Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorObut, Abdullah
dc.contributor.authorEhsani, Ilhan
dc.date.accessioned2021-10-13T07:03:49Z
dc.date.issued2021
dc.date.submitted2021-01-20
dc.identifier.citationEhsani, İ.,Yerel Bir Çinko Karbonat Cevherinin Sodyum Hidroksit Liçiyle Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara (2021).tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/25470
dc.description.abstractIn the first step of this thesis study, following characterization, the dissolution behaviour of a smithsonite (ZnCO3) ore sample, including 29.16% ZnO, 26.51% Fe2O3 and 7.37% CaO, and having goethite and calcite as main gangue minerals, from Yahyalı/Kayseri (Turkey) region was investigated comprehensively in sodium hydroxide (NaOH) solutions at different concentrations using various analyses (chemical, XRD, TG/DTA, FT-IR and SEM-EDS) methods. It was observed that the leaching ratio of zinc increased continuously with the increase of NaOH concentration of the leaching solution from 1 to 4 M according to the general dissolution reaction of ZnCO3 + 4OH− → Zn(OH)42− + CO32−, and the highest zinc leaching ratios of 70.9% and 57.1% were reached after leaching for 1 hour in 4 M NaOH solutions at 25°C and 90°C, respectively. However, when the temperature of 3 M NaOH solution, which was selected as the optimum concentration, was increased from 25°C to 90°C, the leaching ratio of zinc decreased from 70.1% to 40.5% due to the lowered stability of the dissolved zincate species and their conversion into solid zinc oxide (ZnO) according to the Zn(OH)42− → ZnO + 2OH− + H2O reaction. On the other hand, the leaching ratio of zinc increased from 57.8% to 70.1% by leaching in 3 M NaOH solution at 25°C when the stirring time was extended from 0.25 to 1 hour, while extension of the stirring time to 4 hours lowered the leaching ratio of zinc to 60.6% because of the formation of solid hydrated calcium zincate (CaZn2(OH)6·2H2O). The chemical, XRD, TG/DTA, FT-IR and SEM-EDS analyses applied to the ore sample and the undissolved residues obtained after leaching showed that the smithsonite phase in the ore sample is selectively dissolved against the impurities present in the ore sample. Within the scope of this thesis study, besides the effects of NaOH concentration and stirring time, the effect of solid/liquid ratio (0.075, 0.10 and 0.15 g/mL) at different NaOH concentrations (2 and 3 M) were also investigated. In addition, the leaching behaviour of lead component in the sample (2.07% PbO) was also determined and the leaching ratios obtained for lead were also presented in the thesis. In the last step of the thesis study, 'direct conversion' experiments were performed for the removal/recovery of the dissolved carbonate (CO32−) in the pregnant solutions, having both dissolved zinc and carbonate, obtained after leaching of the ore sample in sodium hydroxide solutions by using reagent grade (r-) and natural (n-) materials containing the alkaline earth elements (Mg, Ca, Sr and Ba). In the first place, the conversion behaviours of reagent grade strontium sulfate (r-SrSO4) and celestine concentrate (n-SrSO4) in pregnant solutions containing dissolved carbonate were investigated in accordance with the direct conversion reaction of SrSO4 + CO32− → SrCO3 + SO42−, and the XRD pattern of the converted solid obtained by addition of solid r-SrSO4 at r-SrSO4:CO32− mole ratio of 1:2 to the pregnant solution obtained after leaching of the ore sample in 3 M NaOH solution indicated