dc.contributor.advisor | Kaya, Sıdıka | |
dc.contributor.author | Gözlü, Kenan | |
dc.date.accessioned | 2018-10-01T07:09:21Z | |
dc.date.available | 2018-10-01T07:09:21Z | |
dc.date.issued | 2018 | |
dc.date.submitted | 2018-06-01 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/5017 | |
dc.description.abstract | ABSTRACT
GOZLU, Kenan. An Examination of the Relationship Between Health Literacy and
Quality of Physician-Patient Communication: A Research in Family Health Centers,
Doctoral Dissertation, Ankara, 2018.
Health literacy is one of the strongest social determinants of health, which has important
effects on health outcomes, providing individual and social benefits, strengthening
individuals by controlling their own health through the use of the right information. One
of the most suitable areas for health literacy research is health communication. In this
context, health literacy and physician-patient communication can affect each other. The
aim of this research is to examine the relationship between health literacy and the
quality of physician-patient communication. The population of this study is constituted
of patients aged 18 years and over who reside in the province of Ankara, Çankaya,
apply to Family Health Centers in the same province and are not mentally disabled. A
total of 500 randomly selected patients from 25 Family Health Centers participated in
the study. While “Health Literacy Survey-European Union’’ is used in order to
determine the health literacy level of the patients, ‘‘Interpersonal Processes of Care
Survey’’ is used in order to determine the quality of physician-patient communication.
The general health literacy index of the patients was calculated as 30,25±7,28 on a
50-point scale. When the scores were examined in four categories, 20.9% of the patients
were found to be inadequate, 48.3% of them were limited, 24.9% of them were
sufficient and 5.9% of them had excellent health literacy. It was found that the general
level or sub-indices of the health literacy of the patients showed statistically significant
differences in terms of age, educational status, employment status, monthly income
status, general health status, chronic illness status, number of family physician
applications in the last 12 months and visit by family physician (p<0,05). Patients’
perceptions of interpersonal processes related to care were found to be moderate and
positive (general average 2,80±0,54 on a 5-point Likert scale). Statistically significant
differences were found in some dimensions of interpersonal processes related to care
according to gender, age, educational status, monthly income status, general health
status, resource of first access to health information, number of family physician applies
in the last 12 months, and visits by family physicians (p<0,05). It has been found that between health literacy indices and the dimensions of interpersonal processes related to
care have low, positive and statistically significant relationships in general. Based on
these findings, it is suggested to emphasize health literacy in the basic education
curriculum and physician-patient communication in the medical faculty curriculum,
have inter-institutional cooperation especially in health and education institutions, and
reflect health literacy activities to the family medicine performance system.
Key Words
Health Literacy, Physician-Patient Communication, Quality, Family Health Center. | tr_TR |
dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY……………………………………………………………………..i
BİLDİRİM……………………………………………………………………………...ii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI................................iii
ETİK BEYAN................................................................................................................iv
TEŞEKKÜR…………………………………………………………………………....v
ÖZET…………………………………………………………………………………..vi
ABSTRACT.................................................................................................................viii
İÇİNDEKİLER..............................................................................................................x
KISALTMALAR DİZİNİ..........................................................................................xiii
TABLOLAR DİZİNİ..................................................................................................xiv
