Özet
This thesis examines the former company town of Değirmisaz, now a “ghost town” that is little known but fondly remembered by its former inhabitants. Company towns emerged during the industrialization period, growing around a single mode of production. Değirmisaz, which developed between 1938 and 1966 under the state-owned Garp Lignites Enterprise (GLİ), is a prime example. Using archival sources, oral narratives, and ethnographic data, this study investigates the dynamics of capital, labor, and space that shaped the town’s social relations, focusing on the notion of “social cohesion”—an experience its former residents took pride in yet mourned. To this end, semi-structured interviews were conducted with 31 former residents, complemented by archival research.
The analysis reveals that “social cohesion” in Değirmisaz was rooted in a dynamic of inclusion and exclusion, shaped by labor hierarchies and the spatial organization of work. This dynamic emerged within the Fordist industrialization process, which sought to create ideal workers and citizens through the intertwined roles of the nation-state and family, offering security and the promise of middle-class mobility in return. However, this cohesion was conditional and exclusionary, relying on paternalistic practices and the unequal distribution of resources such as housing, education, and entertainment. While paternalism provided families living in the town with a sense of community and stability, it also reinforced dependency on the company and entrenched hierarchical social relations. At the same time, migration to the town, despite its small size, facilitated face-to-face and positive personal “stranger” relations in spaces outside the enterprise’s control. This form of sociality primarily involved families who settled in the town rather than “single workers” who left their families in villages. Today, it is the post-Fordist affective subjects—the participants of this study—who preserve and transmit the memory of Değirmisaz’s “social cohesion.”
Künye
Akın, Y. (2005). Erken cumhuriyet dönemi emek tarihçiliğine katkı: Yeni yaklaşımlar, yeni kaynaklar. Tarih ve Toplum Güz 2(242), 73-111.
Akbulut, H. (2014). Sinemaya gitmek ve seyir: Bir sözlü tarih çalışması. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi 2(2), 1-16.
Akgöz, G. (2014). Sınıfın Söylemsel Kuruluşu: 1947 Sendikacılığının İlk Yıllarında Milliyetçi ve Anti-Komünist Söylemler. Praksis 35-36, 61-82.
Akgöz, G. (2024). In The Shadow of War and Empire: Industrialization, Nation-Building and Working Class Politics in Turkey, Leiden: Brill.
Alanen, A. R. (2007). Morgan Park: Duluth, US Steel, and the forging of a company town. Minnepolis & London: University of Minnesota Press.
Alissa, R. (2013). The Oil Town of Ahmadi since 1946: From Colonial Town to Nostalgic City. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 33(1), 41-58.
Alkan, M. Ö. (2016). Soğuk Savaş’ın Toplumsal, Kültürel ve Günlük Hayatı İnşâ Edilirken. M. K. Kaynar içinde, Türkiye'nin 1950'li Yılları (s. 591-617). İstanbul: İletişim Yayınları.
Altunbay, M. (2010). Osmanlı Döneminde Bir Maden İşletmesinin Tarihi Süreci: Sidrekapsi. İstanbul, Yayınlanmamış Doktora Tezi: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
Andrews, G. (2002). City of Dust: A Cement Company Town in the Land of Tom Sawyer. Columbia: University of Missouri Press.
Andrews, T. G. (2008). Killing For Coal: America's Deadliest Labor War. Cambridge: Harvard University Press.
Ataay, F. (2001). Türkiye'de Kentsel ve Bölgesel Gelişme Dinamikleri (1923-2000). https://www.academia.edu/2455435/Türkiyede_Kentsel_ve_Bölgesel_Gelişme_Dinamikleri_1923_2000_Türkiye_Kapitalizminin_Mekansal_Dönüşümü adresinden alındı
Aydın, S. (2001). Türkiye’nin demiryolu serüvenine muhtasar bir bakış. Kebikeç 11, 49-94.
Aydoğdu, R. (2004). Tunçbilek-Garp Linyitleri İşletmesinin İktisadi, Sosyal ve Kültürel Hayata Etkileri. Dt. Recep Aydoğdu'nun Tarih Araştırmaları: https://www.recepaydogdu.com/?p=26 adresinden alındı
Aykaç, A. (2021). Devletin İşçisi Olmak: Nazilli Basma Fabrikası'nda İşçi Sınıfı Dinamikleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Aykaç, A. (2024). Türkiye'de Devlet ve İşçi Sınıfı. F. Genç, G. Orhan, & M. Yeşilbağ içinde, Türkiye ve Ötesi: Devlet, Sınıf, Mekân (s. 45-69). İstanbul: İletişim Yayınları.
