dc.contributor.advisor | Mirzaoğlu Sıvacı, F. Gülay | |
dc.contributor.author | Erdemli, Gizem Buse | |
dc.date.accessioned | 2019-03-04T08:45:16Z | |
dc.date.issued | 2019 | |
dc.date.submitted | 2019-01-08 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/6047 | |
dc.description.abstract | ERDEMLİ, Gizem Buse. “The Relations between Turkish Folk Stories and Folk Songs
(Two examples from Anatolia: Koroghlu and Arzu and Kamber)”, Master’s Thesis,
Ankara, 2019.
Folk tales and folk songs are important folk literature works that have come up to date
from the past. It is necessary to study and learn these narratives that are the important
transmitter of Turkish oral culture; to know the origin of the folk songs taking place in
the narratives, where they come from and what they tell us. In this concept, folktales
provide the finding of an important part of the anonymous folk songs and their creative
artisans. In this respect, folktales have quite different importance for the relevant folk
songs. Knowing these folk songs is also important in order to understand the works in
many art fields. This study deals with the determination of the folk songs that were
composed of some folktales, the detection of the story to which they belong, the section
of the story to which they belong and the place and role of them in the story based on the
hypothesis that a significant number of folk songs were composed of folktales.
In the study, folk songs which were composed of Köroğlu and Arzu & Kamber stories in
the context of heroism and love stories were determined by scanning the extensive sources
(books, articles, internet, etc.) which are included in the folk songs, especially TRT
Repertory. The research methods include predominantly intertextual study as well as the
determination of oral tradition environments related to the subject, and for this purpose,
literature review were done partially. Interviews were held with TRT folk music artists
and a narrator of folktales.
As a result of this research, the subject of some folk songs in the selected tales were
determined, and it was determined which scene in the selected tales the relevant folk
songs have come from until today, which plot they belong to and which ones have been
included into Turkish folk music repertoire. In this way, it was understood that a
significant number of folk songs are related to folktales, and it was ensued that it is firstly
needed that the folk tales which they belong to should be known in the search of a great
majority of folk songs. Nowadays, it was understood that oral narratives named folktales
after electronic culture medium took the place of oral culture medium generally have been
ix
surviving through folk songs. It was seen that the folk songs representing the folktales
has been continuing to be performed vividly although folktales were largely forgotten. | tr_TR |
dc.description.tableofcontents | KABUL VE ONAY .......................................................................................................... i
BİLDİRİM ....................................................................................................................... ii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI................................. iii
ETİK BEYAN ................................................................................................................. iv
TEŞEKKÜR .................................................................................................................... v
ÖZET ............................................................................................................................... vi
ABSTRACT .................................................................................................................. viii
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... x
GİRİŞ ............................................................................................................................... 1
I. BÖLÜM: 1. TÜRK HALK EDEBİYATINDA HALK HİKÂYESİNE GENEL
BAKIŞ ........................................................................................................................... 3
1.1. Hikâye Kavramı, Terimler ve Tanımlar ............................................................ 3
1.2. Halk Hikâyesinin Kökeni ve Değişim Süreci ..................................................... 4
1.2.1. Şaman, Ozan ve Âşık-Hikâyeciler .......................................................... 10
1.2.2. Anlatı, Anlatıcı ve İcra Değişiminin Nedenleri ...................................... 14
1.3. Halk Hikâyesinin Sınıflandırılması ve Özellikleri ........................................... 15
1.4. Halk Hikâyesi Anlatıcıları: “Âşıklar ve Âşık-Hikâyeciler” ........................... 19
1.4.1. Âşıklık Geleneği ........................................................................................ 19
