| dc.contributor.advisor | Rakıcıoğlu, Neslişah | |
| dc.contributor.author | Erçim, Rüveyda Esra | |
| dc.date.accessioned | 2018-07-09T10:46:25Z | |
| dc.date.available | 2018-07-09T10:46:25Z | |
| dc.date.issued | 2018 | |
| dc.date.submitted | 2018-06-25 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/4622 | |
| dc.description.abstract | The aim of this study was to assess the relationship between nutrient content, diet diversity and dietary total antioxidant capacity with serum antioxidant indexes (serum TAC, PON1 and ARES) and antioxidant indexes (serum TOS, OSI and MDA) of hemodialysis patients; to detect changes of antioxidant and oxidant indices before and after dialysis and to compare these parameters with healthy individuals. It is an experimental randomized controlled human study. In the stduy, aged between 19-64 who accepted to participate the study, 46 hemodialysis patients and 46 control in 92 total individual were participated (Male: 38, 41.3%, Female: 54, 58.7%), With the questionnaire, subjects’ sosio-demographic information, nutrition habits, 7 day-24 hours food consumption records, 3 day- physical activity record and IPAQ questionnaire were applied. In addition, anthropometric measurements of individuals were taken and diet diversity score (DÇS) and dietary total antioxidant capacity values were calculated from databases of ORAC, FRAP, TRAP, TEAC and equation of VCEAC. The mean age of the individuals was 49.7 ± 11.6 and 48.7 ± 9.7 for the males and 52.1 ± 12.2 and 52.6 ± 7.6 years for females in the hemodialysisand control groups, respectively. According to the BMI classification, 57.9% of men in the control group and 96.3% of the women were mildly obese, while in the hemodialysisgroup 73.7% of the men were normal and 70.4% of the women were mildly obese or obese p<0,05). According to IPAQ results, 84.2% of the male subjects in the hemodialysisgroup were sedentary and 63.2% of the male subjects in the control group were active; 88.9% of the women in the hemodialysisgroup and 59.3% of the women in the control group were sedentary (p <0.05). While, 57.9% of men and 63.0% of the women in the hemodialysisgroup were carrying the risk of severe malnutrition, all of the individuals in the control group were well fed and there was no risk of malnutrition (p <0.05). The FRS-BMI classification ratios were high in 42.1% of male and were medium and high risk 48.1% in women subjects in the hemodialysisgroups, while 73.7% of men and 85.2% of the women were in the control group are in the low risk group (p <0.05). All of the individuals participating in the study are in the low DÇS group (p> 0.05). According to the SF-36 score, the quality of life of the patients in the hemodialysisgroup was significantly lower than the control group (p <0.05). The values of T-ORAC, H-ORAC, TEAC, TRAP, FRAP-2, FRAP-3 and FRAP-4 and VCEAC dTAC were lower in the hemodialysis group than in the control group in men (p <0.01). The values of T-ORAC, H-ORAC, TEAC, TRAP, FRAP-1, FRAP-2, FRAP-3 and FRAP-4 and VCEAC dTAC values of the female subjects were lower in the hemodialysis group than in the control group in women (p < 0.01). In addition, when the serum TAC, TOS, PON, ARES, MDA and OSI values were compared before and after dialysis, the changes in PON1, ARES and MDA values were found to be statistically insignificant in men before and after dialysis, while TAC, TOS and OSI values were found to be significant 0.05). While the changes in ARES, TOS and MDA values were not statistically significant in women before and after dialysis, the decrease in TAC, PON1 and OSI values was significant (p <0.05). There was no significant relationship between DÇS-TÖBR and serum antioxidant and oxidant markers in male and female subjects. The ORAC, H-ORAC, FRAP1 and FRAP2 values of the individuals participating in the study and the ascorbic acid and tocopherols subgroups calculated via VCEAC were similar between TAC and PON1; there was a significant positive correlation between TOS and OSI (p <0.01). In conclusion, hemodialysis patients have severe risk of malnutrition, low physical activity level, low serum antioxidant parameters and high serum oxidant parameters and low dTAC values. By following good nutrition, malnutrition should be corrected, physical activity should be supported, dietary TAC content should be increased by providing dietary proper nutrition, morale and motivation of individuals should be supported and quality of life should be increased. | en |
| dc.description.tableofcontents | ONAY SAYFASI
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI
ETİK BEYAN
TEŞEKKÜR
ÖZET
ABSTRACT
İÇİNDEKİLER
SİMGELER VE KISALTMALAR
TABLOLAR
ŞEKİLLER
1.GİRİŞ
1.1. Kuramsal Yaklaşımlar 27
1.2. Amaç ve Hipotezler 30
1.2.1. Amaç
1.2.2. Hipotezler
2.GENEL BİLGİLER
2.1. Kronik Böbrek Yetmezliği Tanımı, Epidemiyolojisi ve Etiyolojisi 32
2.1.1. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Renal Replasman Tedavisi: Hemodiyaliz
2.1.2. Hemodiyalizin Endikasyonları- Komplikasyonları ve Beslenmeyi Etkileyen Durumlar
2.1.3. Hemodiyalizde Tıbbi Beslenme Tedavisi
2.1.4. Enerji ve Besin Ögesi Gereksinmeleri
2.2. Hemodiyaliz Hastalarında Oksidatif Stres 38
2.2.1. Serbest Radikaller ve Oksidatif Stres
2.3. Antioksidanlar 41
2.3.1. Antioksidanların Tanımı ve Sınıflandırılması
2.3.2. Antioksidan Aktivite/ Kapasite Belirleme Yöntemleri
2.4. Toplam Antioksidan Kapasite ve Oksidatif Stres 51
2.5. Diyet Çeşitlilik Skoru (DÇS) ve Oksidatif Stres 52
2.6. Hemodiyaliz Hastalarında Fiziksel Aktivite 53
2.7. Hemodiyaliz Hastalarında Malnütrisyon ve Obezite 54
2.8. Hemodiyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesi 57
2.9. Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarında Oksidatif Stresle ilişkili Hastalıklar ve Semptomlar 58
2.9.1. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Kardiyovasküler Hastalıklar ve Framingham Risk Skoru 58
2.9.2. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Diyabet 60
2.9.3. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Anemi 60
2.9.4. Kronik Böbrek Yetmezliğinde İnflamasyon 61
2.9.5. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Depresyon, Yorgunluk ve Uyku Bozuklukları 62
2.10. Hemodiyaliz Hastalarında Oksidatif Stresin Beslenme ile İlgili Düzeltilebilir Faktörleri 63
3. GEREÇ VE YÖNTEM
3.1. Araştırma Yeri- Zamanı ve Örneklem Seçimi 65
3.2. Araştırma Planı ve Verilerin Toplanması 66
3.3. Hemodiyaliz ve Kontrol Gruplarının Oluşturulması 66
3.4. Bireylerin Genel Özelliklerinin Belirlenmesi 67
3.5. Bireylerin Besin Tüketim Durumunun Saptanması 67
3.5.1. Enerji ve Besin Ögesi Alımlarının Yeterlilik Durumunun Değerlendirilmesi 67
3.5.2. Diyet Total Antioksidan Kapasitesinin (dTAC) Değerlendirilmesi 68
3.5.3. Diyet Çeşitlilik Skorlarının (DÇS) Hesaplanması 69
3.6. Antropometrik. El Kavrama Gücü, Vücut Analizi ve Kan Basıncı Ölçümlerin Alınması 71
3.7. Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumlarının ve Günlük Enerji Harcamalarının Saptanması 74
3.7.1. Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-Kısa Form (IPAQSF)
3.7.2. Fiziksel Aktivite Kaydı (3 günlük)
3.8. Bireylerin Malnütrisyon Riskinin Belirlenmesi: Subjektif Global Değerlendirme (SGD) 75