Aytekin, E. A. (2017). Tarlalardan Ocaklara, Sefaletten Mücadeleye: Zonguldak-Ereğli Kömür Havzası İşçileri 1848-1922. İstanbul: Yordam Kitap.
Bakar, S., & Yamaçlı, R. (2017). İşçi Evlerinin Tarihsel Gelişimi Bağlamında Eskişehir Tülomsaş İşçi Evleri Üzerinden Bir Değerlendirme. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 34-49.
Balkılıç, Ö. (2024). Ekmeğimiz ve Birliğimiz İçin: İstanbul Metal Sektöründe Sınıf Mücadeleleri 1947-1970. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Ball, J. (2012). "Little Storybook Town": Space and Labor in a Company Town in Colonial Angola. M. J. Borges, & S. B. Torres içinde, Company Towns: Labor, Space, and Power Relations across Time and Continents (s. 91-111). New York: Palgrave Macmillan.
Barenberg, A. (2014). Gulag town, Company Town: Forced labor and its legacy in Vorkuta. New Haven: Yale University Press.
Behramoğlu, N. K. (1987). Bir Mahkûmun Anıları. İstanbul: Yalçın Yayınları.
Beynon, H., & Hudson, R. (2021). The Shadow of The Mine: Coal and the End of Industrial Britain. Londra: Verso.
Bianchi, R. (1984). Interest Groups and Political Development in Turkey. New Jersey: Princeton University Press.
Birkalan, H. A. (1999, Temmuz). Homemaking and Story Telling in a Gecekondu in Istanbul. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Indiana University Folklore Institute.
Boccagni, P. (2017). Migration and the Search for Home. New York: Palgrave Macmillan.
Boratav, K. (2011). Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2007. Ankara: İmge Yayınevi.
Borges, M. J., & Torres, S. (2012). Company Towns: Concepts, Historiography, and Approaches. M. J. Borges, & S. Torres içinde, Company Towns: Labor, Space, and Power Relations across Time and Continents (s. 1-41). New York: Palgrave Macmillan.
Brodie, M. (2022). Neighbours, Distrust, and the State: What the Poorer Working Class in Britain Felt about Government and Each Other, 1860s to 1930s. Oxford: Oxford University Press.
Buğra, A. (2001). Ekonomik kriz karşısında Türkiye'nin geleneksel refah rejimi. Toplum ve Bilim 89, 22-30.
Buğra, A. (2021). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye'de Sosyal Politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
Castillo, G. (2003). Stalinist Modern: Constructivism and the Soviet Company Town. J. Cracraft, & D. Rowland içinde, Architecture of Russian identity, 1500 to the Present (s. 135-150). Ithaca: Cornell University Press.
Cengizkan, A. (2022). "Çağa Yerleşmek" Dizisi İçin Genel Önsöz. A. Cengizkan içinde, Fabrikada Barınmak: Erken Cumhuriyet Dönemi'nde Türkiye'de İşçi Konutları (s. 7-13). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Crawford, M. (1995). Building The Workingman's Paradise: The Design of American Company Towns. Londra & New York: Verso.
Crumrin, T. (2017). Til the Coal Train Hauled It Away: A Memoir of the Rise and Demise of a Small Town. AuthorHouse.
Çelik, C., & Balta, E. (2018). Soma maden havzasında görünmeyen emek: Kadın. Ayrıntı Dergi.
Çiçek, N. (2012). Erken Cumhuriyet döneminde modern çocukluk nosyonunun görünümleri üzerine bir analiz. Mülkiye Dergisi 36(4), 69-104.
Çokuğraş, I. (2016). Bekâr Odaları ve Meyhaneler: Osmanlı İstanbul'unda Marjinalite ve Mekân (1789-1839). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
Da Silva, F. T. (2011). The Port and the City of Santos: A Century-Long Duality. O. J. Dinius, & A. Vergara içinde, Company Towns in the Americas: Landscape, Power, and Working-Class Communities (s. 68-91). Athens ve Londra: University of Georgia Press.
Demirkaya Güler. (2015). Köy Enstitüleri Bağlamında Eğitim ve İdeolojisinin Toplumsal Değişme Etkisinin İncelenmesi: Köy Enstitüleri Dergisi (1945-1947). Yayımlanmamış Doktora Tezi. T.C. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri.
Dinçel, Ö. F. (2007). Milli Mücadelede Tavşanlı ve Emet: Cevizdere Zaferi. Kütahya: Bağımsız.
Dinçel, Ö. F. (2012). Tavşanlı Tarihi. Kütahya: Tavşanlı Kaymakamlığı.
Dinçer, H. (2017). Kara Bekir (1). Devrim gazetesi: https://www.devrimgazetesi.com.tr/kara-bekir-1-2/ adresinden alındı
Dinius, O. J., & Vergara, A. (2011). Company Town In The Americas: Landscape, Power and Working-Class Communities. Georgia: University of Georgia Press.
Drummond, D. K. (2017). Crewe: Railway Town, Company and People 1840-1914. Londra: Routledge.
Dzenovska, D., Artiukh, V., & Martin, D. (2023). Between loss and opportunity: The fate of place after postsocialism. Focaal: Journal of Global and Historical Anthropology 96, 1-15.
Ehsani, K. (2003). Social engineering and the contradictions of modernization in Khuzestan's company towns: A look at Abadan and Masjed-Soleyman. International Review of Social History, 48(3), 361-399.
Ekin, N. (1960). Memleketimizde İşçi Devri Mevzuunda Yapılan Araştırmalar ve Ortaya Koyduğu Neticeler. Journal of Social Policy Conferences 9-10-11, 123-192.
Erman, T. (1996). Kentteki Göçmenin Bakış Açısından Kent/Köy Kimliği: “Niçin Köylüyüz Hala?”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 51(01), 289-304.
Eroğul, C. (2006). Çok Partili Düzenin Kuruluşu: 1945-71. I. C. Schick, & E. A. Tonak içinde, Geçiş Sürecinde Türkiye (s. 112-158). İstanbul: Belge Yayınevi.
Esch, E. (2011). "Whitened and Enlightened: The Ford Motor Company and Racial Engineering in the Brazilian Amazon. O. J. Dinius, & A. Vergara içinde, Company Towns in the Americas: Landscape, Power and Working-Class Communities (s. 91-110). Athens & London: University of Georgia Press.
Fındıklı, E. B. (2017). Karabük'te Ağır Sanayi ve Barınma: Mekânsal Ayrışma ve Disipliner Pratikler Bağlamında Bekâr İşçi Yurtları (1937-1951). Journal of International Social Research, 10(52), 660-675.
Ferguson, N. (2013). From coal pits to tar sands: Examining labour migration between the Athabasca oil sands and an Atlantic Canadian region. Toronto, Ontario, Yayımlanmamış Doktora Tezi: York Üniversitesi Sosyal Antropoloji Bölümü.
Finn, J. L. (1998). Tracing The Veins: Of Copper; Culture, and Community from Butte to Chuquicamata. Berkeley: University of California Press.
Forestell, N. M. (1998). Bachelors, Boarding Houses and Blind Pigs: Gender Construction in a Multiethnic Mining Camp, 1909–1920. F. Iacovetta, P. Draper, & R. Ventresca içinde, A Nation of Immigrants, Women, Workers and Communities in Canadian History, 1840s-1960s (s. 251-290). Toronto: University of Toronto Press.
Fraser, N. (2009). Feminism, Capitalism and Cunning of History. New Left Review (56), 97-117.
Freese, B. (2016). Coal: A Human History. New York: Basic Books.
Gök, F. (1999). 75 Yılda İnsan Yetiştirme ve Devlet. F.Gök içinde, 75 Yılda Eğitim. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Gölcüklü, F. (1956). Açık Müesseseler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 11/02.
Güler, H. (2014). Patron Baba ve İşçileri: İşçi Sınıfı, Köylülük ve Paternalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
Güneş-Ayata, A. (1990). Kasabada Politika ve Politikacı. Toplum ve Bilim, 50, 97-110.
Güneş-Ayata, A. (1991). Gecekondularda kimlik sorunu, dayanışma örüntüleri ve hemşehrilik. Toplum ve Bilim, 51-52, 89-101.
Gürboğa, N. (2005). Maden İşçileri, Devlet ve Savaş: Bir Mücadele Alanı Olarak Ereğli-Zonguldak Kömür Havzası: 1920-1947. Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Gürboğa, N. (2007). Emek, Sermaye ve Mekân Üretimi: Zonguldak Kömür Havzasında Amele Köyleri Projeleri. Toplumsal Tarih, 164(164), 58-65.
