| dc.contributor.advisor | Horata, Osman | |
| dc.contributor.author | Koç, Munise | |
| dc.date.accessioned | 2018-12-04T10:52:03Z | |
| dc.date.issued | 2018-07 | |
| dc.date.submitted | 2018-06-12 | |
| dc.identifier.citation | Koç, M. (2018). Mazlûm, Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme-tenkitli metin). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/5407 | |
| dc.description.abstract | ABSTRACT
KOÇ, Munise. “Mazlûm, Yûsuf u Züleyhâ (Analysis- Edition Critique)”, PhD Thesis, Ankara, 2018.
This study deals with 18th-century poet Mazlûm’s masnavi Yûsuf u Züleyhâ. It consists of an introduction section and four main chapters.
The introduction focuses on Yûsuf’s story and related religious references including a brief overview of what the Qur’an and Torah tell about Yûsuf. It presents information on poets writing the story of Yûsuf u Züleyhâ in eastern and western literature and their works. It also discusses the effect of the story on the modern Turkish literature, culture, and art.
The first chapter attempts to provide information on the life of Mazlûm, about whom no information is available, on the basis of the author’s works. It introduces his only known work Yûsuf u Züleyhâ and its copies.
The second chapter involves an analysis of the masnavi including its structural and contextual properties, motifs, and fairy tale elements. The structural analysis deals with verse forms, rhymes, rhythms, language, style, figures of speech, proverbs, and idioms. The contextual analysis includes a summary of the masnavi and addresses characters, narrative items, methods of narration, religion, nature, social life, and human. It also presents motifs and fairy tale elements in the story.
The third chapter compares Persian poet Mollâ Câmî’s (also known as Djāmī) Yûsuf u Züleyhâ masnavi and Mazlûm’s Yûsuf u Züleyhâ masnavi in terms of chapter titles, introduction, story, and epilogue.
Finally, the fourth chapter involves an edition critique and analytical review of Yûsuf u Züleyhâ based on the two copies. It also explains the way by which the edition critique is formed and detects the spelling features of the text.
All in all, this study introduced the Yûsuf u Züleyhâ masnavi written in Azerbaijani Turkish in the 18th century and its author using the pen name Mazlûm to Turkish literature.
Keywords
Classical Turkish Literature, Azerbaijan Area, 18th-century Masnavis, Yûsuf u Züleyhâ, Mazlûm . | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY .......................................................................................................... i
BİLDİRİM ....................................................................................................................... ii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI................................. iii
ETİK BEYAN ................................................................................................................. iv
ÖZET ................................................................................................................................ v
ABSTRACT .................................................................................................................... vi İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. vii
KISALTMALAR ........................................................................................................... xi
TABLOLAR DİZİNİ .................................................................................................... xii
ÖNSÖZ .......................................................................................................................... xiii
GİRİŞ ............................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM: MAZLÛM’UN HAYATI VE ESERİ ..................................................... 69
1.1. HAYATI ............................................................................................................. 69
1.2. ESERİ ................................................................................................................. 80
1.2.1. Yûsuf u Züleyhâ ........................................................................................ 80
1.2.1.1. Eserin Adı ..................................................................................... 81
1.2.1.2. Eserin Beyit Sayısı ........................................................................ 82
1.2.1.3. Sunulduğu Kimse .......................................................................... 82
1.2.1.4. Telif Tarihi .................................................................................... 82
1.2.1.5. İstinsah Tarihi ............................................................................... 83
1.2.1.6. Nüshaları ....................................................................................... 83
1.2.1.7. Eserin Düzenleniş Şekli ................................................................ 84
2. BÖLÜM: YÛSUF U ZÜLEYHÂ MESNEVİSİ’NİN İNCELENMESİ ................ 91
2.1. DIŞYAPI ............................................................................................................. 91
2.1.1. Nazım Şekilleri .......................................................................................... 91
2.1.2. Vezin ......................................................................................................... 96
2.1.3. Kafiye ve Redif ....................................................................................... 101
2.1.4. Dil ve Üslup ............................................................................................ 109
2.1.4.1. Edebî Sanatlar ............................................................................. 111
2.1.4.2. Atasözleri ve Deyimler ............................................................... 116
