dc.contributor.advisor | Tuncay, Tarık | |
dc.contributor.author | Aldoğan, Sara Nİlgün | |
dc.date.accessioned | 2018-10-01T07:07:51Z | |
dc.date.available | 2018-10-01T07:07:51Z | |
dc.date.issued | 2018 | |
dc.date.submitted | 2018-06-12 | |
dc.identifier.citation | Yazar Soyadı,Yazar Adı Baş Harfi ( Yayın Yılı), Eser Adı, Yayın Yeri, Yayıncı | tr_TR |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/5013 | |
dc.description.abstract | ALDOĞAN, Sara Nilgün. An Investigation of the Factors Affecting Ethical Decision
Making Processes of Social Workers, M.Sc. Thesis, Ankara, 2018.
Social work is a discipline and a profession that is based on human values and
provides services by re-delivering human rights to people with knowledge, skills and
values. The ethical principles based on the value of the profession and based on this
principle are defined as the roadmap of the ethical decision-making process in
professional practice. However, it cannot be ruled out that there are other factors
besides the ethical values of the profession in the ethical decision making process of
the social worker who is composed of different values because of being a person. The
main purpose of this research is to understand the individual, social, organizational and
occupational factors that influence the ethical decision-making processes of social
workers. At this point, it is important to understand how the experts' prior knowledge,
skills and value bases, how their individual values and assessments affect the ethical
decision-making process, the institutional and bureaucratic barriers, social policies,
workload and lack of supervision are influential in the ethical decision- the difficulties
they face, and the understanding of the role of ethical principles and ethical decisionmaking
in dealing with these difficulties.
For this purpose, methodological qualitative research was chosen and experts'
opinions and experiences about values perception, ethical principles and ethical
decision making processes were tried to be understood. In this direction, in-depth
interviews were conducted with 13 social service experts working in the field of child
welfare under the Ministry of Family and Social Policy and working in Ankara. The
subjects are social workers with 3 profession and years of experience. Nine of them
are working in the Child Protection Unit of Ankara Family and Social Policies Provincial
Directorate and four in Ankara Children's Homes Site.
As a result of the research, it appears that the opinions of the values of the social
workers and their opinions about the way of getting the values are different. It is also
understood that they consider professional ethics principles and their ethical sensitivity
is very high. Experts endeavor to implement professional practice by prioritizing ethical
principles and values of the profession in ethical decision-making processes. However,
it has also been found that, in ethical decision-making processes, individual or
professional values are sometimes used as an appraisal in the form of appraisal.
x
Experts have talked about different kinds of problems that make ethical decision
making difficult. Among them, the existence of institutional culture and bureaucratic
oppression is especially remarkable. Experts have learned that they are trying to resist
this edition. In addition, the time constraint of excess workload emerged as another
problem that adversely affected the ethical decision-making process. Again, it is
understood that the excess of workload and, in addition, the lack of supervision cause
experts to live alone in the ethical decision-making process. Experts have indicated
that these two deficiencies cause them to be exhausted. It has also emerged that other
professionals who do the same work as field experts do not have the base of
knowledge, skills and value when they are not trained in social work, and that this
situation worries professionals to reduce ethical sensitivity. It has been learned that the
value of the profession will be reduced due to faulty professional practices to be made
by other professional staff coming from outside the field due to lack of professional
equipment and there is a tendency to increase negative thoughts about the profession.
Besides, in academic education, values also expressed their desire to increase the
quality of education.
