Basit öğe kaydını göster

dc.contributor.advisorÖnal, Hatice İnci
dc.contributor.authorHashempour, Leila
dc.date.accessioned2018-01-22T06:29:11Z
dc.date.available2018-01-22T06:29:11Z
dc.date.issued2018
dc.date.submitted2017-12-27
dc.identifier.citationHASHEMPOUR, Leila. Sağlık ve Diyabet Okuryazarlığı: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Örneği, Doktora Tezi, Ankara, 2018.tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11655/4203
dc.description.abstractHealth literacy and diabetes literacy which is related to diabetes mellitus mean the ability to have access, understand, evaluate and use basic information related to services and decisions. Adequate levels of health and diabetes literacy will help people in the resolution and prevention of individual and social problems. While there are several researches in this respect in the world, it is seen that such researches are inadequate in Turkey. In this study, demographic characteristics of diabetic patients, levels of health literacy, health information source preferences, features related to health information, problems with access to health information, educational needs for access to medical information about diabetes, diabetes literacy levels, attitudes, and the relationship between health literacy and diabetes literacy were determined. A total of 105 type 2 diabetics aged 40 years and over who are being treated for one year and over in Hacettepe University Adult Hospital Department of Endocrinology have participated in the research. The descriptive method was used in this study and the printed questionnaire was used as the data collection technique. As a result of the study participants' health and diabetes literacy levels seem to be adequate and excellent. Among the participants, "Specialists (doctors, pharmacists, nurses, etc.)", "audiovisual information sources" and "internet-web" are in the order of preference for the health information source. The most preferred health information sources’ features among participants are accessibility, up-to-dateness and correctness. The three most important problems faced by research participants in access to information are "inadequate skill in order to use electronic media", "Difficulty in selecting the right information" and "inadequate information about the sources". A large majority of diabetic patients are in need of training in diabetic medical information access. It was also determined that participants preferred “face to face services” and "one-on-one training services". A "model for health and diabetes literacy" was proposed in our research. After describing the model, the "Diyabetle Yaşam" portal was developed. Main sections of the portal are home page, topics, information and announcements, videos, about us and contact us. The portal we developed aim to provide active information services within the framework of health and diabetes literacy.tr_TR
dc.description.tableofcontentsKABUL VE ONAY………………………………………………...……………………i BİLDİRİM………………………………………………………………...……………..ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI………………...……...iii ETİK BEYAN ……………………………………………………………………...….iv TEŞEKKÜR ……………………………………………………………………………v ÖZET …………………………………………………………………………………..vi ABSTRACT …………………………………………………………………………viii İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………….x TABLOLAR DİZİNİ ………………………………………………………………...xvi KISATMALAR DİZİNİ……………………………………………………………..xviii ŞEKİLLER DİZİNİ …………………………………………………………………..xix 1. BÖLÜM: GİRİŞ……………………………………………………………………..1 1.1. KONUNUN ÖNEMİ………………………………………………………..1 1.2. ARAŞTIRMANIN SORULARI VE AMAÇLARI………………………...5 1.3. ARAŞTIRMANIN HİPOTEZLERİ………………………………………..6 1.4. ARAŞTIRMANIN KAPSAMI……………………………………………..7 1.5. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ VE VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ…...7 1.6. ARAŞTIRMANIN DÜZENİ……………………………………………...11 1.7. KAYNAKLAR…………………………………………………………….12 2. BÖLÜM: SAĞLIK OKURYAZARLIĞI………………………………………...13 2.1. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI TANIMI…………………………………..13 2.2. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI BİLEŞENLERİ……………………….…17 2.2.1. Yazılı Sağlık Okuryazarlığı……………………………………..17 2.2.2. Sözlü Sağlık Okuryazarlığı………………………………………17 2.2.3. Sayısal Sağlık Okuryazarlığı ……………………………..…….18 2.3. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI KAVRAMSAL MODELLERİ…………..18 2.4. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI ÖLÇEKLERİ……………………………23 2.4.1. Yetişkinlerde İşlevsel Sağlık Okuryazarlığı Testi (Test of Functional Health Literacy in Adults, TOFHLA)……..23 2.4.2. Tıpta Yetişkin Okuryazarlığının Hızlı Tahmini (Rapid Assessment of Adult Literacy in Medicine, REALM)………..24 2.4.3. En Yeni Hayati İşaret (Newest Vital Sign, NVS)…………...…25 2.4.4. Geniş Kapsamlı Başarı Testi (Wide Range Achievement Test, WRAT)…………………………………………………….............25 2.4.5. Tek Maddelik Sağlık Okuryazarlığı Taraması (Single Item Literacy Screen, SILS)……..…………………………….26 2.4.6. E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (E-Health Literacy Scale) ………………………..……………………..26 2.4.7. Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Çalışması Kavramsal Modeli (Conceptual Model of European Health Literacy Survey)………......27 2.4.8. Diyabet Sayısal Testi (Diabetes Numeracy Test, DNT)………29 2.4.9. Diyabet Bilgi Testi (Diabetes Knowledge Test, DKT)…………30 2.5. SAĞLIK OKURYAZARLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER……..…..30 2.6. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİ……………………………..34 3. BÖLÜM: DİYABET OKURYAZARLIĞI………………………………………..36 3.1. KRONİK HASTALIKLAR VE OKURYAZARLIK………………………36 3.2. DİYABET…………………………………………………………………..36 3.3. DİYABET OKURYAZARLIĞI……………………………………………37 3.3.1. Diyabette Öz-Etkililik……………………………………………..38 3.3.2. Diyabette Öz-Bakım……………………………………………...39 3.3.3. Diyabette Sağlık Okuryazarlığı………………………………….40 3.3.4. Diyabette Öz-Etkililik, Öz-Bakım ve Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişkiler ……………………………………………………….43 3.4. DİYABETTE SAYISAL BECERİLER…………………………………..45 3.5. SAĞLIK BİLGİLERİ………………………………………………………45 3.5.1. Sağlıkla İlgili Bilgi Kaynakları……………………………………47 3.5.1.1. Basılı Kaynaklar………………………………………….49 3.5.1.2. İnternet …………………………………………………...49 3.6. SAĞLIK OKURYAZARLIĞININ DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERLE BAĞLANTISI…………………………………………………………………...50 4. BÖLÜM: SAĞLIK VE DİYABET OKURYAZARLIĞININ TÜRKİYE UYGULAMALARI……………………………………………………………………54 4.1. TÜRKİYE’DE SAĞLIK OKURYAZARLIĞININ UYGULAMASI……..54 4.1.1. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Bölgesi’nde Halka Yönelik Sağlık Okuryazarlığı Projesi…………………………………………….55 4.1.2. Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu - SİROMA Projesi Sağlık Okuryazarlığı Eğitimi……………………………………………………………………..56 4.1.3. Türkiye Sağlık Çalışanları Sağlık Okuryazarlığı Davranış Geliştirme Eğitici Eğitimi………………………………………………...57 4.2. TÜRKİYE’DE DİYABET OKURYAZARLIĞINA YÖNELİK UYGULAMALAR………………………………………………………………58 4.2.1. Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi Endokrinoloji Bölümü Diyabet Eğitimi…………………………………………………………...61 5. BÖLÜM: BULGULAR VE DEĞERLENDİRME………………………………..64 5.1. DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER…………………………………………..64 5.2. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI……………………………………………..67 5.2.1. Sağlık Okuryazarlığı ve Demografik Özellikler………………..71 5.3. SAĞLIKLA İLGİLİ BİLGİ KAYNAĞI TERCİHLERİ…………………..73 5.3.1. Sağlıkla İlgili Bilgi Kaynağı Tercihleri ve Demografik Özellikler Arasındaki İlişkiler……………………………………………………….75 5.3.2. Sağlıkla İlgili Bilgi Kaynağı Tercihleri ve Sağlık Okuryazarlığı…..………………………………………………………..78 5.3.3. Sağlıkla İlgili Bilgi Kaynağı Tercihleri ve Diyabet Okuryazarlığı..…………………………………………………………..79 5.4. SAĞLIKLA İLGİLİ BİLGİLERİ ARARKEN DİKKAT EDİLEN ÖZELLİKLER…………………………………………………………………..81 5.4.1. Sağlıkla İlgili Bilgileri Ararken Dikkate Edilen Özelliklerle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkiler……………………………..81 5.4.2. Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerine Göre Sağlıkla İlgili Bilgileri Ararken Dikkat Edilen Özellikler………………………………….……85 5.4.3. Diyabet Okuryazarlığı Düzeylerine Göre Sağlıkla İlgili Bilgileri Ararken Dikkat Edilen Özellikler……………………………………….86 5.5. SAĞLIKLA İLGİLİ BİLGİYE ERİŞİMDE KARŞILAŞAN SORUNLAR………….………………………………………………………...88 5.5.1. Sağlıkla İlgili Bilgiye Erişimde Karşılaşan Sorunların Demografik Özelliklerle İlişkisi………………………………………….90 5.5.2. Sağlıkla İlgili Bilgiye Erişimde Karşılaşan Sorunların Sağlık Okuryazarlığıyla İlişkisi………………………………………………….96 5.5.3. Sağlıkla İlgili Bilgiye Erişimde Karşılaşan Sorunların Diyabet Okuryazarlığıyla İlişkisi………………………………………………….98 5.6. DİYABETLE İLGİLİ TIBBİ BİLGİYE ERİŞİM KONUSUNDA EĞİTİM GEREKSİNİMLERİ…………………………………………………………..100 5.7. DİYABET OKURYAZARLIĞI………………………………………….100 5.7.1. Diyabet İle İlgili Bilgiler…………………………………………100 5.7.2. Diyabet İle İlgili Sayısal Bilgiler………………………………..101 5.7.3. Diyabet Okuryazarlığı ve Demografik Özellikler…………….104 5.8. BİLGİ SAĞLAYAN ORTAMLARA YÖNELİK TUTUMLAR……….106 5.9. SAĞLIK OKURYAZARLIĞI İLE DİYABET OKURYAZARLIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ…………………………………………………………108 6. BÖLÜM: SAĞLIK VE DİYABET OKURYAZARLIĞINA YÖNELİK MODEL ÖNERİSİ……………………………………..………………………………………110 6.1. DİYABET HASTALARINA YÖNELİK SAĞLIK VE DİYABET OKURYAZARLIĞI MODEL ÖNERİSİ……………………………………..110 6.1.1. Demografik Özellikler…………………………………………..112 6.1.2. Sağlıkla İlgili Tercih Edilen Bilgi Kaynakları………………….112 6.1.3. Sağlık Bilgilerini Ararken Dikkat Edilen Özellikler …………..113 6.1.4. Bilgi Sağlayan Ortamlar ……………………………………….113 6.1.5. Sorunlar………………………………………………………….114 6.1.6. Eğitim…………………………………………………………….114 6.1.7. Sağlık Sonuçları ………………………………………………..114 6.2. WEB SİTELERİNİN KALİTE DEĞERLENDİRME BOYUTLARI VE GÖSTERGELERİ…………………………………………………………….115 6.3. DİYABET HASTALARINA YÖNELİK SAĞLIK VE DİYABET OKURYAZARLIĞI İÇİN EĞİTİM AMAÇLI PORTAL TANITIMI………...116 6.3.1. Ana Sayfa………………………………………………………..118 6.3.2. Konular…………………………………………………………..119 6.3.3. Bilgilendirme ve Duyuru………………………………………120 6.3.4. Videolar…………………………………………………………123 6.3.5. Hakkımızda……………………………………………………..124 6.3.6. İletişim………………………………………………………...…125 6.4. SAĞLIK VE DİYABET OKURYAZARLIĞINA YÖNELİK MODEL ÖNERİSİ KAPSAMINDA GELİŞTİRİLEN DİYABETLE YAŞAM PORTALININ GELİŞİMİ VE GELECEĞİ………………………………….126 7. BÖLÜM: SONUÇ VE ÖNERİLER……………………………………………..127 KAYNAKÇA…………………………………………………………………………136 EK 1: ANKET……………………………………………………………………….157 EK 2: ETİK KURUL İZNİ…………………………………………………………..165 EK 3: ORİJİNALLİK RAPORU……………………………………………………166tr_TR
dc.language.isoturtr_TR
dc.publisherSosyal Bilimler Enstitüsütr_TR
