Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2008 İleri Analiz Çalışması

Abstract

Türkiye’de doğurganlık seviyesi artık yenilenme düzeyine çok yakın bir seviyeye kadar gerilemiştir. Türkiye genelinde doğurganlık dönüşümü süreci tamamlanmak üzeredir. Bu çalışmada Türkiye genelinde yaşanan doğurganlık dönüşümü sürecini tarihsel olarak değerlendirmek ve günümüzde alt nüfus gruplarının içerisinde bulundukları doğurganlık geçişi aşamasını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada ayrıca sosyo‐ekonomik, kültürel, yapısal faktörlerin doğurganlık üzerindeki etkisi Poisson regresyon metodu ile analiz edilmiş; gebeliği önleyici yöntem kullanımı, evlenme, istemli düşük, doğum sonrası geçici kısırlık gibi ara değişkenlerin doğurganlık üzerindeki etkileri ise analitik demografik tekniklerden birisi olan Bongaarts metodu ile incelenmiştir. Alt nüfus gruplarının toplam doğurganlık hızları karşılaştırıldığında, sosyal güvenceli bir işte çalışan, lise veya üzeri eğitime sahip olan, ülkenin batısında yaşayan alt nüfus gruplarının ortalama olarak 2’den az çocuğa sahip oldukları ve “Geçiş Sonrası” aşamada bulundukları; öte yandan ülkenin doğusunda yaşayan, eğitimi yetersiz olan alt nüfus gruplarının 3’ten fazla çocuğa sahip oldukları ve halen“Orta‐Geç Geçiş” aşamasında bulundukları görülmüştür. Poisson regresyon analizi sonuçları, özellikle “Geçiş Sonrası” aşamada bulunan alt‐nüfus gruplarının bir fazla çocuğa sahip olma olasılıklarının belirgin bir şekilde daha az olduğunu ortaya koymuştur. Bongaarts metodu uygulandığında en etkili ara değişkenin gebeliği önleyici yöntem kullanımı olduğu, bunu evliliklerin ertelenmesinin izlediği, isteyerek düşük ve emzirmenin etkisinin ise sınırlı olduğu görülmüştür.