1.4.2. Halk Hikâyeciliği ve Halk Hikâyesi Anlatma Geleneği ........................ 28
1.5. Halk Hikâyelerinin Varyantlaşması ................................................................. 39
II. BÖLÜM: 2. TÜRK HALK EDEBİYATINDA TÜRKÜYE GENEL BAKIŞ .... 43
2.1. Türkü Kavramı ................................................................................................... 43
2.2. Türkülerin Özellikleri ve Sınıflandırılması ..................................................... 44
2.3. Türkülerin Konusu ve İşlevleri ......................................................................... 48
2.4. Türkülerin Varyantlaşma Süreci ve Günümüzde Türkü ............................... 53
III. BÖLÜM: 3. HALK TÜRKÜSÜNÜN HALK HİKÂYESİNDEN
AYRILMASI OLGUSU ......................................................................................... 55
3.1. Halk Hikâyesi ile Halk Türküsü Arasındaki İlişki .......................................... 55
IV. BÖLÜM: 4. HALK HİKÂYELERİYLE İLİŞKİSİ OLAN HALK
TÜRKÜLERİ ......................................................................................................... 60
xi
4.1. Köroğlu Örneği ................................................................................................... 60
4.1.1. Köroğlu Hikâyelerinin Halk Hikâyeleri Arasındaki Yeri .................... 60
4.1.2. Köroğlu Kimdir? ...................................................................................... 61
4.1.3. Köroğlu Hikâyesine Tematik Bir Bakış ................................................. 68
4.1.3.1. Köroğlu Hikâyesi ......................................................................... 68
4.1.3.2. Diğer Sanatlarda Köroğlu Hikâyesi ........................................... 72
4.1.3.2.1. Tiyatroda Köroğlu ....................................................... 72
4.1.3.2.2. Operada Köroğlu ......................................................... 73
4.1.3.2.3. Halk Oyunlarında Köroğlu ........................................ 73
4.1.3.2.4. Sinemada Köroğlu ....................................................... 78
4.1.3.3. Halk Hikâyeleriyle İlişkisi Olan Türkülerin Tespiti İçin Ele
Alınan Köroğlu Hikâyeleri ve Kolları ...................................... 82
4.1.3.3.1. İkbal Kütüphanesinden “Köroğlu” Hikâyesi ........... 83
4.1.3.3.2. Daniş Remzi Korok’un Eserinden “Köroğlu”
Hikâyesi ........................................................................ 84
4.1.3.3.3. Bolu Bey Kolu .............................................................. 85
4.1.3.3.4. Silistreli Hasan Paşa Kolu ........................................... 85
4.1.3.3.5. Demircioğlu Kolu ......................................................... 86
4.1.3.3.6. Köroğlu’nun Oğlu Hasan Bey Kolu ........................... 86
4.1.3.3.7. Kocabey Kolu ............................................................... 87
4.1.3.3.8. Oltu Kolu ...................................................................... 87
4.1.3.3.9. Köroğlu’nun Sonu ....................................................... 87
4.1.4. Köroğlu Türkülerine Genel Bakış .......................................................... 88
4.1.4.1. Örnek Türküler............................................................................ 90
4.1.4.1.1. Benden Selâm Olsun Bolu Beyine-1 ........................... 90
4.1.4.1.2. Benden Selam Olsun Bolu Beyine-2 ........................... 94
4.1.4.1.3. Dinleyin Ağalar Dinleyin Beyler ................................ 95
4.1.4.1.4. Ben Bir Köroğlu’yum Dağda Gezerim ...................... 96
4.1.4.1.5. Çamlıbel’den de Baktı Köroğlu ................................. 96
4.1.4.1.6. Karşıdan Görünen Ermeni Midir? ............................ 98
4.1.4.1.7. Bugün Yeminliyim Döğüş Olmasın .......................... 100
4.1.4.1.8. Bala Benlik ile Girme Meydana ............................... 102
xii
4.1.4.1.9. Gelen de Konya Kervanı ........................................... 103
4.1.4.1.10. Zor Bezirgân Bunun Adı ......................................... 104
4.1.4.1.11. Aman Usta Çabuk Kayır Sazımı ............................ 105
4.1.4.1.12. Aman Güzel İnsaf Eyle De Bana ............................ 108
4.1.4.1.13. Ayvaz’ım Nerede Kenan Ne Oldu .......................... 109
4.1.4.1.14. Ayvaz Benim Senden Yana ..................................... 110
4.1.4.1.15. Dağlar Hey ............................................................... 111
4.1.4.1.16. Mürveti Çok Hakk’ın Nazargâhısın ...................... 111
4.1.4.1.17. Mert Dayanır Namert Kaçar .................................. 112
4.1.4.1.18. Gelin Hey Ağalar Çekin Kılıncı ............................. 113
4.1.4.1.19. Uca Dağlar Başında ................................................. 113
4.1.4.1.20. Tan Yeri Atanda ...................................................... 114