3.9. Bireylerin Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi 76
3.9.1. Böbrek Hastalığı Yaşam Kalitesi Ölçeği (KDQOLTM-36)
3.9.2. Kısa Form-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği (SF-36)
3.10. Bireylerin Kardiyovasküler Riskinin Belirlenmesi: Framingham Risk Skoru (FRS) 77
3.11. Kan Örneklerinin Toplanması, Saklanması ve Biyokimyasal Parametreler 78
3.11.1. Rutin Biyokimyasal Bulgular
3.11.2. Çalışmaya Özel Bakılan Laboratuvar Analizleri
3.11.3. Antioksidan Parametrelerin Ölçümü
3.11.3.1. Toplam Antioksidan Kapasitesinin (TAC) Ölçümü 79
3.11.3.2. Paraoksonaz 1 (PON 1) Enzim Aktivitesinin Ölçümü 80
3.11.3.3. Arilesteraz (ARES) Enzim Aktivitesinin Ölçümü 80
3.11.4. Oksidan Parametrelerin Ölçümü
3.11.4.1. Total Oksidan Seviye (TOS) Ölçümü 80
3.11.4.2. Oksidatif Stres İndeksinin Hesaplanması 81
3.11.4.3. Malondialdehid (MDA) Düzeyinin Belirlenmesi 81
3.12. Verilerin Değerlendirilmesi ve İstatistiksel Analizler 82
4. BULGULAR
4.1. Bireylerin Genel Özellikleri 84
4.2. Bireylerin Hastalık Durumuna İlişkin Bilgiler 86
4.3. Bireylerin Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi 88
4.4. Bireylerin Antropometrik, El Kavrama Gücü, Vücut Analizi ve Kan Basıncı Ölçümlerinin Değerlendirilmesi 90
4.5. Bireylerin Besin Tüketim Durumlarının Değerlendirilmesi 98
4.5.1. Besin Gruplarına Göre Besin Alımlarının Değerlendirilmesi
4.5.2. Diyet Çeşitlilik Skorlarının (DÇS) Değerlendirilmesi
4.5.3. Enerji ve Besin Ögesi Alımlarının Değerlendirilmesi
4.5.4.Diyetin Total Antioksidan Kapasitesinin (dTAC) Değerlendirilmesi
4.6. Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumlarının ve Günlük Enerji Harcamalarının Değerlendirilmesi 182
4.7. Bireylerin Malnütrisyon Riskinin Değerlendirilmesi 188
4.8. Bireylerin Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi 190
4.9. Bireylerin Kardiyovasküler Hastalık Riskinin Değerlendirilmesi 194
4.10. Bireylerin Rutin Biyokimyasal Bulgularının Değerlendirilmesi 195
4.11. Bireylerin Bazı Antioksidan-Oksidan Göstergelerinin ve Oksidatif Stres Durumunun Değerlendirilmesi 199
4.12. Bireylerin Besin Grupları ile Antioksidan-Oksidan Göstergelerin Değerlendirilmesi 202
4.13. Besin Ögesi Alımları ile Bazı Antioksidan- Oksidan Göstergelerin ve Oksidatif Stres İndeksinin Değerlendirilmesi 204
4.14. Diyetin Total Antioksidan Kapasitesi ile Antioksidan-Oksidan Göstergeler ve Oksidatif Stres İndeksinin Değerlendirilmesi 205
4.15. Diyet Çeşitlilik Skoru ile Antioksidan- Oksidan Göstergeler ve Oksidatif Stres İndeksinin Değerlendirilmesi 206
5. TARTIŞMA
5.1. Bireylerin Genel Özelliklerinin Değerlendirilmesi 209
5.2. Bireylerin Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi 213
5.3. Bireylerin Antropometrik Ölçümlerinin Değerlendirilmesi 214
5.4. Bireylerin Besin Tüketim Durumlarının Değerlendirilmesi 220
5.5. Bireylerin Diyet Çeşitlilik Skorunun (DÇS) Değerlendirilmesi 222
5.6. Bireylerin Enerji ve Besin Ögesi Alımlarının Değerlendirilmesi 224
5.7. Bireylerin Diyet Total Antioksidan Kapasitesinin (dTAC) Değerlendirilmesi 228
5.7.1. Bireylerin Diyet Total Antioksidan Kapasitesi Değerlerine Besin Gruplarının Katkısı
5.7.2. Bireylerin Toplam Diyet Total Antioksidan Kapasitesi Değerleri
5.7.3. Bireylerin Besin Grupları ile Diyet Total Antioksidan Kapasitesi Değerleri
5.7.4. Bireylerin Bazı Besin Ögesi Alımları ile Diyet Total Antioksidan Kapasitesi Değerleri
5.7.5. Bireylerin Diyet Çeşitlilik Skoru ile Diyet Total Antioksidan Kapasitesi Değerleri
5.7.6. Diyetin Antioksidan Kapasitesinin Hesaplanmasında Kullanılan Yöntemlerin Korelasyonu
5.8. Bireylerin Fiziksel Aktivite Durumu ve Günlük Enerji Harcamaları 238