Garner, J. S. (1992). The Company Town: Architecture and Society in the Early Industrial Age. Oxford: Oxford University Press.
Genç, F., Orhan, G., & Yeşilbağ, M. (2024). Çağlar Keyder'le Söyleşi: Küresel ile Yerel Arasında Bir Düşünce Serüveni. F. Genç, G. Orhan, & M. Yeşilbağ içinde, Türkiye ve Ötesi: Devlet, Sınıf, Mekân (s. 19-45). İstanbul: İletişim Yayınları.
Gomez-Galvarriato, A. (2011). From Company Towns to Union Towns: Textile Workers and the Revolutionary State in Mexico. O. J. Dinius, & A. Vergara içinde, Company Towns in the Americas: Landscape, Power, and Working-Class Communities (s. 45-68). Athens ve Londra: University of Georgia Press.
Gramsci, A. (2022). Amerikanizm ve Fordizm. D. Forgacs içinde, Gramsci Kitabı: Seçme Yazılar 1916-1935 (s. 341-370). Ankara: Dipnot Yayınları.
Gribbon, C. W. (1928). The Turkish Railways. Journal of The Central Asian Society 15(1), 68-83.
Hage, G. (2018). Inside and outside the law: negotiated being and urban jouissance in the streets of Beirut. Social Analysis 62(3), 88-108.
Hartmann, H. (2006). Marksizm’le Feminizm’in Mutsuz Evliliği. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Harvey, D. (1991). The Condition of Postmodernity. Cambridge: Blackwell Publishing.
Hatcher, J. (2011). The History of the British Coal Industry: Volume 1: Before 1700: Towards the Age of Coal. Oxford: Oxford Academic.
Herod, A. (2011). Social Engineering through Spatial Engineering: Company Towns and the Geographical Imagination. O. J. Dinius, & A. Vergara içinde, Company Towns in the Americas: Landscape, Power, and Working-Class Communities. Athens & Londra: The University of Georgia Press.
Hinde, J. R. (2003). When Coal Was King: Ladysmith and the Coal-Mining Industry on Vancouver Island. Vancouver: UCBPress.
Hostetter, E. (2011). Boomtown landscapes. Material Culture, 59-79.
İmamoğlu, B. (2003). Zonguldak kömür havzasında Seyfi Arkan tarafından tasarlanmış işçi konutları: Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde bir modernleşme örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı.
İmamoğlu, B. (2022). Seyfi Arkan ve Kömür İşçileri İçin Konut: Zonguldak, Üzülmez ve Kozlu. A. Cengizkan içinde, Fabrika’da Barınmak (s. 131-155). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
İnan, A. (1972). Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Birinci Sanayi Planı, 1933. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Kıray, M. (1964). Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası. Ankara: Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
Karakayalı, M. N. (2003). Simmel’s Stranger: In Theory and in Practice. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Toronto: Department of Sociology, University of Toronto .
Karatay, A. (2018). Demir Çelik Karabük: Bir İşçi Kentinin Hikâyesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Karpat, K. (2019). Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm: Kırsal Göç, Gecekondu ve Kentleşme. İstanbul: Timaş Yayınları.
Kaygalak, S. (2008). Kapitalizmin Taşrası. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kessler, G. (1948). Zonguldak ve Karabük'teki Çalışma Şartları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 9(3), 7-33.
Keyder, Ç. (1981). The definition of a peripheral economy: Turkey 1923-1929. Cambridge: Cambridge University Press.
Kili, S. (1978). Çayırhan: Bir Orta Anadolu Köyünde Toplumsal Değişme ve Siyasal Davranış. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Kling, B. B. (1998). Paternalism in Indian Labor: The Tata Iron and Steel Company of Jamshedpur. International Labor and Working-Class History 53, 69-87.
Knotter, A. (2015). Migration and ethnicity in coalfield history: Global perspectives. International Review of Social History 60.1, 13-39.
Koç, T. (2016). Türkiye’de İşçi Mahpus Olmak. İstanbul: TCPS Kitaplığı.
Koçak, Ö. (2020). Maden Ocaklarının Kapatılması ve Sosyal Değişme: "Boomtown"dan Çöküntü Mekânlara. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı.