4.1.4.1.21. Yürün Aslanlarım Savaş Edelim ............................ 114
4.1.4.1.22. Yürün Beyler Korkman .......................................... 115
4.1.4.1.23. Namem Varır Çamlıbel’im Sallanır ...................... 115
4.1.4.1.24. Döndürü Döndürü ................................................... 116
4.1.4.1.25. Yiğitler Silkinip Ata Binende ................................. 116
4.1.4.1.26. Meydanda ................................................................. 117
4.1.4.1.27. Hoylu’m .................................................................... 118
4.1.4.1.28. Sandım ...................................................................... 118
4.1.4.1.29. Gelin Ağlayak Hoylu’ya .......................................... 119
4.1.4.1.30. Gel’e Zor Bezirgân Beri Gel Hele .......................... 119
4.1.4.1.31. Çalın Kılıcı ............................................................... 120
4.1.4.1.32. Çamlıbel’e Süreydim Yolunu ................................. 120
4.1.4.1.33. Ayvaz Geliyor ........................................................... 122
4.1.4.1.34. Başı Telli Canım Ayvaz Ağlama ............................ 124
4.1.4.1.35. Ayvaz Gelir Otağından ........................................... 124
4.1.4.1.36. Atlar Konuşuyor ...................................................... 125
4.1.4.1.37. Ala Boz Dumanlı Karlı Dereler .............................. 127
4.1.4.1.38. Bir Hışmınan Geldi Geçti ....................................... 128
4.1.4.1.39. Han Nigar’ım Benden Yüzün Çevirme ................. 137
4.1.4.1.40. Seherden Sabahtan Eser Ürüzgâr .......................... 138
xiii
4.1.4.1.41. Yerinde Mi? ............................................................. 139
4.1.4.1.42. Hey Medet ................................................................ 139
4.1.4.1.43. Mısır İllerinde Yatan Erenler ................................. 140
4.1.4.1.44. Hay Edüben Harman Başında Duran ................... 141
4.1.4.1.45. Dinle Beni Köse Emmi ............................................ 143
4.1.4.1.46. İsabali Dinle Benim Sözümü ................................... 144
4.1.4.1.47. “Canım Kır At Gözüm Kır At” Türküleri ............ 145
4.1.4.1.48. Bir At Gördüm Silistre İlinde ................................. 149
4.1.4.1.49. Köroğlu Dediğin Delinin Biri ................................. 149
4.1.4.2. Köroğlu Anlatıları ve Türküleri Arasında İlişkiler ................ 150
4.2. Arzu ile Kamber Örneği .................................................................................. 156
4.2.1. Arzu ile Kamber Hikâyesinin Halk Hikâyeleri Arasındaki Yeri ve
Hikâyeye Genel Bakış ............................................................................ 156
4.2.1.1. Diğer Sanatlarda Arzu ile Kamber Hikâyesi .......................... 157
4.2.1.1.1. Karagözde Arzu ile Kamber ..................................... 157
4.2.1.1.2. Halk Oyunlarında Arzu ile Kamber ........................ 157
4.2.1.1.3. Sinemada Arzu ile Kamber ...................................... 158
4.2.1.2. Arzu ile Kamber Hikâyesi ......................................................... 159
4.2.2. Arzu ile Kamber Türküleri ................................................................... 161
4.2.2.1. Örnek Türküler.......................................................................... 161
SONUÇ ......................................................................................................................... 182
KAYNAKLAR ............................................................................................................ 186
EKLER ......................................................................................................................... 196
EK 119. Orijinallik Raporu ........................................................................................ 656
EK 120. Etik Kurul ya da Muafiyet İzni ................................................................... 657 | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Halk hikâyesi | tr_TR |
dc.subject | Halk Türküsü | tr_TR |
dc.subject | Sözlü Kültür | tr_TR |
dc.subject | Köroğlu | tr_TR |
dc.subject | Arzu ile Kamber | tr_TR |
dc.subject | Folktale | en |
dc.subject | Folk songs | en |
dc.subject | Oral culture | en |
dc.subject | Köroğlu | en |
dc.subject | Arzu and Kamber | en |
dc.title | Türk Halk Hikâyeleri ve Halk Türküleri Arasındaki İlişkiler (Anadolu Sahası Köroğlu ve Arzu İle Kamber Örneği) | tr_TR |
dc.title.alternative | The Relations between Turkish Folk Stories and Folk Songs (Two examples from Anatolia: Koroghlu and Arzu and Kamber) | en |
dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | ERDEMLİ, Gizem Buse. “Türk Halk Hikâyeleri ve Halk Türküleri Arasındaki İlişkiler
(Anadolu Sahası Köroğlu ve Arzu ile Kamber Örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara,
2019.
