| dc.contributor.advisor | Aydın, Mehmet Devrim | |
| dc.contributor.author | Eldemir, Serdar | |
| dc.date.accessioned | 2019-03-04T08:19:57Z | |
| dc.date.issued | 2019 | |
| dc.date.submitted | 2019-01-25 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/6029 | |
| dc.description.abstract | Corporate governance, which refers to an administrative approach independent of the financial performance of organizations, is a concept that began attracting attention after the bankruptcies of some prominent companies across the world. After OECD had published the principles of corporate governance in 1999, corporate governance emerged in many countries as the rules with which companies have to comply. Organizations are rated at national and international levels in accordance with compliance with the principles of corporate governance. Through this system, all shareholders obtain the opportunity to act under the awareness of the corporate governance rating of the company, besides the financial indicators. From the new public management perspective, it is foreseen that corporate governance rating, which has been applied successfully by the private sector, can be implemented by the public sector as well to improve the quality of current services. In this context, the relationship between corporate governance and public administration was examined, and in light of the rating models applied in the private sector, a new model, which can be implemented to the public sector, was developed. This model demonstrates a unique approach according to the requirements of the public sector instead of directly reflecting principles of corporate governance in the private sector. The model was conducted in three public institutions. The findings indicated that it enhances the development of public organizations and strengthen their institutional structure. Furthermore, in the case of being implemented by all public intuitions, it generates a competitive environment. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY I
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI II
ETİK BEYAN III
TEŞEKKÜR IV
ÖZET V
ABSTRACT VI
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XIV
TABLOLAR DİZİNİ XVI
ŞEKİLLER DİZİNİ XVII
GRAFİKLER DİZİNİ XVIII
GİRİŞ 1
1. BÖLÜM : KURUMSAL YÖNETİM: TEORİK ÇERÇEVE 5
1.1. KURUMSAL YÖNETİM KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ 5
1.1.1. Kurumsal Yönetim Kavramı 5
1.1.2. Kurumsal Yönetime Etki Eden Teorik Yaklaşımlar 8
1.1.2.1. Vekâlet (Agency) Teorisi 9
1.1.2.2. İşlem Maliyeti (Transaction Cost) Teorisi 11
1.1.2.3. Kurumsal (Institutional) Teori 15
1.1.2.4. Paydaş (Stakeholder) Teorisi 19
1.1.2.5. Temsil (Stewardship) Teorisi 22
1.1.2.6. Yönetim Hegemonyası (Managerial Hegemony) Teorisi 23
1.1.2.7. Kaynak Bağımlılığı (Resource dependency) Teorisi 25
1.1.2.8. Miyop Piyasa (Myopic Market) Teorisi 26
1.1.2.9. Güven İlişkisi (Trusteeship) Teorisi 26
1.1.3. Kurumsal Yönetimin Tarihsel Gelişimi 28
1.1.3.1. Cadbury Raporu (1992) 30
1.1.3.2. OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri (1999) 31
1.1.3.3. Sarbanes-Oxley Yasası (2002) 32
1.2. KURUMSAL YÖNETİMİN GELİŞİMİNDE ETKİLİ OLAN HUSUSLAR 33
1.2.1. Şirket Skandallarının Kurumsal Yönetimin Gelişimindeki Önemi 33
1.2.2. Küresel Ekonomik Krizler 34
1.2.3. Uluslararası Yatırım ve Sermaye Hareketleri 35