It has emerged that in order to be able to properly carry out the ethical decision-making
processes of social workers, they want to bring value education in academic education
to a qualified position that they need supervision support in order to reduce individual
evaluations, and they want to reduce workload and psychological support to cope with
burnout. In addition, experts have agreed that by stopping off-site assignments, the
social work profession should be prevented from losing reputation due to
misapplication and preventing the applicants from suffering loss of rights. | tr_TR |
dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY .......................................................................................................... i
BİLDİRİM ...................................................................................................................... ii
YAYINLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ................................................. iii
ETİK BEYAN ............................................................................................................... iv
TEŞEKKÜR .................................................................................................................. v
ÖZET ........................................................................................................................... vii
ABSTRACT ................................................................................................................. ix
İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. xi
TABLOLAR LİSTESİ ..................................................................................................... v
ŞEKİLLER LİSTESİ ..................................................................................................... vi
1. BÖLÜM GİRİŞ ....................................................................................................... 1
1.1. ARAŞTIRMANIN SORUNSALI ....................................................................... 3
1.2. ARAŞTIRMANIN AMACI ................................................................................ 4
1.3. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ ................................................................................ 5
1.4. ARAŞTIRMANIN TANIMLARI ......................................................................... 6
2. BÖLÜM KURAMSAL ÇERÇEVE ........................................................................... 7
2.1. SOSYAL HİZMETİN DEĞER TEMELİ VE ETİK KARAR VERME ................... 7
2.1.1. Değer ve Değerler ................................................................................... 7
2.1.2. Değer Temelinin Sosyal Hizmet için Önemi ............................................. 9
2.1.3. Sosyal Hizmetin Değer Temelinin Oluşumu ........................................... 12
2.1.4. Sosyal Hizmetin Etik Değerleri ve Etik İlkeler ......................................... 18
2.1.4.1. Gizlilik ............................................................................................. 20
2.1.4.2. Kendi Kaderini Tayin Hakkı/ Self Determinasyon ............................ 21
2.1.4.3. Kültürel Yetkinlik ve Sosyal Farkındalık .......................................... 23
2.1.4.4. Çocuğun Yüksek / Üstün Yararı ...................................................... 26
xii
2.1.5. Sosyal Hizmet Uygulamasında Etik ikilemler ve Etik Karar Verme ......... 28
2.1.5.1. Etik İkilemler ve Etik Karar Verme .................................................. 28
2.1.5.2. Etik Karar Verme Sürecini Etkileyen Faktörler ................................ 30
2.1.5.2.1 Bireysel Değerlerin Etik Karar verme Sürecine Etkisi................... 31
2.1.5.2.2 Kurumsal Yapının ve Bürokratik Baskının Etik Karar Verme
Sürecine Etkisi .............................................................................................. 32
2.1.5.2.3 Sosyal Politikanın Etik Karar Verme Sürecine Etkisi .................... 34
2.1.5.2.4 İş yükünün Etik Karar Verme Sürecine Etkisi ............................... 36
2.1.5.2.5 Süpervzyonun Etik Karar Verme Sürecine Etkisi ......................... 36
2.1.5.2.6 Mesleki Yetkinliğin Etik Karar Verme Sürecine Etkisi: .................. 38
2.1.5.2.7 Akademik Eğitimin Etik Karar Verme Sürecine Etkisi ................... 39
2.1.6. Özet ....................................................................................................... 40
3. BÖLÜM YÖNTEM................................................................................................ 41
3.1. ARAŞTIRMA MODELİ .................................................................................. 41
3.2. ARAŞTIRMANIN KATILIMCILARI ................................................................ 42
3.2.1. Araştırmanın Katılımcılarının Tanıtıcı Bilgileri ........................................ 43
3.3. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI ........................................................................ 44
3.4. VERİ TOPLAMA SÜRECİ ............................................................................. 44
3.5. VERİLERİN ÇÖZÜMLENMESİ ..................................................................... 46
3.6. SINIRLILIKLAR ............................................................................................. 46
3.7. ETİK HASSASİYETLER ............................................................................... 47
4. BÖLÜM ANALİZ .................................................................................................. 48
4.1. Sosyal Hizmet Uzmanlarının Sosyal Hizmetin Temelleri Hakkındaki Görüşleri:
“Çok insani bir iş yapıyoruz aslında, değer, evet.” ................................................... 50