Halk hikâyeleri ve türküler, geçmişten günümüze kadar gelmiş önemli halk edebiyatı
ürünleridir. Türk sözlü kültürünün önemli bir kültür aktarıcısı olan bu anlatıların
araştırılması ve öğrenilmesi; anlatılarda yer alan türkülerin kökeninin nereden geldiğinin,
ne anlattığının bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda halk hikâyeleri, anonim halk
türkülerinden önemli bir kısmının kökeninin ve yaratıcı sanatkârlarının bulunmasını
sağlamaktadır. Bu bakımdan halk hikâyeleri, söz konusu halk türküleri için apayrı bir
önem taşımaktadır. Bu türkülerin bilinmesi günümüzde yer alan birçok sanat dalında
ortaya konulmuş eserlerin anlaşılabilmesi için de önemlidir. Bu çalışma, türkülerin
önemli bir kısmının halk hikâyelerinden kopmuş olduğu hipotezinden hareketle, bazı halk
hikâyelerinden kopan halk türkülerinin belirlenmesini, ait olduğu hikâyenin tespitini,
hikâyenin hangi kesitine ait olduğunu ve hikâyedeki yeri ve rolünü konu edinmektedir.
Çalışmada kahramanlık ve aşk hikâyeleri bağlamında ele alınan Köroğlu ve Arzu ile
Kamber hikâyelerinden kopmuş türküler, TRT Repertuvarı başta olmak üzere, kapsamlı
olarak türkülere yer verilen kaynaklardan (kitap, makale, internet vb) tarama yapılarak
belirlenmiştir. Araştırma yöntemleri, ağırlıklı olarak metinler arası çalışma ve ayrıca
konuyla ilgili sözlü gelenek ortamlarının tespitini içermektedir ve bu amaçla kısmen alan
araştırması yapılmıştır. TRT Halk Müziği sanatçıları ve bir halk hikâyesi anlatıcısı ile
mülakatlar gerçekleştirilmiştir.
Bu araştırmanın sonucunda seçilen hikâyelerdeki bazı halk türkülerinin konusu
belirlenmiş, söz konusu bu türkülerin, hikâye içinde hangi sahneden ayrılarak günümüze
kadar geldiği, hangi olay örgüsüne bağlı olduğu ve hangilerinin Türk halk müziği
repertuvarına girdiği tespit edilmiştir. Böylece halk türkülerinin önemli bir kısmının halk
hikâyeleriyle ilişkili olduğu anlaşılmış ve türkülerin büyük bir çoğunluğunun
araştırılmasında öncelikle onların bağlı bulunduğu halk hikâyelerinin bilinmesi gerektiği
sonucu ortaya çıkmıştır. Günümüzde sözlü kültür ortamının yerini elektronik kültür
ortamının almasıyla halk hikâyesi adı verilen sözlü anlatıların, genellikle halk türküleri
vii
yoluyla yaşamını sürdürdüğü anlaşılmıştır. Halk hikâyeleri büyük ölçüde unutulmuş
olmakla birlikte, onları temsil eden türkülerinin canlı bir biçimde icra edilmeye devam
ettiği görülmüştür. | tr_TR |
dc.contributor.department | Türk Halkbilimi | tr_TR |
dc.embargo.terms | 2 yil | tr_TR |
dc.embargo.lift | 2021-03-05T08:45:16Z | |