1.3. KURUMSAL YÖNETİMİN AMACI VE İLKELERİ 35
1.3.1. Kurumsal Yönetimin Amacı 36
1.3.2. Kurumsal Yönetimin İlkeleri 37
1.3.2.1. Adillik 37
1.3.2.2. Şeffaflık 38
1.3.2.3. Hesap Verebilirlik 38
1.3.2.4. Sorumluluk 38
1.3.3. OECD’nin Özel Sektör Kuruluşları İçin Belirlediği Kurumsal Yönetim
İlkeleri 39
1.4. TÜRKİYE’DE ÖZEL SEKTÖR KURULUŞLARI İÇİN KURUMSAL YÖNETİMİN GELİŞİMİ 42
1.4.1. Türkiye’de Kurumsal Yönetimin Gelişimi 42
1.4.2. Türkiye’de Kurumsal Yönetim İlkeleri 44
1.4.2.1. Pay Sahipleri 44
1.4.2.2. Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık 45
1.4.2.3. Menfaat Sahipleri 46
1.4.2.4. Yönetim Kurulu 47
1.4.3. Türkiye’de Kurumsal Yönetimin Derecelendirilmesi 50
2. BÖLÜM: KURUMSAL YÖNETİM VE KAMU YÖNETİMİ İLİŞKİSİ 52
2.1. YÖNETİM, KAMU YÖNETİMİ VE KURUMSAL YÖNETİM 52
2.1.1. Yönetim Kavramı ve Kurumsal Yönetim İlişkisi 53
2.1.2. Kamu Yönetimi ve Kurumsal Yönetim İlişkisi 55
2.1.2.1. Avrupa’da Kamu Yönetimi 56
2.1.2.2. ABD’de Kamu Yönetimi 58
2.1.2.3. Kamu Yönetiminin Bileşenleri 61
2.1.2.4. Kamu Sektöründe Neden Kurumsal Yönetim? 62
2.2. GELENEKSEL KAMU YÖNETİMİ VE YENİ KAMU İŞLETMECİLİĞİ ANLAYIŞINDAN KURUMSAL YÖNETİME 64
2.2.1. Geleneksel Kamu Yönetimi Anlayışı 64
2.2.2. Yeni Kamu İşletmeciliği Anlayışı 65
2.2.2.1. Yeni Kamu İşletmeciliği Anlayışının Ortaya Çıkışındaki Etmenler 67
2.2.2.2. Yeni Kamu İşletmeciliği Anlayışının Amaçları ve Temel Özellikleri 67
2.2.3. Kamu Yönetimi - Özel Yönetim ve Kurumsal Yönetimin Kamu Sektörüne Uygulanabilirliği 70
2.2.4. Kamu Yönetiminde Yönetişim ve Kurumsal Yönetim 77
2.3. KAMU YÖNETİMİNDE MÜKEMMELLİK ARAYIŞLARI 82
2.3.1. Toplam Kalite Yönetimi 82
2.3.2. EFQM (European Foundation for Quality Management) 86
2.3.3. ISO (International Organization for Standardization) ve ISO 9000 Kalite Güvence Standardı 92
2.3.4. Kamu Sektöründe Performans Yönetimi 95
2.3.4.1. Kamu Yönetiminde Performans Yönetimi Ölçütleri 96
2.3.4.2. Kamu Yönetiminde Performans Yönetim Süreçleri 97
2.3.4.3. Performans Değerleme 98
2.3.4.4. Türk Kamu Yönetiminde Performans Yönetimi 100
2.3.5. Kamu Yönetiminde Stratejik Planlama 102
2.3.5.1. Kamu Kurumları Stratejik Planlamaya Neden İhtiyaç Duyar? 103
2.3.5.2. Türkiye’de Kamu Kurumlarında Stratejik Plan 105
2.4. KAMU YÖNETİMİ VE KURUMSAL YÖNETİM İLİŞKİSİNİN DÜNYA’DA ve TÜRKİYE’DE GELİŞİMİ 108
2.4.1. İngiltere 108
2.4.2. Amerika Birleşik Devletleri 110
2.4.3. İrlanda 112
2.4.4. Hollanda 112
2.4.5. Avustralya 114
2.4.6. IFAC ve CIPFA 116
2.4.7. Türkiye 118
2.5.KAMU SERMAYELİ İŞLETMELER İÇİN KURUMSAL YÖNETİM 122
2.5.1. Kamu Sermayeli İşletmeler İçin OECD Kurumsal Yönetim Rehberi 124
2.5.1.1. Kamu Pay Sahipliğinin Gerekçeleri 126
2.5.1.2. Pay Sahibi Olarak Devletin Rolü 127
2.5.1.3. Piyasada Kamu Sermayeli İşletmeler için Oluşturulan Yasal ve Düzenleyici Çerçeve 128
2.5.1.4. Hissedarların ve Diğer Yatırımcıların Eşit Muameleye Tabi Tutulması 129
2.5.1.5. Paydaşlarla İlişkiler ve Sorumlu İş Yapma Yaklaşımı 129
2.5.1.6. Kamuoyunu Aydınlatma ve Şeffaflık 130
2.5.1.7. Kamu Sermayeli İşletmelerin Yönetim Kurullarının Sorumlulukları 130
2.5.2.Türkiye’de Kamu Sermayeli İşletmeler için Kurumsal Yönetime Bakış 131
2.6. TEMEL KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN KAMU YÖNETİMİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ 134
2.6.1. Şeffaflık ve Kamu Yönetimi 135
2.6.2. Hesap Verebilirlik ve Kamu Yönetimi 137
