Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorBilgiç, Pelin
dc.contributor.authorHaydaroğlu, Mehmet
dc.date.accessioned2024-10-25T11:47:29Z
dc.date.issued2024
dc.date.submitted2024-10-14
dc.identifier.citationHaydaroğlu M. Beslenme Maliyetinin Karşılanmasında Gıda Enflasyonunun Tüketici Davranışlarına Etkisinin Gıda Güvencesi ve Seçimlerine Göre Değerlendirilmesi . [Doktora Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2024.tr_TR
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11655/36082
dc.description.abstractIn the accessibility dimension of food security, food prices and the affordability of the dietary cost represent the two main barriers for low-income at-risk groups, which also influence their food choices. Regarding the stability dimension, high food inflation poses a risk to the continuity of food security. The aim of the study is to evaluate the behavioural effects of high inflation according to food security status, its impact on food choice motives, and the relationship between the dietary cost to income ratio and food security. In preparation for hypothesis testing, the Turkish adaptation of the Single-item Food Choice Questionnaire (FCQ) underwent translation-back translation, an expert panel review, cognitive debriefing, test (n=350), and a retest (n=50). The 11 paired dimensions of the single-item version with the multi-item version of the BST showed correlations ranging from 0.43 to 0.65, while the retest resulted intra-class correlation coefficients between 0.58 and 0.80 (p<0.001). Based on the food prices collected for the basket model created according to food groups for a 2400 kcal diet, the minimum monthly cost was calculated as 1139 TL (59,01$). The 55-item pool for assessing the impact of food inflation on consumer behaviour was reduced to 41 items through expert panel review, and the pilot study (n=215) led to the final version of The Impact of Food inflation on Consumer Behaviour (IFI-ConB) scale, consisting of three factors: food consumption patterns (FCP, 6 items), food shopping behaviours (FSB, 6 items), and food purchasing motives (FPM, 5 items). During the main data collection (n=668), the dietary cost to income ratio (DCIM) for the moderate to severe food insecure group (47.6%) was 16%, while it was 20.3% for the food secure group (52.4%) (p<0.001). It was determined that a DCIM exceeding 11.1% is a risk factor for food insecurity (p<0.001), and the cut-off value sensitivity, specificity, and accuracy were found to be 47%, 38%, and 43%, respectively, in the decision matrix. Participants reported the behavioural effects of food inflation in the following order: FSB (1.56±0.84), FPM (1.02±0.81), and FCP (0.72±0.66). The food secure group reported a higher impact of inflation on the IFI-ConB scale and the FCP, FSB, and FPM factors with the highest effect sizes observed for skipping snacks (0.50), skipping meal (0.48), and consumption diversity (0.48) between the two groups (p<0.001). As the level of behavioural impact of food inflation increased, the price motive in food choice also increased (r=0.38, p=0.01). The most distinctive food choice motive identified was price, which was found to be more significant in the group with moderate to severe food insecurity (Cohen's d =0.46, p<0.001). Food insecure groups have been shown to be more vulnerable to dietary cost and food inflation, attempting to regulate their choices and consumer behaviours. It is essential to develop appropriate policies by effectively assessing individuals' food security status and consumer behaviours in a high inflation environment.tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherSağlık Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/embargoedAccesstr_TR