ŞEKİLLER DİZİNİ...................................................................................................xvii
GİRİŞ…………………………………………………………………………………....1
1. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI……………………………………………………...4
1.1. Sağlık Okuryazarlığının Önemi…………………………………………..8
1.2. Sağlık Okuryazarlığının Tarihsel Gelişimi………………………….......10
1.3. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri………………………………………….16
1.4. Sağlık Okuryazarlığını Etkileyen Faktörler……………………………18
1.5. Sağlık Okuryazarlığının Değerlendirilmesi…………………………….20
1.5.1. Sağlık Okuryazarlığının Biçimsel Olmayan Değerlendirmesi.............20
1.5.2. Sağlık Okuryazarlığının Biçimsel Olarak Değerlendirilmesi………..22
1.6. Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Sonuçları………………………………34
1.7. Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Okuryazarlığı…………………………40
2. İLETİŞİM, SAĞLIK İLETİŞİMİ, HEKİM-HASTA İLETİŞİMİ……………..52
2.1. İletişim……………………………………………………………………52
2.1.1. İletişimin Önemi………………………………………………...54
2.1.2. İletişim Süreci ve Öğeleri……………………………………….54
2.1.3. İletişim Türleri…………………………………………………..58
2.2. Sağlık İletişimi…………………………………………………………...61
2.2.1. Sağlık İletişiminin Önemi……………………………………....66
2.2.2. Sağlık İletişimi Düzeyleri………………………………………69
2.2.3. Sağlık İletişiminin Tarihsel Gelişimi ve Türkiye’deki
Yansımaları………………………………………………………71
2.3. Hekim-Hasta İletişimi……………………………………………………80
2.3.1. Hekim-Hasta İletişiminin Önemi………………………………..86
2.3.2. Hekim-Hasta İletişimini Etkileyen Faktörler……………………88
2.3.3. Hekim-Hasta İletişimi Modelleri………………………………..90
3. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI VE HEKİM-HASTA İLETİŞİMİ
İLİŞKİSİ…………………………………………………………………………....96
4. GEREÇ VE YÖNTEM…………………………………………………………...101
4.1. Araştırmanın Amacı………………………………………………….....101
4.2. Problem Cümlesi………………………………………………………...101
4.3. Alt Problemler…………………………………………………………...101
4.4. Araştırmanın Hipotezleri…………………………………………….…101
4.5. Evren ve Örneklem……………………………………………………...104
4.6. Sınırlılıklar……………………………………………………………....107
4.7. Araştırma İzni…………………………………………………………..107
4.8. Etik Durum……………………………………………………………...108
4.9. Veri Toplama Aracı………………………………………………….....108
4.10. Verilerin Analizi…………………………………………………….....116
5. BULGULAR……………………………………………………………………....119
5.1. Hastaların Sosyo-Demografik Özellikleri……………………………..119
5.2. Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerine İlişkin Bulgular……...121
5.3. Hastaların Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Sosyo Demografik
Özelliklerine Göre İncelenmesi………………………………………..125
5.4. Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesine İlişkin Bulgular……………….138
5.5. Hastaların Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesine Yönelik Algılarının
Sosyo-Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi………………….140
5.6. Sağlık Okuryazarlığı İle Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesi
Arasındaki İlişki……………………………………………………….152
6. TARTIŞMA………………………………………………………………………170
6.1. Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri ile İlgili Değerlendirmeler…………170
6.2. Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesi ile İlgili Değerlendirmeler……....186
6.3. Sağlık Okuryazarlığı ve Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesi Arasındaki
İlişkinin Değerlendirilmesi……………………………………….………198
7. SONUÇ VE ÖNERİLER………………………………………………………....202
KAYNAKÇA………………………………………………………………………...209
EKLER
EK 1: Doktora Tez Çalışması Orijinallik Raporu (Türkçe)……………………...232
EK 2: Doktora Tez Çalışması Orijinallik Raporu (İngilizce)…………………….233
EK 3: Etik Komisyon İzni…………………………………………………………..234
EK 4: Araştırma İzni………………………………………………………………..235
EK 5: Anket Kullanım İzni………………………………………………………....238
EK 6: Anket Formları……………………………………………………………....239 | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Sağlık Okuryazarlığı | |
dc.subject | Hekim-Hasta İletişimi | |
dc.subject | Kalite | |
dc.subject | Aile Sağlığı Merkezi | |
dc.title | Sağlık Okuryazarlığı Ve Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Aile Sağlığı Merkezleri Örneği | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | ÖZET
GÖZLÜ, Kenan. Sağlık Okuryazarlığı ve Hekim-Hasta İletişiminin Kalitesi Arasındaki
İlişkinin İncelenmesi: Aile Sağlığı Merkezleri Örneği, Doktora Tezi, Ankara, 2018.