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccesstr_TR
dc.subjectsağlık okuryazarlığıtr_TR
dc.subjectdiyabet okuryazarlığı
dc.subjecttürkiye’de diyabet
dc.subjecthacettepe üniversitesi
dc.subjectsağlık bilgileri portal
dc.titleSağlık Ve Diyabet Okuryazarlığı: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Örneğitr_TR
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesistr_TR
dc.description.ozetGünümüzde sağlık okuryazarlığı ve diyabet hastalığına özgü diyabet okuryazarlığı ilgili hizmetlere ve kararlara yönelik temel bilgilere erişim, anlama, değerlendirme ve uygulama yeteneklerine sahip olma anlamına gelmektedir. Bu alanda, yeterli sağlık ve diyabet okuryazarlığı düzeyleri kişiler için bireysel ve toplumsal sorunların çözümünde ve önlenmesinde yardımcı olacaktır. Dünya genelinde bu konuda çok sayıda araştırmaya rastlarken Türkiye’de bu tür çalışmaların yetersiz olduğu görülmektedir. Bu çalışmada diyabet hastalarının demografik özellikleri, sağlık okuryazarlığı düzeyleri, sağlıkla ilgili bilgi kaynağı tercihleri, sağlıkla ilgili bilgileri ararken dikkat ettikleri özellikler, sağlık ile ilgili bilgiye erişimde karşılaşılan sorunlar saptanmıştır. Ayrıca, hastaların diyabetle ilgili tıbbi bilgiye erişim konusunda eğitim gereksinimleri, diyabet okuryazarlığı düzeyleri, bilgi sağlayan ortamlara yönelik tutumları, sağlık okuryazarlığı ve diyabet okuryazarlığı arasındaki ilişkiler ortaya çıkarılmıştır. Araştırmaya Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi Endokrinoloji bölümüne kayıt yaptıran bir sene ve üzeri tedavi görmekte olan 40 yaş ve üzeri toplam 105 tip 2 diyabet hastası katılmıştır. Bu çalışmada betimleme yöntemi kullanılmış, veri toplama tekniği olarak anketten yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların sağlık ve diyabet okuryazarlığı düzeyleri yeterli ve mükemmel olarak görünmektedir. Araştırmaya katılan diyabet hastaları arasında sağlıkla ilgili bilgi kaynağı tercihi açısından ilk sırada “uzman kişiler (doktorlar, eczacılar, hemşireler vb.)”, ikinci sırada “görsel-işitsel bilgi kaynakları” ve üçüncü sırada “internet-web ortamı” yer almaktadır. Diyabet hastaları için sağlıkla ilgili bilgi ararken dikkat edilen özellikler arasında ilk sırada bilginin “erişilebilir olması”, ikinci sırada bilginin “güncelliği”, üçüncü sırada ise bilginin “doğruluğu” önemlidir. Araştırmaya katılanların bilgiye erişimde karşılaştıkları en önemli üç sorun “elektronik ortam kullanımında yetersiz olma”, “mevcut bilgiler içinden uygun olanı seçme zorluğu” ve “bilgi sunan kaynaklar hakkındaki bilgisizlik” olarak saptanmıştır. Diyabete dayalı tıbbi bilgiye erişim konusunda diyabet hastalarının büyük bir çoğunluğunun sürekli eğitim ihtiyacının varlığı ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca katılımcıların sağlık veya hastalık ile ilgili “yüz yüze olan hizmetleri” ve “gereksinim anında birebir eğitim hizmetlerini” tercih ettikleri saptanmıştır. Araştırmamızda bu gereksinimi anında karşılayacak “sağlık ve diyabet okuryazarlığına yönelik model” önerilmiştir. Model kapsamında “Diyabetle Yaşam” portalı geliştirilmiştir. Bu portal içinde ana sayfa, konular, bilgilendirme ve duyuru, videolar, hakkımızda ve iletişim bölümleri yer almaktadır. Geliştirdiğimiz portalın sağlık ve diyabet okuryazarlığı çerçevesinde aktif bilgi hizmetleri vermesi hedeflenmektedir.tr_TR
dc.contributor.departmentBilgi ve Belge Yönetimitr_TR
dc.contributor.authorID10178194tr_TR


Bu öğenin dosyaları:

Thumbnail

Bu öğe aşağıdaki koleksiyon(lar)da görünmektedir.

Basit öğe kaydını göster