2.2. İÇYAPI ............................................................................................................. 120
2.2.1. Olay Örgüsü ............................................................................................ 120
2.2.2. Kahramanlar ............................................................................................ 135
2.2.2.1. Birinci Derecedeki Kahramanlar ................................................ 135
2.2.2.2. İkinci Derecedeki Kahramanlar .................................................. 153
2.2.2.2.1. Yardımcı Kahramanlar ve Varlıklar .......................... 153
2.2.2.2.2. Karşı Güçler ............................................................... 172
2.2.2.3. Üçüncü Derecedeki Dekoratif Kahramanlar ............................... 183
2.2.3. Anlatı Öğeleri .......................................................................................... 184
2.2.3.1. Bakış Açısı ve Anlatıcı ............................................................... 184
2.2.3.2. Zaman ......................................................................................... 186
2.2.3.3. Mekân ......................................................................................... 187
2.2.3.3.1. Açık Mekânlar ........................................................... 188
2.2.3.3.2. Kapalı Mekânlar ........................................................ 198
2.2.4. Anlatma Yöntemleri ................................................................................ 206
2.2.4.1. Anlatma-Gösterme ...................................................................... 206
2.2.4.2. Diyalog ........................................................................................ 208
2.2.4.3. Geriye Dönüş .............................................................................. 208
2.2.4.4. İç Çözümleme ............................................................................. 209
2.2.4.5. Montaj ......................................................................................... 210
2.2.4.6. Özetleme ..................................................................................... 210
2.2.5. Din ........................................................................................................... 211
2.2.5.1. Allah ............................................................................................ 211
2.2.5.2. Ayetler ........................................................................................ 215
2.2.5.3. Melekler ...................................................................................... 217
2.2.5.4. Peygamberler ............................................................................. 219
2.2.5.5. Çeşitli Dinler ile İlgili Mefhumlar .............................................. 224
2.2.5.5.1. Mescit ........................................................................ 224
2.2.5.5.2. Secdeye Kapanma ...................................................... 225
2.2.5.5.3. Dua Etme ................................................................... 227
2.2.5.5.4. Zünnâr ........................................................................ 228
2.2.5.5.5. Put .............................................................................. 228
2.2.5.5.6. Şeytan ........................................................................ 229
2.2.5.6. Şiilik ............................................................................................ 230
2.2.6. Tabiat ....................................................................................................... 235
2.2.6.1. Kozmik Öğeler ............................................................................ 237
2.2.6.2. Çiçekler, Ağaçlar, Bitkiler ve Meyveler ..................................... 240
2.2.6.3. Hayvanlar .................................................................................... 242
2.2.7. Sosyal Hayat ............................................................................................ 245
2.2.7.1. Devlet İdaresi .............................................................................. 246
2.2.7.1.1. Şâh / Şehenşâh / Pâdişâh ........................................... 246
2.2.7.1.2. Aziz ............................................................................ 247
2.2.7.1.3. Devlet Törenleri ......................................................... 248
2.2.7.1.4. Kölelik Sistemi .......................................................... 249
2.2.7.2. Hukukun İşleyişi ......................................................................... 250
2.2.7.3. Mektuplaşma ............................................................................... 251
2.2.7.4. Eğlence Hayatı ............................................................................ 253
2.2.7.4.1. Ziyafetler / Meclisler ................................................. 253
2.2.7.5. Sihir ve Efsûn .............................................................................. 255
2.2.7.6. Diğer Şahıslar ............................................................................. 256
2.2.7.7. Evlilik .......................................................................................... 262
2.2.8. İnsan ........................................................................................................ 263
2.2.8.1. Aşk .............................................................................................. 263
2.2.8.2. Âşık ............................................................................................. 266
2.2.8.3. Ayrılık ......................................................................................... 266
2.2.8.4. Güzellik ....................................................................................... 268
2.2.8.5. Kıskançlık ................................................................................... 270