Koçak, C. (1996). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945) Cilt 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçak, H. (2014). Camın İşçileri: Paşabahçe İşçilerinin Sınıf Olma Öyküsü. İstanbul: İletişim Yayınları.
Koçak, H. (2016). Ellili Yıllarda Emek Rejimi ve Emek Hareketi. M. K. (der.) içinde, Türkiye'nin 1950’li Yılları. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kocabaş, S., & Gök, S. (2013). "Mükellef İlan Oldu", Hafızalarda İşçilerin Acı Hatıraları Kaldı. Haberler.com: https://www.haberler.com/yerel/mukellef-ilan-oldu-hafizalarda-iscilerin-aci-4412842-haberi/ adresinden alındı
Kolsal, F. (2015). Cumhuriyet Dönemi Modernleşmesinin Bir Sanayi Yapısı Üzerinden Kentsel ve Mekânsal Olarak Okunması: Aydın Tekstil Yerleşkesi. Eskişehir, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı.
Kotkin, S. (1995). Magnetic Mountain: Stalinism as a Civilization. Berkeley & Los Angeles & Londra: University of California Press.
Kurtoğlu, A. (2004). Hemşehrilik ve Şehirde Siyaset: Keçiören Örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
Lahiri-Dutt, K. (2012). Race and Gender in Peripheral Resource Towns: Boundaries and Boundary-Crossings in Tanjung Bara Mining Camp in Kalimantan, Indonesia. M. J. Borges, & S. B. Torres içinde, Company Towns: Labor, Space, and Power Relations across Time and Continents (s. 207-227). New York: Palgrave Macmillan.
Lawrence, J. (2019). Me Me Me? The Search For Community in Post-War England. Oxford: Oxford University Press.
MacGaffey, J. (2013). Coal Dust On Your Feet: The Rise, Decline, and Restoration of An Anthracite Mining Town. Lewisburg: Bucknell University Press.
Makal, A. (2018). Ameleden İşçiye: Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
Makal, A. (2022). Türkiye’de Çok Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1946-1963. Ankara: İmge Yayınevi.
Mazzarella, W. (2009). Affect: What is it Good For? S. Dube içinde, Enchantments of Modernity: Empire, Nation, Globalization (s. 291-309). New York: Routledge.
Metinsoy, M. (2008). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye: Gündelik Yaşamda Devlet ve Toplum. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Meydan, S. (2023). Cumhuriyet'in Sosyo-Kültürel Fabrika Örneği: Sümerbank Nazilli Basma Fabrikası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
Mills, A. (2014). Hafızanın Sokakları: İstanbul'da Peyzaj, Hoşgörü ve Ulusal Kimlik. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Molé, N. J. (2012). Hauntings of Solidarity in Post-Fordist Italy. Anthropological Quarterly, Vol. 85, No. 2, 371-396.
Molloy, A., & Urbaniak, T. (2016). Company Houses, Company Towns: Heritage Conservation in Canadian Post-industrial Communities. Nova Scotia: Cape Breton University Press.
Muehlebach, A., & Shoshan, N. (2012). Post-Fordist Affect: Introduction. Anthropological Quarterly 85, no. 2, 317-343.
Mulrooney, M. M. (1989). A Legacy of Coal: The Coal Company Towns of Southwestern Pennsylvania. Washington D.C.: America's Industrial Heritage Project.
Myrdal, G. (1977). Asian Drama: An Inquiry into the Poverty of Nations. Middlesex: Penguin Books.
Nurol, B. (2015). Kayıp Sınıfın Peşinde: Anadolu'da Sınıf Oluşumu ve Modernleşme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 70, No. 3, 541-570.
Omay, S. (1947). Cezaevi (İş Esası Üzerine Kurulu). İstanbul: Cumhuriyet Matbaası.
Özdamar, T. (2022). Osmanlı Madenlerinde Fransız Sermayesi ve Galata Bankerleri Ortaklığı: Balya-Karaaydın, Kesendire ve Karasu. Yayınlanmamış Doktora Tezi: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özden, B. A. (2022). Erken Cumhuriyet Döneminde "İşçi Sorunu": Sanayileşme, Proloterleşme ve İşgücü Sorunları Üzerine Tartışmalar. S. Adak, & A. Lamprau içinde, Tek Parti Dönemini Yeniden Düşünmek: Devlet, Toplum ve Siyaset (s. 221-247). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Özeken, A. (1949). Türkiye Sanayiinde İşçiyi Barındırma Problemi. Journal of Social Policy Conferences. No. 3, 103-130.