2.6.3. Sorumluluk ve Kamu Yönetimi 140
2.6.4. Adillik/Eşitlik ve Kamu Yönetimi 142
3. BÖLÜM : KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİ:
DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE ÖZEL SEKTÖR UYGULAMALARI 144
3.1. ÖZEL SEKTÖRDE ULUSLARARASI KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRME UYGULAMALARI 144
3.1.1.Uluslararası Derecelendirme Kuruluşları 147
3.1.1.1. Standard & Poor’s Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 152
3.1.1.2. Institutional Shareholder Services (ISS) Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 158
3.1.1.3. MSCI ESG Governancemetrics Kurumsal Yönetim Uyum Derecelendirme Sistemi 161
3.1.1.4. CRISIL Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 166
3.1.2.International Finance Corporation (IFC) Kurumsal Yönetim Sistemi 168
3.2. TÜRKİYE’DE ÖZEL SEKTÖRDE KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİ 172
3.2.1. Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyetinde Temel Esaslar 173
3.2.2.Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyetinde Bulunma Koşulları 176
3.2.2.1. Türkiye'de Yerleşik Derecelendirme Kuruluşları 177
3.2.2.2. Uluslararası Derecelendirme Kuruluşları 177
3.2.3.Türkiye’de Kurumsal Yönetim Derecelendirmesine Yetkili Kuruluşlar 178
3.2.3.1. SAHA Rating 179
3.2.3.2. Kobirate 180
3.2.3.3. JCR Eurasia Rating 180
3.2.4. Kurumsal Yönetim Derecelendirme Yöntemleri 181
3.2.4.1. Talebe Bağlı Derecelendirme 181
3.2.4.2. Talebe Bağlı Olmayan Derecelendirme 182
3.2.5. Kurumsal Yönetim Derecelendirme Süreci 182
3.2.5.1. Sözleşme 185
3.2.5.2. Ön Toplantı ve Bilgi Toplama 185
3.2.5.3. Yönetim Kurulu ve Şirket Yetkilileri ile Görüşme 187
3.2.5.4. Taslak Raporun Derecelendirme Komitesinde Görüşülmesi 188
3.2.5.5. Derecelendirme Notunun Kamuoyuna Açıklanması 188
3.2.5.6. Gözetim 188
3.2.5.7. Puanlama Yöntemi 189
3.2.5.7.1. Kobirate Değerlendirme Yöntemi 190
3.2.5.7.2. JCR Eurasia Rating Değerlendirme Yöntemi 191
3.2.5.7.2.1. Kurumsal Yönetim Genel Skoru 192
3.2.5.7.2.2. İyi Uygulamalar Seviyesi (Best Practices Level) 192
3.2.5.7.2.3. Görünüm (Outlook) 193
3.2.5.7.2.4. Ana Segment Not Çentiklemesi (Notching of Corporate Governance Main Segments) 193
3.3. TÜRKİYE’DE KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSLERİ 194
3.3.1. Bist Kurumsal Yönetim Endeksi 194
3.3.2. Saha Dünya Kurumsal Yönetim Endeksi 198
4. BÖLÜM : KAMU YÖNETİMİNDE KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİNE DUYULAN İHTİYAÇ VE BİR MODEL ÖNERİSİ 201
4.1. ÖZEL SEKTÖR İŞLETMELERİ İÇİN UYGULANAN DERECELENDİRME MODELİNİN NEDEN KAMU İÇİN UYGUN OLMADIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ 201
4.1.1. Kamu Yararı ve Özel Yarar 204
4.1.2. Siyasal Çevre ve Hukuk Düzeni 205
4.1.3. Serbestlik ve Özerklik 205
4.1.4. Sosyal Maliyet, Müşteri, Vatandaş 206
4.1.5. Kurumların Yapısı, Yöneticilerin Motivasyonu ve Kamu Gücü 206
4.1.6. SPK Tarafından İlan Edilen Kurumsal Yönetim İlkeleri Açısından 207
4.1.6.1. Pay Sahipleri 207
4.1.6.2. Kamuyu Aydınlatma Ve Şeffaflık 208
4.1.6.3. Menfaat Sahipleri 209
4.1.6.4. Yönetim Kurulu 209
4.2. BİR MODEL ÖNERİSİ: KAMU KURUMSAL DERECELENDİRME SİSTEMİ (KKDS) 211
4.2.1. Yasal Çerçeve 212
4.2.2. Eşitlik 212
4.2.3. Kamuoyunu Aydınlatma ve Şeffaflık 214
4.2.4. Hesap Verebilirlik ve Sorumluluk 215
4.2.5. Kamu Yararı 218
4.2.6. Denetim ve Risk Yönetimi 220
4.2.7. Performans Yönetimi 226
4.2.8. Sürdürülebilirlik 227
4.2.9. Liderlik 229
4.2.10. Etik Değerler 231
4.3. KAMU KURUMSAL DERECELENDİRME SİSTEMİ (KKDS) MODELİNİN TEST EDİLMESİ 233
4.3.1. Modelin Varsayımları 233
4.3.2. Modele İlişkin Değerlendirme Formunun Hazırlanması 234
4.3.3. Puanlama ve Ağırlıklandırma Yöntemi 235
4.3.4. Nihai Derecelendirme Yöntemi 236
4.3.5. Uygulama Yöntemi 237
4.3.6. Bulgular 238
4.3.6.1. Kurum A 238
4.3.6.2. Kurum B 240
4.3.6.3. Kurum C 241
4.3.7. Tartışma 242
4.3.8. Modelin Uygulanabilirliği 244
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 247
KAYNAKÇA 252
EKLER 285
EK 1.JCR EURASİA RATİNG NOT CETVELİ 285
EK 2.PEGASUS KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİ 286
EK 3.MİGROS KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİ 305
EK 4.GARANTİ BANKASI KURUMSAL YÖNETİM DERECELENDİRMESİ 312
EK 5.BİST KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİNE DAHİL FİRMA LİSTESİ 313
EK 6.KAMU KURUMSAL DERECELENDİRME SİSTEMİ (KKDS) DEĞERLENDİRME FORMU 315
EK 7.TEZ ÇALIŞMASI ORİJİNALLİK RAPORU 321
EK 8.ETİK KURUL İZNİ 322 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | Kurumsal Yönetim | |
| dc.subject | Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi | |
| dc.subject | Kamu Yönetimi | |
| dc.subject | Yeni Kamu İşletmeciliği | |
| dc.title | Kamu Yönetiminde Kurumsal Yönetim İlkeleri Ve Bir Kurumsal Derecelendirme Model Önerisi | tr_TR |
| dc.title.alternative | Principles of Corporate Governance in Public Administration And A Model Proposal For Corporate Rating | eng |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Kurumsal yönetim, dünyada yaşanan önemli şirket iflaslarından sonra giderek önem kazanmaya başlayan bir kavram olup, esas itibariyle şirketlerin mali performansından bağımsız bir yönetim anlayışını ifade etmektedir. 1999 yılında OECD tarafından yayınlanan kurumsal yönetim ilkelerinden sonra, kurumsal yönetim pek çok ülkede şirketlerin uyması gereken kurallar şeklinde ortaya çıkmıştır. Kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesini göstermesi bakımından, yerel veya uluslararası düzeyde bağımsız derecelendirme faaliyetleri kapsamında şirketlere not verilmektedir. Böylece, tüm menfaat sahipleri bir şirketin finansal göstergelerinin yanı sıra o şirketin kurumsal yönetim notunu da öğrenerek hareket etme şansı bulabilmektedir. Yeni kamu işletmeciliği perspektifinde, özel sektör tarafından başarıyla uygulanan kurumsal yönetim derecelendirmesinin kamu yönetiminde de uygulanmasının, kurumların mevcut hizmet kalitesinin arttırılmasına olumlu katkıları olacağı öngörülmüştür. Bu amaçla, kurumsal yönetim ve kamu yönetimi ilişkisi incelenmiş olup, özel sektörde uygulanmakta olan derecelendirme modelleri ışığında, kamu kurumlarında uygulanabilecek bir derecelendirme sistemi geliştirilmiştir. Geliştirilen model, özel sektör tarafından belirlenen ilkelerden ve ana başlıklardan farklı olarak kamu kurumlarına özgü olup, model üç farklı kamu kurumunda test edilmiştir. Modelin, kamu kurumlarının gelişimine ve kurumsal bir yapı kazanmalarına katkı sağlayacağı, tüm kamu kurumlarına uygulanması halinde ise rekabetçi bir ortam sağlayacağı tespit edilmiştir. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi | tr_TR |
| dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
| dc.embargo.lift | - | |
