| dc.contributor.advisor | Kıran, Ayşe | |
| dc.contributor.author | Esra, Güven | |
| dc.date.accessioned | 2019-07-29T07:35:50Z | |
| dc.date.issued | 2019-07-22 | |
| dc.date.submitted | 2019-06-25 | |
| dc.identifier.citation | Güven, Esra (2019). Türkçenin Belirteç Tümceciklerinin Yabancı Dil Olarak Öğretimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Hacettepe Üniversitesi, Ankara. | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11655/8143 | |
| dc.description.abstract | Many foreigners have been visiting Turkey either to receive a BA degree or a job, or to lead their lives in this country. Turkish is taught as a foreign language in our country in order to meet the needs of these people in terms of communication. In recent years, there has been a significant increase in the number of students coming to Turkey to earn university education. This increase has led to foundation of Turkish Language Education Centers at various universities. In these fast growing institutions, there are lots of problems concerning the teacher training programme, the material development, the assessment and evaluation, and the evaluation of four basic language skills in teaching Turkish as a foreign language. Teaching grammar, which forms the basis of these skills is regarded as one of the most important problems. It is observed that in Turkish language teaching sets designed for foreigners, grammar is taught with mostly traditional methods; Turkish is taught as if the target learner group is the native speakers; some grammatical structures are not presented with an appropriate learning level while some are not taught at all.
In this dissertation, adverbial clauses, which are not only one of the most important grammatical structures in Turkish, but also difficult to teach as a grammar structure to both native speakers as well as foreign students were presented and discussed. Based on the double articulation of the language, the semantic analysis of the adverbial clauses in Turkish was conducted and the sème of these semantic units were determined. Also, a couple of suggestions were presented related to the teaching of a few monèmes building adverbial clauses. | tr_TR |
| dc.description.tableofcontents | KABUL VE ONAY ii
YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iii
ETİK BEYAN vi
TEŞEKKÜR v
ÖZET vii
ABSTRACT viii
İÇİNDEKİLER ix
TABLOLAR DİZİNİ xiv
GİRİŞ 1
1. BÖLÜM: DİLİN ÇİFT EKLEMLİLİĞİ VE BELİRTEÇ TÜMCECİKLERİNİN DOĞAL DİLLERDEKİ YERİ 5
1.1. Dilin Çift Eklemliliği 5
1.2. Dilbilgisel Araç Sözcükler ve Anlam Sorunu 9
1.2.1. Düzanlam ve Yananlam 10
1.2.2. Çokanlamlılık 13
1.2.3. Değer 16
1.3. Belirteç Tümcecikleri Tanımı ve Genel Özellikleri 17
1.4. Ulaç Ekleri 17
1.5. Belirteç Tümceciklerinin Sınıflandırılması 19
1.5.1. Yalın Ulaç Ekleriyle Kurulan Belirteç Tümcecikleri 20
1.5.2. İlgeçli Ulaç Ekleriyle Kurulan Belirteç Tümcecikleri 21
1.5.3. Ad Durum Ekli Ulaç Ekleriyle Kurulan Belirteç Tümcecikleri 23
1.5.4. Diğer Yapıdaki Ulaç Ekleriyle Kurulan Belirteç Tümcecikleri 23
1.6. Belirteç Tümceciklerinin ve/ veya Ulaçların Anlambilimsel Ulamları 24
1.7. Yabancılara Türkçe Ders Kitaplarında Ulaçların Yeri 35
1.7.1. -DIktAn sonra/ -mAdAn önce ulaçları 39
1.7.2. -(y)Ip ve -mAdAn ulaçları 40
1.7.3. -(y)ArAk ulacı 43
1.7.4. -(y)A…-(y)A ulacı 46
1.7.5. -mAsI için/ -mAk için/ -mAk üzere ulaçları 48
1.7.6. -(y)ken ulacı 50
1.7.7. -DIğIndAn beri/ -(DI)…-(y)AlI ulaçları 54
1.7.8. -DIğIndA/ -(y)AcAğIndA / -DIğI / -(y)AcAğI zaman ulaçları 55
1.7.9. -DIğI / -(y)AcAğI sırada ulacı 58
1.7.10. -(y)IncA ulacı 59
1.7.11. -(A/I)r…-mAz ulacı 60
1.7.12. -(y)AnA / -(y)IncAyA kadar/ dek/ değin ulaçları 61
1.7.13. -DIğI/ -(y)AcAğI için ve -DIğIndAn/ -(y)AcAğIndAn ulacı 62
1.7.14. -DIğI/ -(y)AcAğI halde ulacı 63
1.7.15. -mAsInA rağmen ulacı 64
1.7.16. -sA dA/bile ulacı 64
1.7.17. -DIkçA/ -DIğI sürece ulaçları 65
1.7.18. -DIğI/ -(y)AcAğI kadar/ -(y)AcAk kadar ulaçları 67
1.7.19. -DIğI/ -(y)AcAğI gibi ulaçları 68
1.7.20. -CAsInA, -(y)mIş gibi ulaçları 69
1.7.21. -mAktAnsA/ -mAk varken/ -mAk yerine/ -(y)AcAğInA/
-(y)AcAğI yerde ulaçları 71
1.7.22. -DIğInA / -(y)AcAğInA göre/ -DIğI kadarıyla ulaçları 72
1.7.23. -DIğI takdirde, -mAsI durumunda ulaçları 73
1.7.24. -(y)A…-(y)A ayrık ulacı 74
1.7.25. -mAksIzIn ulacı 75
1.7.26. -mAklA/ -mAklA beraber/ birlikte/ -mAklA kalma-/ -DIğIylA
kal- ulaçları 75
1.7.27. -mAk / -mAsI koşuluyla/ şartıyla ulacı 76
1.7.28. -mAsIndAn/ -(y)IşIndAn önce/ sonra/ itibaren ulaçları 77
1.8. Değerlendirme 101
2. BÖLÜM: ANLAMBİRİMCİK ÇÖZÜMLEMESİ 106
2.1. Anlambirimcik Çözümlemesi 106
2.2. Ulaç Anlambirimlerinin Anlambirimcik Çözümlemesi 108
2.2.1. Tek Anlambirimcikli Belirteç Tümcecikleri 108
2.2.1.1. /Tarz/ Anlambirimciği 108
2.2.1.2. /Neden/ Anlambirimciği 109
2.2.1.3. /Ardışıklık/ Anlambirimciği 110
2.2.1.4. /Koşutluk (Paralellik)/ Anlambirimciği 111
2.2.1.5. /Eşsüremlilik (Eşzamanlılık)/ Anlambirimciği 111
2.2.1.6. /Yanı sıralık/ Anlambirimciği 112
2.2.1.7. /Tercih/ Anlambirimciği 112
2.2.1.8. /Süreklilik/ Anlambirimciği 113
2.2.1.9. /Koşul/ Anlambirimciği 114
2.2.1.10. /Eksiklik/ ya da /Zaafiyet/ Anlambirimciği 115
2.2.1.11. /Açımlama/ Anlambirimciği 115
2.2.1.12. /Amaç/ Anlambirimciği 119
2.2.1.13. /İkilem/ Anlambirimciği 120
2.2.1.14. /Konusunda/ Anlambirimciği 120
2.2.1.15. /Şartı/ Anlambirimciği 120
2.2.1.16. /Yönelik/ Anlambirimciği 121
2.2.1.17. /İçerme/ Anlambirimciği 121
2.2.1.18. /Kısıtlama/ Anlambirimciği 121
2.2.1.19. /Ödünleme/ Anlambirimciği 122
2.2.1.20. /Koşulsuzluk/ Anlambirimciği 123
2.2.1.21. /Sonuçsuzluk/ Anlambirimciği 123
2.2.1.22. /Vurgulama/ Anlambirimciği 123
2.2.1.23. /Ölçü/ Anlambirimciği 123
2.2.1.24. /Benzetme/ Anlambirimciği 124
2.2.1.25. /Başlatma/ Anlambirimciği 125
2.2.1.26. /Üst Sınırlılık/ Anlambirimciği 125
2.2.1.27. /Beklenti Dışı Olma/ Anlambirimciği 125
2.2.1.28. /Kalıp İfadeler/ Anlambirimciği 126
2.2.2. Çokanlambirimcikli Belirteç Tümcecikleri 126
2.2.3. Çokanlamlı Belirteç Tümcecikleri 132
2.3. Ulaç Anlambirimlerinin Sayısal Değerleri 141
2.4. Değerlendirme 143
3. BÖLÜM: TÜMCELERARASI ZAMAN İLİŞKİLERİNİ GÖSTEREN ULAÇ ANLAMBİRİMLERİ 187
3.1. Zaman 187
3.2. Ulaç Anlambirimlerinin Gösterdiği Zamansal İlişkiler 193
3.2.1. Ardışıklık 193
3.2.1.1. Öncelik 196
3.2.1.1.1. -(y)Ip Ulaç Anlambirimi 196
3.2.1.1.2. -DIktAn Sonra Ulaç Anlambirimi 200
3.2.1.1.3. -(y)ArAk Ulaç Anlambirimi 203
3.2.1.1.4. -DIğIndA Ulaç Anlambirimi 205
3.2.1.1.5. -DIğI Zaman Ulaç Anlambirimi 207
3.2.1.1.6. -(y)IncA Ulaç Anlambirimi 208
3.2.1.1.7. -(A/I)r…-mAz Ulaç Anlambirimi 212
3.2.1.1.8. -DIğI Gibi Ulaç Anlambirimi 213
3.2.1.2. Sonralık 214
3.2.1.2.1. -mAdAn Önce Ulaç Anlambirimi 214
3.2.1.2.2. -mAdAn Ulaç Anlambirimi 216
3.2.1.2.3. -ken Ulaç Anlambirimi 217
3.2.1.2.4. -(y)AcAğI Sırada Ulaç Anlambirimi 219
3.2.2. Eşsüremlilik (Eşzamanlılık) 219
3.2.2.1. -ken Ulaç Anlambirimi 220
3.2.2.2. -DIkçA Ulaç Anlambirimi 224
3.2.2.3. -(y)Ip Ulaç Anlambirimi 226
3.2.2.4. (y)ArAk Ulaç Anlambirimi 227
3.2.2.5. -DIğIndA Ulaç Anlambirimi 228
3.2.3. İçerme 228
3.2.3.1. -ken Ulaç Anlambirimi 229
3.2.3.2. -DIğIndA Ulaç Anlambirimi 230
3.2.4. Başlatma 231
3.2.4.1. -DIğIndAn Beri Ulaç Anlambirimi 231
3.2.5. Bitirme 232
3.2.5.1. -(y)AnA Kadar/ -(y)IncAyA Kadar Ulaç Anlambirimi 232
3.3. Değerlendirme 233 4. BÖLÜM: YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE BELİRTEÇ TÜMCECİKLERİNİN ÖĞRETİMİ 239
4.1. -DIktAn Sonra ve -mAdAn Önce Ulaç Eklerinin Öğretimi 239
4.2. -(y)Ip Ulaç Ekinin Öğretimi 248
4.2.1. /Ardışıklık (Öncelik)/ 248
4.2.2. /Tarz/ 253
4.2.3. /Ardışıklık (Öncelik)/ + /Tarz/ 254
4.2.4. /Neden/ 256
4.3. -ken Ulaç Ekinin Öğretimi 261
4.3.1. -(A/I)rken Ulaç Ekinin Öğretilmesi 261
4.3.1.1. /Eşsüremlilik/ 261
4.3.1.2. /İçerme/ 266
4.3.1.3. /Kısıtlama/ 268
4.3.1.4. /Karşılaştırma/+/Karşıtlık/ ve /Karşılaştırma/+/Farklılık/...270
4.3.2. -(y)AcAkken Ulaç Ekinin Öğretilmesi 273
4.3.3. -mIşken Ulaç Ekinin Öğretilmesi 274
4.4. -DIğIndA Ulaç Ekinin Öğretimi 276
SONUÇ 283
ÖNERİLER 288
KAYNAKÇA 290
EK 1. Hitit Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Setindeki Ulaç Anlambirimlerinin Anlambirimcik Çözümlenmesi 294
EK 2. İngilizce Karşılıklar 421
EK 3. Etik Kurul İzni Muafiyeti Formu 424
EK 4. Orijinallik Raporu 426
EK 5. Turnitin Benzerlik İndeksi 428 | tr_TR |
| dc.language.iso | tur | tr_TR |
| dc.publisher | Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü | tr_TR |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/restrictedAccess | tr_TR |
| dc.subject | Ulaçlar | |
| dc.subject | Belirteç tümcecikleri | |
| dc.subject | Dilin çift eklemliliği | |
| dc.subject | Anlambirim | |
| dc.subject | Anlambirimcik | |
| dc.subject | Anlambirimcik çözümlemesi | |
| dc.subject | Türkçe | |
| dc.subject | Yabancı dil olarak Türkçe | |
| dc.subject.lcsh | Eğitim ve Öğretim | tr_TR |
| dc.title | Türkçenin Belirteç Tümceciklerinin Yabancı Dil Olarak Öğretimi | tr_TR |
| dc.type | info:eu-repo/semantics/doctoralThesis | tr_TR |
| dc.description.ozet | Uzun yıllardan beri Türkiye’ye gerek üniversite eğitimi almak için gerekse iş ve eş durumundan dolayı pek çok yabancı gelmekte ve Türkiye’de yaşamaktadır. Bu yabancıların Türkçe gereksinimlerini karşılamak üzere ülkemizde yabancı dil olarak Türkçe öğretimi yapılmaktadır. Son yıllarda ise Türkiye’ye lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi almak için gelen öğrencilerin sayısında önemli bir artış olmuştur, bu durum pek çok üniversitenin Türkçe öğretim merkezi açmasını gerekli kılmıştır. Hızla açılan bu kurumlarda yabancı dil olarak Türkçe öğretimiyle ilgili öğretim elemanı yetiştirme, program, ders malzemesi geliştirme, ölçme değerlendirme, dört temel dil becerisinin kazandırılması gibi konularda pek çok sorun yaşanmaktadır. Bu becerilerin temelinde olan dilbilgisi öğretimi de bu sorunların en önemlilerinden biridir. Yabancılara Türkçe öğreten kurumlarda ve yabancılar için hazırlanmış Türkçe dil öğretim setlerinde dilbilgisi öğretiminin geleneksel yöntemlerle yapıldığı, Türkçenin bir yabancı dil olarak değil de anadil öğretimi yapılıyormuş gibi öğretildiği, kimi ögelerin zamansız, yerine uymayan biçimde öğretildiği, hatta bazı dilbilgisi yapılarının hiç öğretilmediği gözlenmektedir.
Tezde Türkçenin önemli dilbilgisi yapılarından biri olan ve ana dil ve yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde güçlük çekilen yapılardan ulaçlar üzerinde durulmuştur. Dilin çift eklemliliği temel alınarak Türkçedeki ulaçların anlambirimcik çözümlemesi yapılarak bu ulaç anlambirimlerinin anlambirimcikleri çıkartılmıştır. Birkaç ulaç anlambiriminin yabancılara öğretimiyle ilgili önerilerde bulunulmuştur. | tr_TR |
| dc.contributor.department | Türkiyat Araştırmaları | tr_TR |
| dc.embargo.terms | 2 yil | tr_TR |
| dc.embargo.lift | 2021-07-30T07:35:50Z | |
| dc.identifier.ORCID | https://orcid.org/0000-0001-8098-748X | tr_TR |
| dc.subject.ieee | Education and Teaching | tr_TR |