Özen, S. (1991). Sanayi Kasabasında Yaşam Biçimi ve Aile Yapısında Meydana Gelen Değişmeler: Soma Örneği. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Öztürk, Z. (2022). Yeni Çeltek Kömür Havzasındaki Toplumsal Mücadele (1975-1980): Özyönetim Uygulamalarında Siyasallaşmanın Kaynakları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Medya ve Kültürel Çalışmalar Bölümü.
Özuğurlu, M. (2008). Anadolu'da Küresel Fabrikanın Doğuşu: Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Pamuk, Ş. (2020). Türkiye'nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Pektaş, S., & Önal, Ö. (2024). Madde ve Reaksiyon: 20. Yüzyılda Hızla Sönen Bir Kent İdeali ve Balya Madeni. Saltonline.com https://saltonline.org/tr/2727/madde-ve-reaksiyon-20-yuzyilda-hizla-sonen-bir-kent-ideali-ve-balya-madeni adresinden alınmıştır.
Perry, L. (2012). Reflections on an Appalachian Camelot: Place, Memory, and Identity in the Former Company Town of Wheelwright, Kentucky, USA. M. J. Borges, & S. B. Torres içinde, Company Towns: Labor, Space, and Power Relations across Time and Continents (s. 227-251). Palgrave Macmillan.
Porteous, J. D. (1970). The nature of the company town. Transactions of the Institute of British Geographers, 127-142.
Quataert, D. (2005). Zonguldak Kömür Havzasında Köyler ve Madenler. Tarih ve Toplum 2(242), 47-71.
Quataert, D. (2006). Miners and The State In The Ottoman Empire: The Zonguldak Coalfield, 1822-1920. Oxford: Berghahn Books.
Quataert, D. (2021). Osmanlı Devleti'nde Avrupa İktisadi Yayılımı ve Direniş (1881-1908). İstanbul: İletişim Yayınları.
Reid, D. (1985). Industrial paternalism: Discourse and practice in nineteenth-century french mining and metallurgy. Comparative Studies in Society and History, 27.4, 579-607.
Rivoal, I. (2014). Intimate politics: The art of the political relationship in Lebanon. Anthropology of the Middle East 9.1 , 1-17.
Robertson, D. (2006). Hard As Tthe Rock Itself: Place and Identity in the American Mining Town. University Press of Colorado.
Robinson, I. M. (1962). New Industrial Towns on Canada's Resource Frontier. Chicago: Department of Geography, University of Chicago.
Rollwagen, K. (2012). When Ghosts Hovered: Community and Crisis in the Company Town of Britannia Beach, British Columbia, Canada. M. J. Borges, & S. B. Torres içinde, Company Towns: Labor, Space and Power Relations across Time and Continents (s. 151-181). Palgrave Macmillan.
Romano, R. B., & Papastefanaki, L. (2020). Women and gender in the mines: Challenging masculinity through history: An introduction. International Review of Social History 65.2, 191-230.
Şafakçı, H. (2013). Bozkır’da Madencilik: 1776-1839. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı.
Şanlı, H. (2004). İstiklâl Harbimizde Gazi Emet. Kütahya: İdeal Yayınevi.
Şentürk, B. (2015). Bu Çamuru Beraber Çiğnedik: Bir Gecekondu Mahallesi Hikâyesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sönmez Öğütle, F. (2024). Sanayisizleşme, Konut Siyaseti, Orta Sınıf. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sönmez, S. (2016). Bretton Woods, Fordizm ve Hegemonya. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 34(1), 43-62.
Samuelson, L. (2011). Tankograd: The Formation of a Soviet Company Town: Cheliabinsk, 1900s-1950s. Palgrave Macmillan.
Sancar, S. (2013). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
Sandström, J., & Persson, C. (2021). Corporate paternalism on the rocks: a historical analysis of power relations in a mining town. Management&Organizational History, 183-203.
Sarı, E. (2009). Kentlileşme Ortamında Kimlik Olarak Hemşehrilik ya da Bir Hemşehri İlişki Ağı Etnografisinin Düşündürdükleri. G. Pultar içinde, Kimlikler Lütfen: Türkiye Cumhuriyeti'nde Kültürel Kimlik Arayış ve Temsili (s. 344-359). Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Scott, J. C. (1990). Domination and The Arts of Resistance: Hidden Transcripts. New Haven: Yale University Press.
Scranton, P. (1984). Varieties of paternalism: industrial structures and the social relations of production in American Textiles. American Quarterly 36.2, 235-257.
Sefer, S. (2023). Gümülcine Madenlerinin İşletilmesi ve Gelirleri (1850-1910). Osmanlı Araştırmaları, 62(62), 227-265.
Simmel, G. (2020). Bireysellik ve Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
Sipahi, A. (2013). İmralı Cezaevi'nin Tarihi. Toplum ve Kuram, 111-137.
Sipahi, A. (2016). Convict Labor in Turkey, 1936–1953: A Capitalist Corporation in the State? International Labor and Working-Class History, 90, 244-265.
Stultz, G. R. (2014). The Jasonville I Remember: An Indiana Coal Town. Dog Ear Publishing.
Swingewood, A. (2010). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Tümüklü, Ş. (2009). Garp Linyit Müesseseleri (GLİ İŞLETMELERİ). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tak, İ. (2016). Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Harbi Esnasında Yaşadığı Kömür Sıkıntısı ve Alınan Tedbirler. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 107-124.
Talas, C. (1992). Türkiye'nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Tamdoğan-Abel, I. (2002). Osmanlı Döneminden Günümüz Türkiye'sine "Bizim Mahalle". İstanbul Dergisi: Mahalle (40), s. 66-70.
Tekeli, İ., & İlkin, S. (1982). Uygulamaya Geçerken Türkiyede Devletçiliğin Oluşumu. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Tekeli, İ., & İlkin, S. (2021). İktisadî Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Thorleifsson, C. (2016). From coal to Ukip: the struggle over identity in post-industrial Doncaster. History and Anthropology 27:5, 555-568.
Tiryakian, E. A. (1973). Sociological perspectives on the stranger. Soundings: An Interdisciplinary Journal 56(1), 45-58.
Topçuoğlu, H. (1956). Etibank ve Sosyal Politikası. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 13.1, 287-328.
Turgay, F. (2022). Erken Cumhuriyet Döneminde (1936-1960) İzmit SEKA Fabrikası: Devlet, Emek ve Şehir. İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları.
Turhan, M. (2020). Anılarla Madencilik. İstanbul: Türkiye Madenciler Derneği.
Ulutan, B. (1987). Etibank: 1935-1985. Ankara: Etibank Matbaası.
Unbeaun, H. (2006). Türkiye Kırsalında Kliyentalizm ve Siyasal Katılım, Datça Örneği: 1923-1992. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Üstel, F. (2002). Türkiye Cumhuriyeti’nde resmî yurttaş profilinin evrimi. İçinde, Milliyetçilik (s. 275-283). İstanbul: İletişim Yayınları.
van der Watt, P., & Marais, L. (2019). Normalising mining company towns in Emalahleni, South Africa. The Extractive Industries and Society 6, 1205-1214.
Vaughan, J. E. (2003). Bankmules: The Story of Van Lear, a Kentucky Coal Town. Ashland: Jesse Stuart Foundation.
White, N. (2012). Company Towns: Corporate Order and Community. Toronto: University of Toronto Press.
Wolff, K. H. (1950). The Sociology of Georg Simmel. Illınois: The Free Press.
Yıldırım, İ. (1999). Cumhuriyet Dönemi Demiryolu İnşaatlarının Mali Kaynakları ve İlk İç Borçlanmalar (1923-1950). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15(44), 603-626.
Yıldırım, H. (2017). 1925-1928 Yılları Arası Türkiye Cumhuriyeti Salnameleri (Kütahya). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yıldırmaz, S. (2018). İşçilerin Kütüphanesi: Türkiye'de Sendikalı İşçilerin Entelektüel Kaynakları (1946-1961). Çalışma ve Toplum, 2083-2128.
Yapıcı, H. (2021). Parti Çalışma ve Müfettiş Raporlarına Göre CHP ve Hizipleşme: Kütahya Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 70, 152-168.
Yavuz, E. (2017). Sanayideki İşgücünün Durumu, 1923-40. E. J. Donald Quataert içinde, Osmanlı'dan Cumhuriyet Türkiyesi'ne İşçiler 1839-1950 (s. 155-195). İstanbul: İletişim Yayınları.