2.2.8.6. Gurbet-Vatan Hasreti .................................................................. 270
2.2.8.7. Hediye Verme / İhsanda Bulunma .............................................. 272
2.2.8.8. Nasihat Verme ............................................................................ 272
2.2.8.9. Yas .............................................................................................. 275
2.2.8.10. Cinsellik .................................................................................... 276
2.3. HİKÂYENİN KURGUSUNDA ÖNEMLİ ROLÜ OLAN MOTİFLER .... 280
2.3.1. Rüya (F1063) ........................................................................................... 280
2.3.2. Yan Yana Gömülen Sevgililer (E419.6.) ................................................ 282
2.3.3. Formülistik Sayılar .................................................................................. 282
2.3.4. Aldatma Motifleri .................................................................................... 284
2.3.5. Esirler ve Kaçaklar Motifi ....................................................................... 285
2.3.6. Gömlek .................................................................................................... 285
2.4. MASAL UNSURLARI .................................................................................... 285
3. BÖLÜM: MOLLÂ CÂMÎ’NİN VE MAZLÛM’UN YÛSUF U ZÜLEYHÂ MESNEVİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ........................................................ 288
3.1. TERCÜME METODU VE ÜSLUP ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TESPİTLER................................................................................................... 288
3.2. BÖLÜM BAŞLIKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI ............................... 289
3.3. MUKADDİME BÖLÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .................... 290
3.4. HİKÂYE BÖLÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .............................. 295
3.5. HATİME BÖLÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .............................. 313
4. BÖLÜM: YÛSUF U ZÜLEYHÂ’NIN TENKİTLİ METNİ ............................... 316
4.1. TENKİTLİ METNİN HAZIRLANMASINDA İZLENEN YOL ............... 316
4.2. TENKİTLİ METNİN İMLÂ ÖZELLİKLERİ ............................................. 321
4.3. YÛSUF U ZÜLEYHÂ - TENKİTLİ METİN ............................................... 326
ÖZEL ADLAR DİZİNİ .............................................................................................. 689
SONUÇ ......................................................................................................................... 694
KAYNAKÇA ............................................................................................................... 698
EKLER ......................................................................................................................... 706
EK 1: YÛSUF U ZÜLEYHÂ’NIN G NÜSHASININ FOTOKOPİSİ ................ 706
EK 2: YÛSUF U ZÜLEYHÂ’NIN R NÜSHASININ FOTOKOPİSİ ................ 799
EK 3. Orijinallik Raporu ....................................................................................... 875
EK 4. Etik Komisyon Muafiyeti Formu ............................................................... 877 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
| dc.subject | klâsik türk edebiyatı | |
| dc.subject | azerî sahası | |
| dc.subject | 18. yüzyıl mesnevileri | |
| dc.subject | yûsuf u züleyhâ | |
| dc.subject | mazlûm | |
| dc.title | Mazlûm, Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme-Tenkitli Metin) | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | ÖZET
KOÇ, Munise. “Mazlûm, Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme- Tenkitli Metin)”, Doktora Tezi, Ankara, 2018.
18. yüzyıl şairlerinden Mazlûm’un Yûsuf u Züleyhâ mesnevisi üzerine hazırlanmış bu tez çalışması giriş ve dört ana bölümden oluşmaktadır.
Girişte Yûsuf kıssasının tarihî ve dinî kaynakları üzerinde durulmuş; dinî kaynaklardan Kur’an ve Tevrat’taki kıssanın özeti verilmiştir. Daha sonra Doğu ve Batı edebiyatlarında Yûsuf u Züleyhâ hikâyesini yazan şairler ve eserleri hakkında bilgi verilmiş; hikâyenin modern Türk edebiyatı, kültürü ve sanatı üzerindeki etkileri açıklanmıştır.
1. Bölümde kaynaklarda kendisi hakkında bilgi bulunmayan Mazlûm’un eserinden yola çıkılarak hayatı hakkında bilgi verilmiş; bilinen tek eseri Yûsuf u Züleyhâ ve nüshaları tanıtılmıştır.
2. Bölümde söz konusu mesnevi dışyapı, içyapı özellikleri ile içerdiği motif ve masal unsurları yönünden incelenmiştir. Dışyapıda mesnevinin nazım şekilleri, vezin, kafiye ve redif, dil ve üslûp, edebî sanatlar ile atasözleri ve deyimleri ele alınmıştır. İçyapıda mesnevinin özeti verilmiş; kişiler, anlatı öğeleri, anlatma yöntemleri incelenmiş; din, tabiat, sosyal hayat, insan gibi öğeler tespit edilmiş; daha sonra da hikâyede yer alan motifler ve masal unsurları verilmiştir.
3. Bölümde Mollâ Câmî’nin Yûsuf u Züleyhâ mesnevisi ile Mazlûm’un Yûsuf u Züleyhâ mesnevileri bölüm başlıkları ile mukaddime, hikâye ve hatime bölümleri yönünden karşılaştırılmıştır.
4. Bölümde Yûsuf u Züleyhâ’nın iki nüshaya dayanılarak oluşturulmuş tenkitli metni verilmiş; devamında ise metin oluşturulurken izlenen yol anlatılmış; metnin imlâ özellikleri tespit edilmiştir.
Bu çalışmayla 18. yüzyılda Azerbaycan Türkçesi ile yazılmış Yûsuf u Züleyhâ mesnevisi ve müellifi Mazlûm mahlaslı şair Türk edebiyatına tanıtılmış ve kazandırılmıştır.
Anahtar Sözcükler
Klâsik Türk Edebiyatı, Azerî Sahası, 18. Yüzyıl Mesnevileri, Yûsuf u Züleyhâ, Mazlûm. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Türk Dili ve Edebiyatı | tr_TR |
| dc.contributor.authorID | 25674 | tr_TR |
| dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
| dc.embargo.lift | 2018-12-04T10:52:03Z | |