5.9. Hemodiyaliz Hastalarında Malnütrisyon Riskinin Değerlendirilmesi 240
5.10. Hemodiyaliz Hastalarında Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi 241
5.11. Hemodiyaliz Hastalarında Kardiyovasküler Hastalık Riski 242
5.13. Bireylerin Antioksidan-Oksidan Parametreler ve Oksidatif Stres 244
5.14. Bireylerin Besin Grupları ve Besin Ögesi Alımları ile Oksidatif Stres İlişkisi 245
5.15. Bireylerin Diyetin Total Antioksidan Kapasitesi ile Oksidatif Stres İlişkisi 247
5.16. Bireylerin Diyet Çeşitliliği ile Oksidatif Stres İlişkisi 248
6. SONUÇ ve ÖNERİLER
6.1. Sonuçlar 249
6.2. Öneriler 273
7. KAYNAKLAR
8. EKLER
EK-1: Türkiye Kamu Hastaneler Birliği İzin Yazısı
EK-2: Bingöl Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Yayın Etiği Kurulu İzni
EK-3: Hacettepe Üniversitesi Girişimsel Olmayan Yayın Etiği Kurulu İzni
EK-4: Anket Formu Ön Sayfa ve Katılımcı Ön Değerlendirme Formu
EK-5: Genel Bilgi Formu
EK-6: Besin Tüketim Durumu Saptama ve Besin Grupları Değerlendirme Formu
EK-7: Subjektif Global Değerlendirme Formu (SGD)
EK-8: Yaşam Kalitesi Formları
EK-9: Framingham Risk Skorlama Formu
EK-10: Fiziksel Aktivite Düzeyi Saptama Formları
EK-11: Biyokimyasal Parametreler ve Antropometrik Ölçüm Takip Formu
EK-12: Aydınlatılmış Onam Formu
EK-13: Diyet Total Antioksidan Kapasitesinin (DTAC) Hesaplaması
EK-14: Diyet Çeşitlilik Skorunu Hesaplanma Formları
EK-15: Antioksidan Bileşikler ve Bazı Besin Kaynakları
EK-16: Rutin Laboratuvar Bulgularının Referans Değerleri
9. ÖZGEÇMİŞ | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Sağlık Bilimleri Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/embargoedAccess | tr_TR |
| dc.subject | Hemodiyaliz hastaları | tr_TR |
| dc.subject | diyet total antioksidan kapasitesi | |
| dc.subject | Diyet çeşitlilik skoru | |
| dc.subject | Oksidatif stres indeksi | |
| dc.title | Hemodiyaliz Hastalarında Diyetin Besin Ögesi İçeriği ve Total Antioksidan Kapasitesi ile Serum Oksidatif Stres İndeksi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi | tr_TR |
| dc.title.alternative | Assessment of the Relationship Between Diet Nutrient Content and Total Antioxidant Capacity with Serum Oxidative Stress Index in Hemodialysis Patients | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Bu araştırma hemodiyaliz hastalarının diyetlerinin besin ögesi içeriği, diyet çeşitliliği ve diyetin total antioksidan kapasite içeriği ile serum antioksidan göstergeler (serum total antioksidan kapasite (TAC), Paraoksanaz 1 (PON1) ve arilesteraz (ARES)), oksidan göstergeler (serum total oksidan durum (TOS), oksidatif stres indeksi (OSİ) ve malondialdehid (MDA)) arasındaki ilişkiyi incelemek, diyaliz öncesi ve sonrası antioksidan ve oksidan göstergelerde farklılık olup olmadığını araştırmak amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Araştırma deneysel randomize kontrollü bir insan çalışmasıdır. Çalışma kriterlerine uyan 19-64 yaş arasındaki 46 hemodiyaliz hastası ve 46 sağlıklı kontrol olmak üzere 92 gönüllü birey (Erkek n:38, %41,3; Kadın n:54, %58,7) çalışmaya katılmıştır. Sorukağıdı ile bireylere ilişkin genel bilgiler, beslenme alışkanlıkları, 7 günlük bireysel besin tüketim kayıtları, 3 günlük fiziksel aktivite kaydı ve Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (IPAQ) uygulanmıştır. Ayrıca Subjektif Global Değerlendirme (SGD), Yaşam Kalitesi Kısa Formu-36 (SF-36) ve Böbrek Hastalığı Yaşam Kalitesi Kısa Formu-36 (KDQSF-36) ve FRS (Framingham Risk Skoru) formları uygulanmış, bireylerin antropometrik ölçümleri alınmış ve besin tüketim kayılarından diyet çeşitliliği