4.1.1. Bilgi Temelinin Öncelenmesine Dair Görüşler: ....................................... 50
4.1.2. Beceri Temelinin Öncelenmesine Dair Görüşler: ................................... 52
4.1.3. Değer Temelinin Öncelenmesine Dair Görüşler: .................................... 53
xiii
4.1.4. Değer ve Değer Yargılarının Karışmasına Dair Görüşler ....................... 55
4.2. Sosyal Hizmet Uzmanının Etik İlkelerin Uygulanışı Hakkındaki Düşünceleri . 58
4.2.1. Gizlilik İlkesi ve Alanda Uygulanışı Hakkındaki Görüşler: “Gizlilik artık çok
ötelenmiş durumda” ............................................................................................. 58
4.2.2. Kendi Kaderini Tayin Hakkına Dair Düşünceler: “Daha çok yüksek yarar
dikkat edilen ama mevzu çocuk olduğu için belki kendi kaderini tayin hakkı biraz
daha öteleniyor olabilir.” ....................................................................................... 63
4.2.3. Kültürel Yetkinlik ve Sosyal Farkındalık Hakkında Görüşler: “Onun kültürü
diyerek dönüp hani arkamızı gidemeyiz.” ............................................................. 69
4.2.4. Çocuğun Yüksek Yararı Hakkındaki Görüşler: “ Çocuğun Yüksek Yararı
Diye Bir Yalan Var, Evet…” .................................................................................. 73
4.3. Sosyal Hizmet Uzmanının Etik Karar Verme Sürecini Etkileyen Faktörler ..... 77
4.3.1. Bireysel Değerlerin Sosyal Hizmet Uzmanın Etik Karar Verme Sürecine
Etkisi: “Ya İnsan Malzemesi, Sonuçta Çok Profesyonel Hareket Edilemediği İçin
Bunların Bulaştırılması Her Meslekte Mümkün.” .................................................. 77
4.3.1.1. Sosyal Hizmet Uzmanının Müracaatçıya Dair Görüşlerinin Etik Karar
Verme Sürecine Etkisi: “Ben Burada İşimi Yapıyorum, Bu Hakkın, Zaten Hakkın
Olanı Alıyorsun, Teşekkür Etmene Gerek Yok Diyorum.” ................................. 85
4.3.1.2. Öz-Farkındalığın Uzmanın Karar Verme Sürecine Etkisi : “Önce Kör
Noktaları Görmeli ki Bir Uzman, Birine Yardım Edebilsin.” ............................... 91
4.3.2. Kurumsal Yapı Ve Bürokratik Baskıya Dair Sorunların Uzmanın Etik Karar
Verme Sürecine Etkileri: “Omurgalı Bir Uzman, Gereken Neyse Onu Yapar” ....... 93
4.3.3. Sosyal Politikanın Etik Karar Verme Üzerindeki Etkisi: “Yukarıdan
Bakmakla Sahadan Bakmak Arasında Belirgin Farklılıklar Var.” ........................ 102
4.3.4. İş Yükü Sorunu: “Sürekli Müdahale Et, Gerekeni Yap, Çöz” ................ 105
4.3.5. Süpervizyon eksikliği: “Çok çok büyük bir eksiklik” ............................... 112
4.3.6. Mesleki Yetkinliğin Eksik Olması ve Geliştirilmemesi: “Aynı Noktada
Kaldığımız Zaman Çatışma Yaşıyoruz” .............................................................. 117
4.3.7. Akademik eğitimdeki eksiklikler hakkındaki düşünceler: “Öğrencileri
bilinçli değil bilgili yetiştirdiğimiz için, problem oradan çıkıyor.” ........................... 121
xiv
5. BÖLÜM SONUÇLAR VE ÖNERİLER ................................................................ 125
5.1. SONUÇLAR ............................................................................................... 125
5.1.1. Sosyal Hizmetin Etik ilkelerinin Etik Karar Verme Üzerindeki Etkilerine
Dair Sonuçlar ..................................................................................................... 125
5.1.2. Bireysel değerlerin Etik Karar Verme Üzerindeki Etkisine Dair Sonuçlar
127
5.1.3. Kurumsal Yapı ve Bürokratik Baskının Etik Karar Verme Üzerindeki
Etkilerine Dair Sonuçlar ..................................................................................... 129
5.1.4. Sosyal Politikanın Etik Karar Verme Üzerindeki Etkilerine Dair Sonuçlar
130
5.1.5. İş Yükünün Etik Karar Verme Süreci Üzerindeki Etkisine Dair Sonuçlar
131
5.1.6. Süpervizyon Eksikliğinin Etik Karar Verme Süreci Üzerindeki Etkisine Dair
Sonuçlar 132
5.1.7. Mesleki Yetkinliğin Etik Karar Verme Süreci Üzerindeki Etkisine Dair
Sonuçlar 132
5.1.8. Akademik Eğitimin Etik Karar Verme Süreci Üzerindeki Etkisine Dair
Sonuçlar 133
5.2. ÖNERİLER ................................................................................................. 134
5.2.1. Sosyal Hizmet Uzmanlarının Desteklenmesine İlişkin Öneriler ............ 134
5.2.2. Sosyal Hizmet Politikalarına İlişkin Öneriler ......................................... 137
5.2.3. Sosyal Hizmet Eğitimine İlişkin Öneriler ............................................... 138
6. KAYNAKLAR ..................................................................................................... 139
7. EKLER ............................................................................................................... 144
7.1. EK 1: YARI YAPILANDIRILMIŞ GÖRÜŞME FORMU ................................. 144
7.2. EK 2:GÖNÜLLÜ KATILIM FORMU ............................................................. 146
7.3. EK 3: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ETİK KOMİSYONU ONAYI................ 147
7.4. EK 4: AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI İZİN YAZISI .............. 148
7.5. EK 5: ORJİNALLİK RAPORU ..................................................................... 149
xv
7.6. EK 6: ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................... 150 | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Sosyal Hizmetin Değerleri | tr_TR |
dc.subject | Sosyal Hizmetin Etik ilkeleri | |
dc.subject | Etik Karar Verme | |
dc.title | Sosyal Hizmet Uzmanlarının Etik Karar Verme Süreçlerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | ALDOĞAN, Sara Nilgün. Sosyal Hizmet Uzmanlarının Etik Karar Verme Süreçlerini
Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi Ankara, 2018.
