dc.contributor.advisor | Gülfem, Uysal | |
dc.contributor.author | Erdem Utma, Edibe | |
dc.date.accessioned | 2024-03-26T10:49:36Z | |
dc.date.issued | 2024 | |
dc.date.submitted | 2024-01-19 | |
dc.identifier.citation | ERDEM UTMA, Edibe, Pazar, Devlet ve Gelenek Ekseninde Etnobotanik Bir İnceleme:
Gezo Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2024. | tr_TR |
dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11655/34829 | |
dc.description.abstract | In this study, the usage value and cultural importance of the sweet sap/must, which is
called gezo in the local language in the Southeastern Anatolia and Eastern Anatolia
regions and is caused by a plant worm that occurs on oak trees every 5-10 years. It has
been tried to be discussed from the perspective of anthropology and ethnobotanical
sciences. In the provinces of Bitlis, Bingöl, Muş, Tunceli, Mardin and Şırnak, where the
field work was carried out, thissweet sup/must is collected and processed through
various processes and turns into molasses, mold or honey. İs given great importance and
value in the places where it is made. Plants that are normally easily obtained, accessible
in all seasons, close to settlements, and versatile in terms of use are valuable nutrients
for the community. The situation is different with Gezo; although it can be easily
obtained (when it forms),converting it into proper food is a time-consuming process. It
is not a product that is available in all seasons, and moreover, it is not a product that can
be accessed every year. It is mostly not close to settlements. However, its versatility
makes it a valuable food that can be demanded, even though it is rare. In this case, is the
versatility feature enough for a product to be transferred in social memory, tradition and
culture? Within the framework of these data, an evaluation was made based on the
results obtained from the field study. As a result of the field interviews, it has been
shown that each of the production, distribution and consumption stages of a traditional
product will have a place in social memory, rituals, oral tradition and daily life as long
as it is sustainable and functional. Based on the unique methods of anthropology and
some hypotheses and indices used in ethnobotany, the usage value of the 'gezo' was
calculated and its cultural context was tried to be analyzed. At the end of this study, it was
seen that the 'gezo' was shared on social networks due to its medical, economic, religious,
social and cultural qualities.
Keywords: Gezo, use value, cultural importance, social network, tradition,
transmission, anthropology, ethnobotany | tr_TR |
dc.language.iso | tur | tr_TR |
dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | tr_TR |
dc.subject | Gezo | |
dc.subject | Kullanım değeri | |
dc.subject | Kültürel önem | |
dc.subject | Sosyal ağ | |
dc.subject | Gelenek | |
dc.subject | Aktarım | |
dc.subject | Antropoloji | |
dc.subject | Etnobotanik | |
dc.subject.lcsh | Antropoloji | tr_TR |
dc.title | Pazar, Devlet ve Gelenek Ekseninde Etnobotanik Bir İnceleme: Gezo Örneği | tr_TR |
dc.type | info:eu-repo/semantics/masterThesis | tr_TR |
dc.description.ozet | Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yerel dilde gezo
olarak adlandırılan ve her 5-10 senede bir meşe ağaçları üzerinde oluşan, bir bitki
kurdunun oluşumuna sebep olduğu tatlı özsu/şıranın kullanım değeri ve kültürel önemi
antropoloji ve etnobotanik bilimlerinin perspektifiyle ele alınmaya çalışılmıştır. Saha
çalışmasının yapıldığı Bitlis, Bingöl, Muş, Tunceli, Mardin ve Şırnak illerinde bu
gezo/şıra toplanıp çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra pekmez, kalıp veya bal halini
almakta ve yapılan yerlerde büyük bir önem ve değer atfedilmektedir. Normalde kolay
elde edilebilen, her mevsim ulaşılabilir, yerleşim yerlerine yakın, kullanım açısından
çok yönlü bitkiler topluluk için değerli besinlerdir. Gezoda durum farklı, (oluştuğu
zamanlarda) kolay elde edilebilse de onu uygun bir şekilde yiyeceğe dönüştürmek
zaman alan bir süreç. Her mevsim ulaşılabilir değil daha da ötesi her sene ulaşılabilecek
bir ürün değil. Çoğunlukla yerleşim yerlerine de yakın değil. Fakat çok yönlü olması her
ne kadar nadir görülse de onu talep edilebilir değerli bir besin kılmaktadır. Çok
yönlülük özelliği bu durumda bir ürünün toplumsal hafızada, gelenekte, kültürde
aktarılması için yeterli mi? Bu veriler çerçevesinde saha çalışmasından elde edilen
sonuçlardan yola çıkarak bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan saha görüşmeleri
sonucunda geleneksel bir ürünün üretim, dağıtım ve tüketim aşamalarının her birinin
sürdürülebilir ve işlevsel olduğu sürece toplumsal hafızada, ritüellerde, sözlü gelenekte
ve günlük hayatta yer edineceğini göstermiştir. Antropolojinin kendine özgü yöntemleri
ve etnobotanikte kullanılan bazı hipotezler ve endekslerden yola çıkılarak gezonun
kullanım değeri hesaplanmış ve kültürel bağlamı analiz edilmeye çalışılmıştır. Gezonun
tıbbi, ekonomik, dini, sosyal ve kültürel nitelikler taşıması dolayısı ile sosyal ağlarda
paylaşıldığı görülmüştür.
Anahtar Sözcükler: Gezo, kullanım değeri, kültürel önem, sosyal ağ, gelenek, aktarım,
antropoloji, etnobotani | tr_TR |
dc.contributor.department | Antropoloji | tr_TR |
dc.embargo.terms | Acik erisim | tr_TR |
dc.embargo.lift | 2024-03-26T10:49:36Z | |
dc.funding | Yok | tr_TR |
dc.subtype | dataset | tr_TR |