skoru (DÇS) ve ORAC (Oksijen Radikali Soğurma Kapasitesi, TRAP (Toplam Radikal Yakalayıcı Antioksidan Kapasite), TEAC (Troloks Eşdeğeri Antioksidan Kapasite), dört farklı veri tabanından hesaplanan FRAP (Demir İyonu İndirgeyici Antioksidan Güç) değerleri ve VCEAC (Vitamin C Eşdeğer Antioksidan Kapasite) üzerinden diyet total antioksidan kapasitesi hesaplanmıştır. Beden kütle indeksi sınıflandırmasına göre hemodiyaliz grubundaki erkeklerin %73,7’si normal ve kadınların %70,4’ü hafif şişman veya şişman sınıfında yer alırken, kontrol grubundaki erkeklerin %57.9’u ve kadınların %96,3’ü hafif şişmandır (p<0,05). Uluslararası fiziksel aktivite anketi değerlendirilmesi sonuçlarına göre hemodiyaliz grubundaki erkek bireylerin %84,2’si sedanter ve kontrol grubundaki erkek bireylerin %63,2’sinin aktiftir. Bu oran kadınlarda sırasıyla %88,9’u ve %59,3’ü olarak bulunmuştur (p<0,05). Subjektif global değerlendirme sonuçlarına göre, hemodiyaliz grubundaki erkeklerin %57,9’unun ağır malnütrisyon ve hemodiyaliz grubundaki kadınların %63,0’ünün hafif malnütriyon riski taşımaktadır. Bununla birlikte kontrol grubundaki bireylerin tamamı iyi beslenmiş, malnutrisyon riski bulunmamaktadır (p<0,05). Beden kütle indeksi üzerinden hesaplanan FRS sınıflaması oranları hemodiyaliz grubundaki erkek bireylerin %42,1’i yüksek ve kadınların %48,1’i orta ve yüksek risk grubunda yer alırken, kontrol grubundaki erkeklerin %73,7’si ve kadınların %85,2’si düşük risk grubunda yer almaktadır (p<0,05). Çalışmaya katılan bireylerin tamamı düşük DÇS grubundadır (p>0,05). Yaşam kalitesi ölçeği skoruna göre hemodiyaliz grubundaki bireylerin yaşam kalitesi kontrol grubuna göre anlamlı şekilde düşüktür (p<0,05). Bireylerin hemodiyaliz ve kontrol gruplarına göre erkek bireylerin T-ORAC, H-ORAC, TEAC, TRAP, FRAP-1, FRAP-2, FRAP-3 ve FRAP-4 değerleri ile VCEAC dTAC değerleri hemodiyaliz grubunda kontrol grubuna göre düşüktür (p<0,01) ve kadın bireylerin T-ORAC, H-ORAC, TEAC, TRAP, FRAP-1, FRAP-2, FRAP-3 ve FRAP-4 değerleri ile VCEAC dTAC değerleri hemodiyaliz grubunda kontrol grubuna göre belirgin şekilde daha düşük bulunmuştur (p<0,01). Ayrıca diyaliz öncesi ve sonrası serum TAC, TOS, PON, ARES, MDA ve OSİ değerleri karşılaştırıldığında, erkeklerin diyaliz öncesi ve sonrasına göre, PON1, ARES ve MDA değerlerindeki değişim istatstiksel olarak anlamlı bulunmazken, TAC, TOS ve OSİ değerlerindeki düşüş anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Kadınların da diyaliz öncesi ve sonrasına göre, ARES, TOS ve MDA değerlerindeki değişim istatistiksel olarak anlamlı bulunmazken, TAC, PON1 ve OSİ değerlerindeki düşüş anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Çalışmaya katılan bireylerin toplam ORAC, H- ORAC, FRAP1 ve FRAP2 değerleri ve VCEAC üzerinden hesaplanan askorbik asit ve tokoferoller alt grupları ile TAC ve PON1 arasında aynı yönlü; TOS ve OSİ arasında zıt yönlü anlamlı korelasyon bulunmuştur (p<0,01). Sonuç olarak, hemodiyaliz hastaları ağır malnütrisyon riski, düşük fiziksel aktivite düzeyi, düşük serum antioksidan parametreleri ve yüksek serum oksidan parametreleri ve düşük dTAC değerlerine sahiptirler. Hemodiyaliz hastaları beslenme açısından peryodik olarak takip edilerek malnütrisyon durumu önlenmeli veya düzeltilmelidir. Hastalar fiziksel aktivite açısından desteklenmeli, diyete uygun besin çeşitliliği sağlanarak diyet TAC içeriği artırılmalı ve bireylerin moral ve motivasyonları desteklenerek yaşam kalitesi arttırılmalıdır. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Beslenme ve Diyetetik | tr_TR |
| dc.contributor.authorID | 28134 | tr_TR |