dc.subjectGıda Güvencesitr_TR
dc.subjectGıda Enflasyonutr_TR
dc.subjectTüketici Davranışıtr_TR
dc.subjectBesin Seçimitr_TR
dc.subjectDiyet Maliyetitr_TR
dc.titleBeslenme maliyetinin karşılanmasında gıda enflasyonunun tüketici davranışlarına etkisinin gıda güvencesi ve seçimlerine göre değerlendirilmesitr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetGıda güvencesinin elde edilebilirlik boyutunda düşük gelirli riskli gruplar için gıda fiyatları ve ortaya çıkan diyet maliyetin karşılanabilirliği en önemli iki bariyer olup besin seçimlerinde de önceliği oluşturmaktadır. Kararlılık boyutu için de yüksek gıda enflasyonu güvencenin devamlılığı için risk faktörüdür. Araştırmanın amacı, yüksek enflasyonun gıda güvencesi durumuna göre davranışsal etkilerini, besin seçimi motivasyonlarına etkisini ve gelirdeki diyet maliyeti oranı ile gıda güvencesi arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Hipotez testinde kullanılmak üzere Tek Madde Besin Seçimi Testi’nin (BST) Türkçe uyarlaması için çeviri-geri çeviri, uzman paneli, bilişsel değerlendirme, uygulama (n=350) ve tekrar uygulama (n=50) aşamaları tamamlanmıştır. Testin tek ve çok madde versiyonlarının eşleştirilen 11 boyutu 0,43-0,65 arası korelasyon, tekrar uygulama 0,58-0,80 sınıf içi korelasyon katsayıları göstermiştir (p<0,001). Besin gruplarına göre 2400 kkal için oluşturulmuş sepet modelinde toplanan gıda fiyatlarıyla aylık beslenme maliyeti temel gereksinim için minimum 1139 TL (59,01$) olarak hesaplanmıştır. Gıda enflasyonunun tüketici davranışlarına etkisine yönelik 55 maddelik havuz uzman paneliyle 41 maddeye indirilerek, ön uygulamayla (n=215) gıda tüketim durumu (GTD, 6 madde), gıda alışverişi davranışları (GAD, 6 madde) ve satın alma motivasyonları (SAM, 5 madde) olmak üzere 3 faktörlü Gıda Enflasyonunun Tüketici Davranışlarına Etkisi (GE-TükD) ölçeği oluşturulmuştur. Temel uygulamada (n=668) ortadan şiddetliye güvencesizlerin (%47,6) diyet maliyeti yükü %16 iken güvenceli grupta (%52,4) oran %20,3 ile daha yüksek bulunmuştur (p<0,001). Diyet maliyetinin gelirdeki oranının %11,1’i geçmesi gıda güvencesizliği için risk faktörü saptanmış olup (p<0,001), kesim değerinin karar verme matrisinde duyarlılığı %47, özgüllüğü %38 ve doğruluğu %43 olarak bulunmuştur. Katılımcılar gıda enflasyonun davranışsal etkisini sırayla GAD (1,56±0,84), SAM (1,02±0,81) ve GTD (0,72±0,66) faktörleri için bildirmiştir. Ortadan şiddetliye güvencesiz grup GE-TükD ölçeği ve GTD, GAD ve SAM faktörleri için daha yüksek enflasyon etkisi bildirmiş olup iki grup arasındaki en yüksek etki büyüklüğü ara öğün atlama (0,50), ana öğün atlama (0,48) ve tüketim çeşitliliği (0,48) maddeleri için saptanmıştır (p<0,001). Gıda enflasyonunun davranışsal etkilenme düzeyi artıkça besin seçiminde fiyata verilen önemin arttığı (r=0,38, p=0,01) tespit edilmiştir. Gıda güvencesi durumu ile seçim motivasyonları arasında en ayırt edici motivasyon fiyat olarak saptanmış olup ortadan şiddetliye güvencesiz grupta daha önemli olduğu saptanmıştır (Cohen d=0,46, p<0,001). Ortadan şiddetliye güvencesiz grubun diyet maliyeti yüküne ve gıda enflasyonuna karşı daha dezavantajlı olduğu, seçim ve davranışlarını düzenlemeye çalıştıkları gösterilmiştir. Yüksek enflasyon ortamında bireylerin gıda güvencesi durumunu ve tüketici davranışlarını etkili bir şekilde değerlendirerek uygun politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentBeslenme ve Diyetetiktr_TR
dc.embargo.terms6 aytr_TR
dc.embargo.lift2025-04-29T11:47:29Z
dc.fundingYoktr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster