçirilmiş Formu………………………………………………….……………....41
2.3.7. Suçluluk Envanteri…………………………………………….43
2.3.8. Benlik Korkusu Ölçeği………………………………………...45
2.3.9. Tiksinme Yatkınlığı ve Duyarlılığı Ölçeği…………………...46
2.3.10. Vancouver Obsesif-Kompulsif Envanteri-Zihinsel Kirlenme Ölçeği………………………………………………………………….47
3. BÖLÜM: BULGULAR……………………………………………………………49
3.1. TEMEL DEĞİŞKEN ÖZELLİKLERİ………………………………….49
3.2. ÖRNEKLEMİN TEMEL DEĞİŞLENLERİNİN KORELASYON DEĞERLERİ……………………………………..…………………………..50
3.3. DENEY MANİPÜLASYONU SONRASI İÇSEL OLUMSUZ, DIŞSAL OLUMSUZ DUYGULAR VE YIKAMA İSTEĞİ İLE TEMEL DEĞİŞKENLER ARASI KORELASYON DEĞERLERİ…………………53
3.4. TEMEL DEĞİŞKENLERİN ZİHİNSEL KİRLENME DÜZEYİ, İÇSEL OLUMSUZ DUYGULAR VE DIŞSAL OLUMSUZ DUYGULAR İLE OLAN İLİŞKİSİ……………………………………………………………….55
3.4.1. Temel Değişkenlerin Manipülasyon Sonrasında Elde Edilen Zihinsel Kirlenme Değişkenleri İle İlişkisi……………..55
3.4.1.1. Zihinsel Kirlenme ile İlişkili Faktörler………….…..56
3.4.1.2. İçsel Olumsuz Duygular ile İlişkili Faktörler……...58
3.4.1.3. Dışsal Olumsuz Duygular ile İlişkili Faktörler…..59
3.4.1.4. Yıkanma/Temizlenme İsteği ile İlişkili Faktörler…………………………………………………..…..61
3.5. ZAMAN, NÖTRALİZASYON VE CİNSİYETİN ZİHİNSEL KİRLENME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ………………………………………………...62
3.6. ÖLÇÜM ZAMANI, NÖTRALİZASYON TÜRÜ VE CİNSİYETİN İÇSEL OLUMSUZ DUYGULAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ……………..………….68
3.7. ÖLÇÜM ZAMANI, NÖTRALİZASYON TÜRÜ VE CİNSİYETİN DIŞSAL OLUMSUZ DUYGULAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ………………...........71
3.8. ÖLÇÜM ZAMANI, NÖTRALİZASYON TÜRÜ VE CİNSİYETİN YIKAMA İSTEĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ…………………………………..……...75
3.9. NÖTRALİZASYON TÜRÜNÜN, ZAMANIN VE CİNSİYETİN SUÇLULUK-SORUMLULUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ……………………………78
3.10. MANİPÜLASYON SONRASI ZİHİNSEL KİRLENME İLE İLGİLİ DEĞİŞKENLER……………………………………………………………………..80
3.10.1. Kirlilik Hissinin Vücuttaki Yeri……………..……………....80
3.10.2. Senaryonun Canlandırılabilirliği……………………….….82
3.10.3. Öpüşmenin Arzu Edilebilirliği……………………………..83
3.10.4. Tacize Uğramış Hissetme………………………………...83
3.11. ÖRNEKLEMİN ÖNCEKİ YAŞANTILARINA İLİŞKİN ÖZELLİKLERİ…………………………………………………………………...…83
3.12. ARA DAVRANIŞ FORMUNDA YIKAMA-TEMİZLEME DAVRANIŞI………………………………………………………………………..84
4. BÖLÜM: TARTIŞMA………….……………………………………………….86
4.1. TEMEL DEĞİŞKENLERİN VE ZİHİNSEL KİRLENME, İÇSEL OLUMSUZ DUYGULAR, DIŞSAL OLUMSUZ DUYGULAR, YIKANMA/TEMİZLENME İSTEĞİ İLE İLİŞKİSİNE DAİR BULGULARIN TARTIŞILMASI …………………………..…....86
4.2. DENEYSEL MANİPÜLASYON, NÖTRALİZASYON TÜRÜ VE CİNSİYETİN ETKİSİNE YÖNELİK BULGULARIN TARTIŞILMASI…………90
4.2.1. Deneysel Manipülasyonun Etkisine Dair Bulgularının Tartışılması ………………………………………………………...91
4.2.2. Zihinsel Kirlenmeye İlişkin Bulguların Tartışılması Tartışılması…………………………………………..……………..91
4.2.3. İçsel Olumsuz Duygular ve Dışsal Olumsuz Duygulara Dair Bulguların Tartışılması ……………………………………………94
4.2.4. Yıkama İsteğine Dair Bulgularının Tartışılması………....96
4.2.5. Suçluluk/Sorumluluk Duygularına Dair Bulguların Tartışılması ………………………………………………………..98
4.3. ZİHİNSEL KİRLENMEYLE İLİŞKİLİ DİĞER DEĞİŞKENLERİN TARTIŞILMASI…………………………………………………………………..100
4.3.1. Tacize Uğramış Hissetme, Öpüşmenin Arzu Edilebilirliği ve Senaryonun Gerçekçiliğine Yönelik Bulguların Tartışılması………...100
4.4. ÇALIŞMANIN KATKILARI VE SINIRLILIKLARI………………..102
4.5. GELECEK ARAŞTIRMALAR İÇİN ÖNERİLER………………....104
4.6. ÇALIŞMANIN KLİNİK DOĞURGULARI ………………………...105
SONUÇ …………..………..…………………………………………………..…106
KAYNAKÇA…………………………………………………………………..….107
EK 1. SENARYO METİNLERİ………………………………..……….…………121
EK 2. DEMOGRAFİK BİLGİ FORMU…………………………..…………........125
EK 3. ÖN DERECELENDİRME FORMU………………………………..….…..128
EK 4. ZİHİNSEL KİRLENME BİLDİRİM FORMU…………………………..….129
EK 5. ARA DAVRANIŞ FORMU…………………………………………………134
EK 6. OBSESİF-KOMPULSİF ENVANTERİ GÖZDEN GEÇİRİLMİŞ FORM……………………………………………………..……………..…135
EK 7. SUÇLULUK ENVANTERİ………………………………………….…..…137
EK 8. BENLİK KORKUSU ÖLÇEĞİ…………………………………..…......…139
EK 9. TİKSİNME YATKINLIĞI VE DUYARLILIĞI ÖLÇEĞİ………..……...…140
EK 11. VANCOUVER OBSESİF-KOMPULSİF ENVANTERİ-ZİHİNSEL KİRLENME ÖLÇEĞİ……………………………………………………....141
EK 11. ORİJİNALLİK RAPORU………….……………….………………….…..143
EK 12. ETİK KOMİSYON İZNİ……………………………...…………………….145 | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Zihinsel kirlenme | tr_TR |
dc.subject | Obsesif-kompulsif bozukluk | |
dc.subject | Nötralizasyon | |
dc.subject | Yıkanma-temizlenme davranışı | |
dc.subject | Benlik korkusu | |
dc.subject | Suçluluk | |
dc.subject | Tiksinme yatkınlığı ve duyarlılığı | |
dc.subject | Cinsiyetler arası | |
dc.subject | İçsel kirlilik | |
dc.subject.lcsh | Konu Başlıkları Listesi::Felsefe. Psikoloji. Din.::Psikoloji | tr_TR |
dc.subject.mesh | Medical Subject Headings::O::Obsessive-Compulsive Disorder | tr_TR |
dc.subject.mesh | Medical Subject Headings::P::Psychology, Clinical | tr_TR |
dc.title | Rıza Dışı Öpüşme Senaryolarında Nötralizasyon Türünün Zihinsel Kirlenme ve OKB Semptomlarına Etkisinin Cinsiyetler Arası İncelenmesi: Üniversite Örnekleminde Bir Çalışma | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | Zihinsel kirlenme kavramı, obsesif-kompulsif bozuklukta sıklıkla görülen kirlenme korkusu ve yıkanma-temizlenme kompulsiyonu ile ilişkili bir tanımdır (Rachman, 2004). Zihinsel kirlenme, kirli olduğu düşünülen kişi ya da nesne ile doğrudan temas etmeden oluşan içsel bir kirlilik hissidir. Önceki çalışmalar cinsel saldırı mağduru kadınların zihinsel kirlenme belirtileri taşıdığını göstermiştir. Bu nedenle sonraki çalışmalarda zihinsel kirlenme duygularını uyandırmak için “rıza dışı öpüşme” senaryoları kullanılmıştır.
Çalışmanın iki temel amacı vardır. İlki, benlik korkusu, suçluluk, tiksinme yatkınlığı ve duyarlılığı ve obsesif-kompulsif semptomların zihinsel kirlenme ile ilişkilisini incelemektir. İkinci amaç ise zihinsel kirlenme derecesinin nötralizasyon koşulu ve cinsiyete göre farklılaşmasını araştırmaktır.
Katılımcılar Hacettepe Üniversitesinde eğitim gören 65 kadın, 56 erkek üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Katılımcılar bir dizi ölçek formunu doldurduktan sonra ilk zihinsel kirlenme seviyesini belirlemek için zihinsel kirlenme formunu doldurup hayali senaryoyu dinlemişlerdir. Senaryo sonrası tekrar zihinsel kirlenme formu doldurulmuş, sonrasında rastsal olarak fiziksel yıkama, zihinsel yıkama ve kontrol grubu olmak üzere 3 nötralizasyon grubundan birisine atanmışlardır. Nötralizasyon eylemi sonra form tekrar doldurulmuş ve son olarak beş dakika ara verildikten sonra son kez doldurulmuştur.
Zihinsel kirlenme ile ilişkili faktörleri incelemek için yapılan hiyerarşik regresyon sonuçları benlik korkusu, suçluluk, tiksinme ve obsesif-kompulsif bozukluk semptomlarının senaryo sonrası zihinsel kirlenme derecesini anlamlı şekilde yordadığını göstermiştir. Nötralizasyon davranışının zihinsel kirlenme üzerindeki cinsiyetler arası etkisini incelemek amacıyla 4 (Zaman: Zaman 1, Zaman 2, Zaman 3, Zaman 4) x 2 (Cinsiyet: Kadın, Erkek) x 3 (Nötralizasyon Koşulu: Fiziksel Yıkama, Zihinsel Yıkama, Kontrol) tekrarlı ölçüm çoklu varyans analizi (MANOVA) uygulanmıştır. Sonuçlar, senaryo sonrası belirtilen zihinsel kirlenme seviyesinin bütün gruplar için en yüksek seviyede olduğunu ve sonrasında azalmaya başladığını ve kadınların Zaman 2, Zaman 3 ve Zaman 4’te erkeklere kıyasla daha fazla zihinsel kirlenme hissettiğini göstermiştir. Nötralizasyon davranışı sonrası, fiziksel yıkama ve zihinsel yıkama grupları kontrol grubundan daha az zihinsel kirlenme belirtmişlerdir. Bununla birlikte beş dakika bekleme süresi sonrası zihinsel kirlenme düzeyi bütün gruplarda eşitlenmiştir. | tr_TR |
dc.contributor.department | Psikoloji | tr_TR |
dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
dc.embargo.lift | - | |