a near-total conversion of r-SrSO4 by the interaction of dissolved CO32− to SrCO3 following 2 hours of stirring. Under the same experimental conditions, solid n-SrSO4 did not completely convert to SrCO3 due to its coarser particle size. The XRD patterns of the converted solids obtained by addition of gypsum or reagent grade calcium hydroxide at n-CaSO4·2H2O:CO32− or r-Ca(OH)2:CO32− mole ratios of 1:2 to pregnant solutions obtained by using initial NaOH solution concentrations of 3 M and 4 M indicated the formation of dominant CaZn2(OH)6·2H2O phase, in place of CaCO3, following 1 hour of stirring according to Ca(OH)2 + 2Zn(OH)42− + 2H2O → CaZn2(OH)6·2H2O + 4OH− reaction, while CaCO3 and Ca(OH)2 phases were formed predominantly by using initial NaOH solution concentration of 8 M. The purest CaZn2(OH)6·2H2O formation was observed at the initial NaOH solution concentration of 4 M, and the dissolved zinc could be recovered from the solution phase as hydrated calcium zincate at recoveries over 85%. Finally, for reagent grade magnesium hydroxide (r-Mg(OH)2) and for reagent grade barium sulfate (r-BaSO4) used cases, as expected, no interaction with the carbonate ion in the pregnant solution was observed, while reagent grade barium hydroxide octahydrate (r-Ba(OH)2∙8H2O) converted to BaCO3. The results obtained after direct conversion experiments showed that the pregnant solutions obtained after leaching of smithsonite ores in sodium hydroxide solutions could be evaluated by new and different routes that are not found in the related literature.tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherFen Bilimleri Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectÇinko karbonattr_TR
dc.subjectDoğrudan dönüşüm prosesitr_TR
dc.subjectJipstr_TR
dc.subjectSimitsonittr_TR
dc.subjectSodyum hidroksit liçitr_TR
dc.subjectSölestintr_TR
dc.subjectStronsiyum sülfattr_TR
dc.subjectSulu kalsiyum zinkattr_TR
dc.subject.lcshMaden mühendisliğitr_TR
dc.titleYerel Bir Çinko Karbonat Cevherinin Sodyum Hidroksit Liçiyle Değerlendirilmesitr_TR
dc.title.alternativeEvaluatıon Of A Local Zınc Carbonate Ore By Sodıum Hydroxıde Leachıng
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetBu tez çalışmasının ilk adımında ana safsızlıkları götit ile kalsit olan Yahyalı/Kayseri bölgesine ait %29,16 ZnO, %26,51 Fe2O3 ve %7,37 CaO içerikli bir simitsonit (ZnCO3) cevher numunesinin, tanımlanmasını takiben, farklı derişimlere sahip sodyum hidroksit (NaOH) çözeltilerindeki çözünme davranımı, farklı analiz (kimyasal, XRD, TG/DTA, FT-IR ve SEM-EDS) yöntemleri kullanılarak detaylı bir biçimde incelenmiştir. Çözeltiye alma işleminde kullanılan NaOH çözelti derişiminin 1 M’den 4 M’ye yükseltilmesiyle çinko çözünme oranının, ZnCO3 + 4OH− → Zn(OH)4−2 + CO3−2 genel çözünme tepkimesi uyarınca, sürekli olarak arttığı gözlenmekte ve %70,9 ile %57,1’lik en yüksek çinko çözünme oranlarına sırasıyla 25°C ile 90°C sıcaklığa sahip 4 M NaOH çözeltilerinde 1 saat süreyle yapılan çözeltiye alma işlemleri sonrasında ulaşılmaktadır. Bununla birlikte, optimum olarak seçilen 3 M derişimindeki NaOH çözeltisi kullanılarak 1 saat süreyle yapılan çözme deneylerinde çözelti sıcaklığının 25°C’den 90°C’ye yükseltilmesi, çözünmüş zinkat türlerinin duraylılığının azalarak Zn(OH)4−2 → ZnO + 2OH− + H2O tepkimesi uyarınca katı çinko oksite (ZnO) dönüşmesi sebebiyle, çinko çözünme oranının %70,1’den %40,5’e düşmesine sebep olmaktadır. Diğer taraftan, 25°C sıcaklıktaki 3 M derişime sahip NaOH çözeltisinde karıştırma süresinin 0,25 saatten 