Show simple item record

dc.contributor.advisorDağ, İhsan
dc.contributor.authorTamcan, Gözde
dc.date.accessioned2019-03-19T12:00:22Z
dc.date.issued2019
dc.date.submitted2019-02-19
dc.identifier.citationTamcan, G. (2019). Beş faktör kişilik özelliklerinin genel psikolojik belirtisellik ile ilişkisinde öz-duyarlık ve algılanan sosyal desteğin rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/6222
dc.description.abstractThe aim of this study is to investigate the mediating role of self-compassion and perceived social support (PSS) in the relationship between the five-factor personality traits and psychological symptomatology. The study was carried out with the participation of 425 (300 female, 125 male) students (Mean Age = 21.19, S = 2.01) who were studying in different departments of Hacettepe University. Data was collected through Individual Information Form, Adjective Based Personality Scale, Brief Symptom Inventory, Self-Compassion Scale and The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. The data obtained from participants is analysed by using MANOVA, corelation and mediator variable analysis. The relationship between the variables and the sub-dimensions of variables is found statistically significant. The mediator variable analysis which is conducted to explore the mediator role of self-compassion and PSS, self-compassion and PSS have mediator effect on the relationship between neuroticism, extraversion, agreeableness, conscientiousness and psychological symptomatology. When the relationship between socioeconomic status (SES), gender and psychological symptomatology is analyzed, the results show that psychological sypmtomatolgy is significantly differed in terms of gender; no significant difference in terms of SES and the variables don’t have a interaction effect on psychological symptomatology. The findings of this study were discussed under the light of related literature and it was found out that the findings regarding the interrelationships between the variables were mostly consistent with the findings of other studies in the literature. It was revealed that the mediating role of self-compassion and PSS on the relationship between personality and psychological symptoms is important to understand the relationship between personality and psychopathology. It is believed that the differences in the mediating effects of sub-dimensions of self-compassion were resulted from protective effects of positive components of self compassion against psychological disorders, and triggering effects of negative components of self compassion on psychological disorders.tr_TR
dc.description.tableofcontentsKABUL VE ONAY……………………………………………………………………...i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI……………..…………….....….ii ETİK BEYAN………………………………………………………..……….…...……………iii TEŞEKKÜR.…………………………………...…………………………………...…iv ÖZET…………………………………………………………………………….……..vi ABSTRACT…………………………...…………………………………………......viii İÇİNDEKİLER………………………..………………………………………...….…...x TABLOLAR DİZİNİ.………………………………………………………..…….….xiv ŞEKİLLER DİZİNİ.……………………………………………………………..........xv GİRİŞ…….……..……………………………….………………………………………1 1. BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE...………………………………………….….2 1.1. KİŞİLİK………………………………………………………………….2 1.1.1. Ayırıcı Özellik Yaklaşımı………………………………………3 1.1.2. Beş Faktör Kişilik Özellikleri…………………………………..5 1.1.2.1. Dışadönüklük……………………………………….5 1.1.2.2. Nevrotiklik…………………………………………...5 1.1.2.3. Deneyime Açıklık…………………………………...5 1.1.2.4. Yumuşak Başlılık…………………………………...6 1.1.2.5. Sorumluluk…………………………………………..6 1.1.3. Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Belirtisellik ile İlişkisi…………………………………….………………………6 1.1.4. Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Belirtisellik ile İlgili Araştırmalar……………………………………………9 1.2. ÖZ-DUYARLIK……………………………………………………….15 1.2.1.1. Öz-Sevecenliğe Karşı Öz-Yargılama…………...17 1.2.1.2. Paylaşımların Bilincinde Olmaya Karşı İzolasyon…………………………………………..17 1.2.1.3. Bilinçliliğe Karşı Aşırı Özdeşleşme……………...17 1.2.2. Öz-Duyarlık ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri İlişkisi……….18 1.2.3. Öz-Duyarlık ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile İlgili Araştırmalar……………………………………………………19 1.2.4. Öz-Duyarlık ve Psikolojik Belirtisellik İlişkisi……………….20 1.2.5. Öz-Duyarlık ve Psikolojik Belirtisellik ile İlgili Araştırmalar…………………………………………………...21 1.3. SOSYAL DESTEK…………………………………………………...27 1.4. ALGILANAN SOSYAL DESTEK…………………………………..30 1.4.1. Algılanan Sosyal Destek ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri İlişkisi………………………………………………………..…30 1.4.2. Algılanan Sosyal Destek ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri ile İlgili Araştırmalar………………………………………….32 1.4.3. Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik Belirtisellik İlişkisi...35 1.4.4. Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik Belirtisellik ile İlgili Araştırmalar………………………………………………37 1.5. ARAŞTIRMANIN AMACI……………………………………………39 2. BÖLÜM: YÖNTEM.……………………………………………………………….41 2.1. ÖRNEKLEM…………………………………………………………..41 2.2. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI……………………………………….43 2.2.1. Demografik Bilgi Formu………………………………………43 2.2.2. Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)………………………..44 2.2.3. Kısa Semptom Envanteri (KSE)…………………………….44 2.2.4. Öz-Duyarlık Ölçeği (ÖDÖ)………………………………...…44 2.2.5. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)..45 2.3. İŞLEM………………………………………………………………….46 3. BÖLÜM: BULGULAR...………………………………………………………….47 3.1. SOSYO-DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE İLİŞKİN MANOVA SONUÇLARI………………………………………………….………47 3.2. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE PSİKOLOJİK BELİRTİSELLİK DÜZEYİNE İLİŞKİN KORELASYON ANALİZİ SONUÇLARI………………………………………………………….48 3.3. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ VE ÖZ-DUYARLIK DÜZEYİNE İLİŞKİN KORELASYON ANALİZİ SONUÇLARI…..50 3.4. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYİNE İLİŞKİN KORELASYON ANALİZİ SONUÇLARI……………………………………………………….…51 3.5. ÖZ-DUYARLIK DÜZEYİ İLE PSİKOLOJİK BELİRTİSELLİK DÜZEYİNE İLİŞKİN KORELASYON ANALİZİ SONUÇLARI…..53 3.6. ALGILANAN SOSYAL DESTEK DÜZEYİ İLE PSİKOLOJİK BELİRTİSELLİK DÜZEYİNE İLİŞKİN KORELASYON ANALİZİ SONUÇLARI……………………………………………………….…55 3.7. BEŞ FAKTÖR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN PSİKOLOJİK BELİRTİSELLİK İLE İLİŞKİSİNDE ÖZ-DUYARLIK VE ALGILANAN SOSYAL DESTEĞİN ARACI ROLÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………………………..56 3.7.1. Nevrotiklik ile Psikolojik Belirtisellik Arasındaki İlişkide Öz-Duyarlık ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracı Rolü……….59 3.7.2. Dışadönüklük ile Psikolojik Belirtisellik Arasındaki İlişkide Öz-Duyarlık ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracı Rolü…...61 3.7.3. Yumuşak Başlılık ile Psikolojik Belirtisellik Arasındaki İlişkide Öz-Duyarlık ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracı Rolü…………………………………………………………….64 3.7.4. Sorumluluk ile Psikolojik Belirtisellik Arasındaki İlişkide Öz-Duyarlık ve Algılanan Sosyal Desteğin Aracı Rolü……….66 4. BÖLÜM: TARTIŞMA.…………………………………………………………….69 4.1. DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE İLİŞKİN BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ……………………………………………..69 4.2. ARAŞTIRMA DEĞİŞKENLERİNE İLİŞKİN BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ………………………………..……………70 4.2.1. Değişkenlerin Birbiriyle İlişkisine Dair Bulguların Değerlendirilmesi……………………………………………..70 4.2.2. Değişkenlerin Aracı Etkisine Dair Bulguların Değerlendirilmesi……………………………………………..77 4.3. SONUÇLAR…………………………………………….…………….82 4.4. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ……………………………………...…….84 4.5. ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI VE ÖNERİLER….………..…85 KAYNAKÇA………………………………………………………….……………….86 EK 1. Onam Formu………………………………………………………………..110 EK 2. Demografik Bilgi Formu…………………………………………………..111 EK 3. Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)…………………………………….112 EK 4. Kısa Semptom Envanteri (KSE)…………………………………………114 EK 5. Öz- Duyarlık Ölçeği (ÖDÖ)………………………………………………..115 EK 6. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)…………..116 EK 7. Etik Kurul İzni……………………………………………………………….117 EK 8. Orijinallik Raporu…………………………………………………………..118tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherSosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectBeş faktör kişilik özellikleritr_TR
dc.subjectPsikolojik belirtiselliktr_TR
dc.subjectÖz-duyarlıktr_TR
dc.subjectAlgılanan sosyal destektr_TR
dc.titleBeş Faktör Kişilik Özelliklerinin Genel Psikolojik Belirtisellik ile İlişkisinde Öz-Duyarlık ve Algılanan Sosyal Desteğin Rolütr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/masterThesistr_TR
dc.description.ozetBu çalışmada beş faktör kişilik özelliklerinin psikolojik belirtisellikle ilişkisinde öz-duyarlık ve algılanan sosyal desteğin aracı rolünü incelemek amaçlanmıştır. Araştırma Hacettepe Üniversitesi’nin farklı bölümlerinde öğrenim görmekte olan 425 (300 kadın, 125 erkek) öğrencinin (Ort. Yaş= 21.19, S = 2.01) katılımıyla yürütülmüştür. Çalışma kapsamında katılımcılara “Demografik Bilgi Formu”, “Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)”, “Kısa Semptom Envanteri (KSE)”, “Öz-Duyarlık Ölçeği (ÖDÖ)” ve “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)” uygulanmıştır. Katılımcılardan elde edilen verilere psikolojik belirti düzeyini demografik değişkenler açısından incelemek amacıyla MANOVA, değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla korelasyon ve değişkenlerin aracı etkisini incelemek amacıyla aracı değişken analizleri uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda çalışmada incelenen değişkenler ve değişkenlerin alt boyutları arasında farklı anlamlılık düzeylerinde ilişkiler gözlenmiştir. Öz-duyarlık ve algılanan sosyal desteğin aracı rolünü incelemek amacıyla yapılan aracı değişken analizleri sonucunda nevrotiklik, dışadönüklük, yumuşak başlılık ve sorumluluğun psikolojik belirtisellikle ilişkisinde öz-duyarlığın ve algılanan sosyal desteğin aracı etkiye sahip olduğu görülmüştür. Sosyoekonomik düzey (SED) ve cinsiyetin psikolojik belirtisellikle ilişkisi incelendiğinde psikolojik belirtiselliğin cinsiyet açısından anlamlı düzeyde farklılaştığı, SED açısından anlamlı bir farklılık bulunmadığı ve değişkenlerin psikolojik belirtisellik üzerinde anlamlı bir ortak etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Çalışmada elde edilen bulgular ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve değişkenlerin birbiriyle ilişkisine dair bulguların alanyazındaki diğer çalışma bulgularıyla büyük ölçüde tutarlı olduğu görülmüştür. Beş faktör kişilik özelliklerinin psikolojik belirtisellik ile ilişkisinde öz-duyarlık ve algılanan sosyal desteğin aracı etkiye sahip olmasının kişilik ve psikopatoloji arasındaki ilişkiyi anlamada önemli olduğu görülmüştür. Öz-duyarlığın alt boyutlarının aracı etkisine dair farklılıkların öz-duyarlığın olumlu bileşenlerinin psikolojik bozukluklara karşı koruyucu, olumsuz bileşenlerinin ise bozuklukların ortaya çıkmasına hazırlayıcı etkisinden kaynaklanmış olabileceği düşünülmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentPsikolojitr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR


Files in this item

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record