Sosyal hizmet, insanın değerini temele alan ve bilgi, beceri ve değer temelleriyle insan
haklarını insana yeniden teslim ederek hizmet sunan bir disiplin ve meslektir. Mesleğin
değer temeli ve bu temele dayalı olarak oluşturulmuş olan etik ilkeler, mesleki
uygulamadaki etik karar verme sürecinin yol haritası olarak tanımlanmaktadır. Ancak
sosyal hizmet uzmanının bir insan olarak çeşitli değerlerin taşıyıcısı olması, etik karar
verme süreçlerinde mesleğin etik değerleri dışında başkaca faktörlerin de etkili
olmasını mümkün kılar. Bu araştırmanın temel amacı, sosyal hizmet uzmanlarının etik
karar verme süreçlerini etkileyen bireysel, toplumsal, örgütsel ve mesleki faktörleri
anlamaktır. Bu noktada uzmanların bilgi, beceri ve değer temellerinden hangisi
önceledikleri, mesleğin etik ilkelerine dair ne türden görüşler taşıdıkları, bireysel
değerlerinin ve değerlendirmelerin etik karar verme sürecini nasıl etkilediği, kurumsal
ve bürokratik engellerin, sosyal politikaların, iş yükünün, süpervizyon eksikliğinin etik
karar verme sürecinde ne türden etkileri olduğu, uzmanların etik karar verme
süreçlerinde karşılaştıkları güçlükler ve bu güçlüklerle başa çıkmada etik ilkelerin ve
etik karar vermenin rolünün anlaşılması da amaçlanmıştır.
Bu amaç doğrultusunda yöntemsel olarak nitel araştırma seçilerek uzmanların değer
algıları, etik ilkeler ve etik karar verme süreçleri hakkındaki görüşleri ve tecrübeleri
anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı
çocuk refahı alanında çalışan ve Ankara’da görev yapan 13 sosyal hizmet uzmanıyla
derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Özneler meslekte 3 ve üzeri yıl deneyime sahip
sosyal hizmet uzmanlarıdır. Bunlardan dokuzu Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl
Müdürlüğü Çocuk Koruma Birimi’nde, dördü ise Ankara Çocuk Evleri Sitesi’nde
çalışmaktadırlar.
Araştırma sonucunda sosyal hizmet uzmanlarının değer tanımlarının ve değerlerin
ediniliş biçimine dair görüşlerinin farklılık gösterdiği görülmektedir. Bunun yanında
mesleki etik ilkeleri önemsedikleri ve etik duyarlılıklarının oldukça yüksek olduğu da
anlaşılmaktadır. Uzmanlar etik karar verme süreçlerinde mesleğin etik ilke ve
değerlerini önceleyerek mesleki uygulama yapmaya gayret etmektedirler. Ancak etik
karar verme süreçlerinde bireysel ya da mesleki değerlerin kimi zaman değer biçme
biçiminde bir değerlendirmeyle kullanıldığına da rastlanmıştır. Uzmanlar etik karar
viii
verme sürecini zorlaştıran farklı türde sorunlardan bahsetmişlerdir. Bunlar içinde
özellikle kurum kültürünün ve bürokratik baskının varlığı dikkat çekmektedir.
Uzmanların bu baskıya karşı direnç göstermeye çalıştıkları öğrenilmiştir. Ayrıca, iş
yükü fazlalığının neden olduğu zaman kısıtlılığı etik karar verme sürecini olumsuz
etkileyen bir başka sorun olarak ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak süpervizyon
eksikliğinin uzmanların etik karar verme sürecinde tek başınalık duygusu yaşamasına
sebep olduğu anlaşılmıştır. Uzmanlar bu iki eksikliğin kendilerinde tükenmişliğe neden
olduğunu belirtmişlerdir. Bunun yanında sosyal hizmet eğitimi almamış olduğu halde
alanda uzmanlarla aynı işi yapan diğer meslek elemanlarının bilgi, beceri ve değer
temelinden yoksun oldukları, bu durumun uzmanları etik duyarlılığın azalması yönünde
endişelendirdiği de ortaya çıkmıştır. Alan dışından mesleki donanım eksikliği ile gelen
diğer meslek elemanlarının yapacağı hatalı mesleki uygulamalar sebebiyle mesleğin
değerinin azaltılacağı ve mesleğe dair olumsuz düşüncelerin artacağı yönünde bir
düşüncenin de var olduğu öğrenilmiştir. Bunun yanında akademik eğitimde değerler
eğitiminin niteliğinin arttırılmasına yönelik isteklerini de belirtmişlerdir. | tr_TR |
dc.contributor.department | Sosyal Hizmet | tr_TR |