Doğru bilginin kullanılmasıyla kendi sağlıklarını kontrol etmesinde bireyleri
güçlendiren, bireysel ve sosyal faydalar sağlayan, sağlık sonuçlarına önemli etkileri
bulunan sağlık okuryazarlığı, sağlığın en güçlü sosyal belirleyicileri arasındadır. Sağlık
okuryazarlığı araştırmaları için en uygun alanlardan birisi sağlık iletişimidir. Bu
bağlamda, sağlık okuryazarlığı ve hekim-hasta iletişimi birbirlerini etkileyebilmektedir.
Bu araştırmanın amacı sağlık okuryazarlığı ile hekim-hasta iletişiminin kalitesi
arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın evrenini Ankara ili Çankaya ilçesinde
ikamet eden, aynı ilçedeki Aile Sağlığı Merkezlerine başvuran, zihinsel engeli
bulunmayan, 18 yaş ve üzerindeki hastalar oluşturmaktadır. Araştırmaya rasgele seçilen
25 Aile Sağlığı Merkezinden 500 hasta katılmıştır. Hastaların sağlık okuryazarlığı
düzeyini belirlemek için ‘‘Sağlık Okuryazarlığı Anketi-Avrupa Birliği’’ ve hekim-hasta
iletişiminin kalitesini belirlemek için ‘‘Bakımla İlgili Kişilerarası Süreçler Anketi’’
kullanılmıştır. Hastaların genel sağlık okuryazarlığı indeksi 50 puanlık bir ölçek
üzerinden ortalama 30,25±7,28 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen puanlar dört
kategoride incelendiğinde hastaların %20,9’unun yetersiz, %48,3’ünün sınırlı,
%24,9’unun yeterli ve %5,9’unun mükemmel sağlık okuryazarlığına sahip olduğu
görülmüştür. Yaş, eğitim durumu, çalışma durumu, aylık gelir durumu, genel sağlık
durumu, kronik hastalığa sahip olma durumu, son 12 ayda aile hekimine başvuru sayısı
ve aile hekimi tarafından ziyaret edilme durumu açısından hastaların sağlık
okuryazarlığının genel düzeyinin veya alt indekslerinin istatistiksel olarak anlamlı
farklılıklar gösterdiği bulunmuştur (p<0,05). Hastaların bakımla ilgili kişilerarası
süreçlere yönelik algılarının orta düzeye yakın, olumlu olduğu (5’li Likert ölçeğinde
genel ortalama 2,80±0,54) belirlenmiştir. Cinsiyet, yaş, eğitim durumu, aylık gelir
durumu, genel sağlık durumu, sağlık bilgisine ilk erişim kaynağı, son 12 ayda aile
hekimine başvuru sayısı ve aile hekimi tarafından ziyaret edilme durumuna göre
bakımla ilgili kişilerarası süreçlerin bazı boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı
farklılıklar bulunmuştur (p<0,05). Sağlık okuryazarlığı indeksleri ile bakımla ilgili
kişilerarası süreçlerin boyutları arasında genel olarak düşük, pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulara dayanarak sağlık
okuryazarlığına temel eğitim müfredatında, hekim-hasta iletişimine tıp fakültesi
müfredatında ağırlık verilmesi, sağlık ve eğitim kurumları başta olmak üzere
kurumlararası işbirliği yapılması ve sağlık okuryazarlığına yönelik faaliyetlerin aile
hekimliği performans sistemine yansıtılması önerilmektedir.
Anahtar Sözcükler
Sağlık Okuryazarlığı, Hekim-Hasta İletişimi, Kalite, Aile Sağlığı Merkezi | tr_TR |
dc.contributor.department | Sağlık Yönetimi | tr_TR |