1 saate uzatılması çinko çözünme oranını %57,8’den %70,1’e yükseltmekte iken karıştırma süresinin 4 saate uzatılması, katı haldeki sulu kalsiyum zinkat (CaZn2(OH)6·2H2O) oluşumu sebebiyle, çinko çözünme oranını %60,6’ya düşürmektedir. Cevher numunesi ile çözeltiye alma işlemleri sonrasında elde edilen çözünmemiş katılara uygulanan kimyasal analizler ile XRD, TG/DTA, FT-IR ve SEM-EDS analizleri, numune içindeki simitsonit fazının numunedeki var olan safsızlıklara karşı seçimli olarak çözündüğünü göstermektedir. Bu tez çalışması kapsamında, NaOH derişimi ve karıştırma süresinin etkilerinin yanında, katı/sıvı oranının (0,075, 0,10 ve 0,15 g/mL) etkisi de farklı NaOH derişimlerinde (2 ve 3 M) incelenmiştir. Ayrıca, numunedeki kurşun bileşeninin (%2,07 PbO) çözünme davranımı da belirlenmiş ve kurşun için elde edilen çözünme oranları da tezde sunulmuştur. Tez çalışmasının son adımında, cevher numunesinin sodyum hidroksit çözeltilerinde çözeltiye alınması sonrasında elde edilen ve çözünmüş halde hem çinko hem de karbonat içeren yüklü çözeltilerdeki çözünmüş karbonatın (CO3−2) toprak alkali elementleri (Mg, Ca, Sr ve Ba) içeren reaktif kalite (r-) ve doğal (n-) malzemeler kullanılarak uzaklaştırılmasına/kazanılmasına ilişkin ‘doğrudan dönüşüm’ deneyleri yürütülmüştür. İlk olarak, reaktif kalite stronsiyum sülfat (r-SrSO4) ve sölestin konsantresinin (n-SrSO4) çözünmüş karbonat içeren yüklü çözeltilerdeki davranımları SrSO4 + CO3−2 → SrCO3 + SO4−2 doğrudan dönüşüm tepkimesi uyarınca incelenmiş olup NaOH derişimi 3 M olan çözeltide cevher numunesinin çözündürülmesiyle elde edilen yüklü çözeltiye 1:2 r-SrSO4:CO3−2 mol oranında katı r-SrSO4 ilavesini takiben 2 saat karıştırma sonrasında oluşan dönüşmüş katının XRD deseni, kullanılan r-SrSO4’ün hemen hemen tümüyle çözünmüş CO3−2 ile etkileşerek SrCO3’e dönüştüğünü işaret etmektedir. Aynı deneysel koşullar altında, katı n-SrSO4 daha iri tane boyuna sahip olduğundan tümüyle SrCO3’e dönüşmemektedir. Dönüşmüş katıların XRD desenleri, 3 M ve 4 M başlangıç NaOH çözelti derişimlerinde elde edilen yüklü çözeltilere 1:2 n-CaSO4·2H2O:CO3−2 veya 1:2 r-Ca(OH)2:CO3−2 mol oranında jips veya reaktif kalite kalsiyum hidroksit ilavesinin ardından 1 saatlik karıştırma süresi sonunda, CaCO3 yerine, Ca(OH)2 + 2Zn(OH)4−2 + 2H2O → CaZn2(OH)6·2H2O + 4OH− tepkimesi uyarınca baskın faz olarak CaZn2(OH)6·2H2O oluşumunu işaret etmekte iken 8 M başlangıç NaOH derişimindeki çözelti kullanımı sonrasında baskın fazlar olarak CaCO3 ve Ca(OH)2’nin oluştuklarını göstermektedir. En saf CaZn2(OH)6·2H2O oluşumu başlangıç NaOH derişimi 4 M olan yüklü çözelti kullanımında gözlenmiş olup çözünmüş çinko %85’in üzerindeki verimlerde çözelti fazından sulu kalsiyum zinkat olarak kazanılabilmektedir. Son olarak, reaktif kalite magnezyum hidroksit (r-Mg(OH)2) ve reaktif kalite baryum sülfat (r-BaSO4) kullanımlarında, beklenildiği üzere, yüklü çözeltideki karbonat iyonuyla herhangi bir etkileşim gözlenmemekte iken reaktif kalite baryum hidroksit oktahidrat (r-Ba(OH)2·8H2O) BaCO3’e dönüşmektedir. Doğrudan dönüşüm deneyleri sonrasında elde edilen sonuçlar, simitsonit cevherlerinin sodyum hidroksit çözeltilerinde çözündürülmesi sonrasında oluşan yüklü çözeltilerin ilgili literatürde bulunmayan yeni ve farklı yöntemlerle değerlendirilebileceğini göstermektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentMaden Mühendisliğitr_TR
dc.embargo.termsAcik erisimtr_TR
dc.embargo.lift2021-10-13T07:03:49Z
dc.fundingDiğertr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster